سندروم گیلن باره، نادر اما بسیار جدی

سندروم گیلن باره (Guillain-Barré syndrome) نوعی اختلال نادر است که در آن سیستم ایمنی بدن به اعصاب شما حمله می‌کند. معمولا اولین علائم این بیماری ضعف و سوزن‌ سوزن شدن اندام‌های بدن است. این اختلال بسیار نادر است و در افراد بسیار کمی دیده می‌شود. اما اگر اطلاعات کافی نداشته باشید و دیر اقدام کنید، عوارض بسیار جدی و خطرناکی به سراغ شما می‌آیند. از این‌رو، توصیه می‌کنیم در ادامه همراه التیاما باشید تا اطلاعاتی درباره علائم گیلن باره و راه‌های تشخیص و درمان آن را با شما به اشتراک بگذاریم.

بیماری گیلن باره چیست؟

سندروم گیلن باره یک بیماری خودایمنی نادر و جدی است که می‌تواند روی هر قسمت از سیستم عصبی خارج از مغز و نخاع تاثیر بگذارد. به این بخش «سیستم عصبی محیطی» می‌گویند. یک بیماری خودایمنی باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به گروه‌های خاصی از سلول‌های سالم حمله کرده و آن‌ها را از بین ببرد.

در سندروم گیلن باره، سیستم ایمنی به غلاف میلین اعصاب محیطی حمله می‌کند. غلاف‌های میلین، آکسون‌های اعصاب را می‌پوشانند و به آن‌ها در انتقال پیام‌ها کمک می‌کنند. در بعضی موارد، سندروم گلین باره به خود آکسون‌ها هم حمله می‌کند. این آسیب از ارسال اطلاعات خاص اعصاب مانند احساس لمس به نخاع و مغز جلوگیری می‌کند. این امر باعث احساس بی‌حسی می‌شود. علاوه بر این، مغز و نخاع دیگر نمی‌توانند سیگنال‌ها را به بدن منتقل کنند که منجر به ضعف عضلات می‌شود. هر کسی که بدون علت مشخص احساس سوزن‌ سوزن شدن و ضعف دارد، باید در اسرع وقت تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرد.

این اختلال معمولا چند روز یا چند هفته پس از عفونت دستگاه تنفسی یا دستگاه گوارش ظاهر می‌شود. جراحی یا واکسیناسیون به‌ندرت می‌تواند سندرم گیلن باره را تحریک کند. اخیرا گزارش شده که پس از آلودگی به ویروس زیکا، افرادی دچار این سندروم شده‌اند. این روزها پژوهشگران در حال تحقیق هستند و معتقدند که ممکن است سندرم گیلن باره پس از عفونت کووید ۱۹رخ دهد.

علائم و نشانه‌های سندروم گیلن باره

سندرم گیلن باره اغلب با گزگز و ضعف از پاها شروع می‌شود و به بالای بدن و بازوها گسترش می‌یابد. تقریبا در ۱۰ درصد افراد مبتلا به این اختلال، علائم از بازوها یا صورت شروع می‌شوند. با پیشرفت این سندورم، ضعف عضلانی می‌تواند به فلج تبدیل شود. علائم سندرم گیلن باره ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• خارش، احساس سوزن شدن در انگشت‌های دست، انگشت‌های پا، مچ پا یا مچ دست
• ضعف در پاها که به قسمت بالاتنه گسترش می‌یابد
• راه رفتن ناپایدار یا ناتوانی در راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها
• مشکل در حرکات صورت، از جمله گفتار، جویدن یا بلعیدن
• دوبینی یا ناتوانی در حرکت دادن چشم‌ها
• درد شدید یا گرفتگی عضله که بیشتر در شب پدید می‌آید
• مشکل در کنترل مثانه یا عملکرد روده
• ضربان قلب سریع
• فشار خون کم یا زیاد
• مشکلات تنفسی

افراد مبتلا به سندرم گیلن باره معمولا مهم‌ترین مراحل ضعف خود را طی ۲ هفته پس از شروع علائم تجربه می‌کنند. اگر در انگشت‌های پا یا انگشت‌های دست خود گزگز خفیفی دارید که به نظر می‌رسد در حال گسترش یا بدتر شدن است، حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر هر کدام از علائم زیر را دارید، فورا به اورژانس مراجعه کنید:

• سوزن سوزن شدنی که از پاها یا انگشت‌های شما شروع می شود، سپس به سمت بالای بدن حرکت می‌کند.
• سوزن سوزن شدن یا ضعف که به سرعت در حال گسترش است.
• مشکل گرفتگی نفس یا تنگی نفس هنگام صاف خوابیدن
• حس خفگی در هنگام قورت دادن بزاق

سندرم گیلن باره یک بیماری جدی است که نیاز به بستری فوری در بیمارستان دارد، چون می‌تواند به سرعت بدتر شود. هر چقدر درمان مناسب زودتر آغاز شود، احتمال دریافت نتیجه‌ مناسب بیشتر خواهد بود.

