عمل روده؛ انواع، عوارض احتمالی و مراقبت‌های پس از جراحی

عمل روده از جمله جراحی‌های مهم و حساس در حوزه پزشکی است که برای درمان مشکلات گوارشی جدی مانند انسداد روده، بیماری‌های التهابی، تومورها و پولیپ‌ها انجام می‌شود. این جراحی‌ می‌تواند به بهبود علائم بیماران کمک کند و کیفیت زندگی آن‌ها را بهبود بخشد.

در این مقاله از مجله سلامت التیاما به بررسی جراحی روده بزرگ و کوچک، دلایل انجام آن‌ و نکات مهم پس از عمل خواهیم پرداخت. اگر شما یا یکی از نزدیکان‌تان به این جراحی نیاز دارید، خواندن این مقاله می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در اختیارتان قرار دهد و شما را برای این تجربه آماده کند.

عمل روده بزرگ یا کولکتومی چیست؟

کولکتومی یک روش جراحی برای برداشتن تمام یا بخشی از کولون است. کولون که قسمت زیادی از روده بزرگ را تشکیل می‌دهد، یک اندام لوله‌مانند در انتهای دستگاه گوارش است. سایر بخش‌های روده بزرگ عبارت‌اند از: رکتوم (راست روده) و کانال مقعد.

کولکتومی ممکن است برای درمان یا پیشگیری از بیماری‌های مختلف ضروری باشد. انواع مختلفی از عمل‌های کولکتومی وجود دارد، از جمله:

• کولکتومی کامل: شامل برداشتن کل کولون است.
• کولکتومی جزئی: عمل برداشتن قسمتی از روده است.
• همی‌کولکتومی: قسمت راست یا چپ کولون برداشته می‌شود.
• پروکتوکولکتومی: شامل برداشتن کولون و رکتوم‌ است.

دلایل جراحی روده بزرگ

کولکتومی برای درمان و پیشگیری از مشکلاتی که روده بزرگ را تحت تاثیر قرار می‌دهند، انجام می‌شود. این مشکلات معمولا شامل موارد زیر هستند:

• خونریزی غیر قابل کنترل: برای درمان خونریزی شدید ممکن است به جراحی برای برداشتن قسمت آسیب‎دیده روده بزرگ نیاز باشد.
• انسداد روده: مسدود شدن کولون یک اورژانس پزشکی است که بسته به شرایط ممکن است به کولکتومی کامل یا جزئی نیاز داشته باشد.
• سرطان روده بزرگ: عمل روده بزرگ سرطانی با توجه به شدت بیماری انجام می‌شود. سرطان روده در مراحل اولیه با برداشتن بخش کوچکی از کولون کنترل می‌شود. اما عمل برداشتن توده از روده در مراحل پیشرفته بیماری نیازمند حذف قسمت بیشتری از کولون است.
• بیماری کرون: اگر داروها به درمان این بیماری کمک نکنند، جراحی روده بزرگ و حذف قسمت‌های آسیب‌دیده می‌تواند علائم را تسکین دهد. در صورت مشاهده تغییرات پیش‌سرطانی ممکن است به کولکتومی کامل نیاز باشد. بیماری التهابی روده (IBS) مثل بیماری کرون را با سندروم روده تحریک پذیر (IBS) اشتباه نگیرید. IBS به جراحی نیاز ندارد.
• کولیت اولسراتیو: در صورت موثر نبودن دارودرمانی، پزشک کولکتومی کامل را توصیه می‌کند. اگر تغییرات پیش‌سرطانی مشاهده شود، ممکن است به پروکتوکولکتومی نیاز باشد.
• دیورتیکولیت: این بیماری زمانی رخ می‌دهد که کیسه‌های کوچک و برآمده‌ای به نام دیورتیکول‌ که در دیواره روده بزرگ تشکیل شده‌اند، دچار التهاب یا عفونت شوند. در صورت عود دیورتیکولیت یا بروز عوارض جدی، پزشک ممکن است جراحی را برای برداشتن قسمت آسیب‌دیده روده توصیه کند.
• جراحی پیشگیرانه: در بسیاری از موارد، عمل روده با لیزر برای درمان پولیپ توصیه می‌شود. اما اگر به دلیل تشکیل پولیپ‌های پیش‌سرطانی متعدد یا ابتلا به بعضی از بیماری‌های ارثی مثل سندرم لینچ در معرض خطر سرطان باشید، ممکن است برای جلوگیری از بروز این بیماری در آینده، کولکتومی کامل انجام شود.