Widget not in any sidebars

دلایل ابتلا به گیلن باره

سندرم گیلن باره می‌تواند تمام گروه‌های سنی را تحت تاثیر قرار دهد. اما با افزایش سن، خطر ابتلا به آن هم افزایش می‌یابد. همچنین خطر بروز آن در مردان بیشتر از زنان است. تحقیق در مورد علت بیماری گیلن باره در بزرگسالان و کودکان نشان داده است که این بیماری ممکن است توسط موارد زیر ایجاد یا تشدید شود:

• عفونت کمپیلوباکتر (نوعی باکتری در مرغ‌های نپخته)
• واکسیناسیون آنفلوانزا یا واکسیناسیون کودکان (به ندرت)
• ویروس آنفولانزا
• سیتومگالوویروس
• ویروس اپشتین بار
• ویروس زیکا
• هپاتیت A ، B، C و E
• HIV
• پنومونی مایکوپلاسما
• عمل جراحی
• ضربه یا تروما
• لنفوم هوچکین
• ویروس کرونا

بیشتر بدانید: از کجا بفهمیم پارکینسون داریم؟

عوارض سندروم گیلن باره

سندرم گیلن باره بر اعصاب شما تاثیر می‌گذارد. از آنجا که این سندرم اعصاب، حرکات و عملکردهای بدن شما را کنترل می‌کنند، افراد مبتلا به این بیماری ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

• مشکلات تنفسی: ضعف یا فلج می‌تواند به ماهیچه‌هایی برسد که تنفس شما را کنترل می‌کنند. در حقیقت، این مشکل یک عارضه بالقوه کشنده است. حداکثر ۲۲ درصد مبتلایان به سندرم گیلن باره در هفته اول که برای معالجه در بیمارستان بستری هستند، برای نفس کشیدن به‌ طور موقت به دستگاه نیاز دارند.
• بی‌حسی: بی‌حسی یکی از عوارض بعد از گیلن باره است. اکثر افراد مبتلا به این سندروم به طور کامل بهبود می‌یابند یا فقط ضعف اندک، بی‌حسی یا گزگز در آن‌ها باقی می‌ماند.
• مشکلات قلب و فشار خون: نوسانات فشار خون و ریتم نامنظم قلب (آریتمی‌های قلبی) از عوارض جانبی رایج سندرم گیلن باره است.
• درد: یک سوم افراد مبتلا به این سندروم، درد عصبی شدیدی را تجربه می‌کنند که ممکن است با دارو کاهش یابد.
• مشکلات روده و مثانه: ممکن است تنبلی روده و احتباس ادرار از سندرم گیلن باره ناشی شود.
• لخته شدن خون: افرادی که به دلیل سندرم گیلن باره بی‌حرکت هستند، در معرض خطر ایجاد لخته خون قرار می‌گیرند. تا زمانی که نتوانید به طور مستقل راه بروید، ممکن است مصرف داروهای رقیق‌کننده خون و پوشیدن جوراب‌های ساپورت توصیه شوند.
• زخم: بی‌تحرک بودن شما را در معرض خطر ایجاد زخم بستر قرار می‌دهد. تغییر مکان مکرر به جلوگیری از این مشکل کمک می‌کند.

علائم سندرم گیلن باره به طور قابل توجهی خطر عوارض جدی طولانی‌مدت را افزایش می‌دهند. همچنین به ندرت ممکن است مبتلایان در اثر عوارضی مانند سندرم دیسترس تنفسی و حملات قلبی، فوت کنند.

راه‌های تشخیص سندرم گیلن باره

در ابتدا تشخیص سندرم گیلن باره دشوار است. به این دلیل که علائم آن بسیار شبیه سایر اختلالات عصبی یا شرایطی است که بر سیستم عصبی تاثیر می‌گذارند. این اختلالات و شرایط شامل بوتولیسم، مننژیت و مسمومیت با فلزات سنگین هستند. مسمومیت با فلزات سنگین ممکن است در اثر موادی مانند سرب، جیوه و آرسنیک ایجاد شود.

پزشک در مورد علائم خاص و سابقه پزشکی شما سوال خواهد کرد. در مورد علائم غیرمعمول، هرگونه بیماری، عفونت اخیر یا قدیم، با پزشک صحبت کنید. آزمایش‌هایی که برای کمک به تایید تشخیص استفاده می‌شوند، در زیر شرح داده شده‌اند:

• آنالیز مایع نخاعی: این آزمایش شامل برداشتن مقدار کمی مایع مغزی نخاعی از کمر است. سپس مایع مغزی نخاعی برای تشخیص سطح پروتئین آزمایش می‌شود. معمولا در مایع مغزی نخاعی افراد مبتلا به سندرم گیلن باره، سطح پروتئین بالاتر از حد طبیعی است.
• الکترومیوگرافی (EMG): الکترومیوگرافی آزمایش عملکرد عصبی است. این آزمایش فعالیت الکتریکی عضلات را بررسی می‌کند تا به پزشک کمک کند که بفهمد ضعف عضلانی شما ناشی از آسیب عصبی است یا آسیب عضلانی.
• آزمایش‌های هدایت عصبی: ممکن است از آزمون‌های سرعت هدایت عصبی برای بررسی میزان پاسخ عصب‌ها و عضلات به پالس‌های کوچک الکتریکی استفاده شود.

Widget not in any sidebars

درمان سندرم گیلن باره

سندرم گیلن باره یک اختلال التهابی خودایمنی است که خودبه‌خود برطرف می‌شود. با این حال، هر کسی که به این بیماری مبتلا باشد، باید برای مراقبت دقیق در بیمارستان بستری شود. علائم می‌توانند به سرعت بدتر شده و در صورت عدم درمان، کُشنده باشند. در موارد شدید، بیماران ممکن است به فلج کامل بدن مبتلا شوند. اگر فلج بر دیافراگم یا عضلات قفسه سینه تاثیر بگذارد و از تنفس مناسب جلوگیری کند، این وضعیت می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد.

هدف از درمان سندروم گیلن باره، کاهش شدت حمله سیستم ایمنی و پشتیبانی از عملکردهای بدن (از جمله عملکرد ریه) است. درمان می‌تواند شامل پلاسمافرز و ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIG) باشد:

۱. پلاسمافرز (تبادل پلاسما)

سیستم ایمنی بدن آنتی‌بادی تولید می‌کند، یعنی پروتئین‌هایی که به طور معمول به باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر مواد مضر خارجی حمله می‌کنند. سندرم گیلن باره زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که به اعصاب سالم سیستم عصبی شما حمله می‌کنند.

هدف از پلاسمافرز این است که آنتی‌بادی‌های حمله‌کننده به اعصاب از خون حذف شوند. در این روش، از یک دستگاه برای خارج کردن خون از بدن استفاده می‌شود. این دستگاه آنتی‌بادی‌ها را از خون خارج می‌کند و دوباره خون را به بدن شما برمی‌گرداند.

۲. ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIG)

ایمونوگلوبولین حاوی آنتی‌بادی‌های طبیعی و سالم است. دوزهای بالای ایمونوگلوبولین می‌تواند به مهار آنتی‌بادی‌های ایجادکننده سندرم گیلن باره کمک کند.

پلاسمافرز و ایمونوگلوبولین داخل وریدی به یک اندازه موثر هستند. این شما و پزشک‌تان هستید که تصمیم می‌گیرید از کدام روش درمانی استفاده کنید.

۳. سایر درمان‌ها

بیماران مبتلا به سندروم گیلن باره معمولا دچار بی‌حرکتی می‌شوند، گاهی نیز درد زیادی دارند، در نتیجه، برای تسکین درد و جلوگیری از لخته شدن خون به شما دارو داده می‌شود. همچنین احتمالا کار درمانی و فیزیوتراپی هم پیشنهاد می‌گردد. در مرحله حاد بیماری، مراقبان به طور دستی دست‌ها و پاهای شما را حرکت می‌دهند تا انعطاف‌پذیر باشند. به‌ منظور تقویت عضلات و بازگشت به طیفی از فعالیت‌های زندگی روزمره، درمانگران در بعضی موارد، مثل لباس پوشیدن هم به بیمار کمک می‌کنند.

روند بهبودی بیماری گیلن باره

دوره نقاهت برای سندرم گیلن باره می‌تواند طولانی باشد، اما بیشتر افراد بهبود می‌یابند. به طور کلی، علائم برای ۲ تا چهار هفته قبل از تثبیت شدن بدتر می‌شوند. سپس بهبودیِ افراد می‌تواند از چند هفته تا چند سال طول بکشد، اما بیشتر افراد در طی ۶ تا ۱۲ ماه بهبود می‌یابند. حدود ۸۰ درصد افراد مبتلا می‌توانند در طی ۶ ماه به طور مستقل راه بروند و ۶۰ درصد نیز قدرت عضلانی منظم خود را در مدت یک سال بازیابی می‌کنند.

البته برای بعضی از از افراد، زمان بهبودی بیشتر طول می‌کشد. تعداد کمتری از افراد مبتلا به سندرم گیلن باره بعد از سه سال هنوز هم ضعف دارند. حدود ۳ درصد که علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند، سال‌ها پس از درمان هم علائمی مثل ضعف و سوزن‌ سوزن شدن در بدن آن‌ها باقی می‌ماند.

Widget not in any sidebars

سوالات متداول

کلام پایانی درباره سندروم گیلن باره

همان‌طور که مطالعه کردید، سندروم گیلن باره خیلی نادر است و تعداد کمی از انسان‌ها را درگیر می‌کند. با این حال، در صورت مشاهده علائم آن باید حتما به متخصص مغز و اعصاب خوب مراجعه کنید. علاوه بر نشانه‌های جسمی، بیماران ممکن است مشکلات عاطفی را هم تجربه کنند. با مراجعه به موقع به پزشک، تا حد زیادی موفق به کنترل و درمان آن خواهید شد. جهت کسب مشاوره‌های آنلاین و دریافت نوبت، می‌توانید با پزشکان التیاما در ارتباط باشید.

[sibwp_form id=5]