تشخیص به موقع بیماری‌های گوارشی از بروز مشکلات جدی جلوگیری می‌کند و نیاز به جراحی را کاهش می‌دهد. بیماری‌های گوارشی با علائم مختلفی مثل نفخ معده و روده، درد شکم، اسهال یا یبوست، خونریزی از مقعد و کاهش وزن ناخواسته همراه هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این موضوع، مقاله «باد معده زیاد نشانه چیست» را بخوانید.

عمل روده بزرگ چگونه است؟

جراحی کولون به ۲ روش انجام می‌شود:

• کولکتومی باز: عمل روده باز با ایجاد یک برش طولانی در شکم شروع می‌شود. سپس جراح از ابزارهای خاصی برای آزاد کردن کولون از بافت اطراف استفاده می‌کند و بخشی از کولون یا کل روده بزرگ را برش می‌دهد.
• کولکتومی لاپاراسکوپی: کولکتومی لاپاراسکوپی که کولکتومی با حداقل تهاجم هم نامیده می‌شود، شامل ایجاد چند برش کوچک در شکم است. جراح یک دوربین فیلمبرداری کوچک را از طریق یکی از برش‌ها و ابزارهای جراحی مخصوص را از طریق سایر برش‌ها وارد حفره شکم می‌کند.

هنگامی که روده بزرگ ترمیم یا برداشته شد، جراح قسمت‌های مختلف دستگاه گوارش را به یکدیگر متصل می‌کند تا بدن شما بتواند مواد زائد را دفع کند. گزینه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• اتصال مجدد بخش‌‌های باقیمانده روده بزرگ به یکدیگر
• عمل روده بزرگ و گذاشتن کیسه برای جمع‌آوری مواد زائد (جراح روده را به یک سوراخ در سطح شکم متصل می‌کند.)
• اتصال روده کوچک به مقعد

عمل روده کوچک چیست و در چه مواردی انجام می‌شود؟

روده کوچک از لایه‌های بافتی زیادی تشکیل شده است که پیچ می‌خورند و تا می‌شوند. اگر می‌خواهید بدانید روده انسان چند متر است و چه کاری انجام می‌دهد، باید بگوییم که ۲۰ تا ۳۰ فوت (۶ تا ۹ متر) طول دارد و به بدن کمک می‌کند مواد مغذی موجود در غذاها و نوشیدنی‌ها را جذب کند.

اگر به یک اختلال گوارشی یا آسیب شدید مبتلا باشید، پزشک ممکن است برداشتن روده کوچک را به شما توصیه کند. در این روش، جراح بخش آسیب‌دیده روده را حذف می‌کند. در بعضی موارد، قسمت کوچکی از روده برداشته می‌شود. اما گاهی‌اوقات ممکن است به جراحی وسیع‌تری نیاز باشد.

دلایل جراحی روده کوچک

جراحی روده کوچک برای افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی شدید انجام می‌شود. این بیماری‌ها عبارت‌اند از:

• ایجاد توده‌های غیر طبیعی یا سرطانی در روده
• اختلالات مادرزادی دستگاه گوارش مانند دیورتیکول مکل (Meckel’s diverticulum)
• مشکلات التهابی مزمن دستگاه گوارش مانند بیماری کرون که باعث باریک شدن روده می‌شود
• فتق شکمی محبوس یا گیرافتاده که در موارد شدید می‌تواند روی خون‌رسانی به روده تاثیر بگذارد
• انتروکولیت نکروزان که باعث مرگ بافت روده می‌شود
• انسداد روده کوچک
• تروما (برای مثال، عمل جراحی پارگی روده)

گاهی‌اوقات عمل روده برای لاغری انجام می‌شود. در این روش، جراح معده و روده کوچک را به ۲ قسمت تقسیم کرده و آن‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند. این کار باعث می‌شود سریع‌تر سیر شوید و بدن‌تان کالری کمتری جذب کند.

بیشتر بدانید: کولونوسکوپی چیست؟

روش عمل روده کوچک چگونه است؟

سه نوع تکنیک مختلف برای انجام این جراحی وجود دارد:

• جراحی لاپاراسکوپی که با ایجاد برش‌های کوچک در شکم انجام می‌شود
• جراحی رباتیک که دسترسی پزشک به نواحی مختلف شکم و دقت دست‌های او را افزایش می‌دهد
• جراحی باز که یک برش بزرگ در وسط شکم ایجاد می‌شود

زندگی بعد از برداشتن روده بزرگ یا کوچک

بعد از جراحی تا زمانی که عملکرد روده به حالت قبل برگردد، در بیمارستان می‌مانید. این موضوع ممکن است چند روز تا یک هفته طول بکشد.

در ابتدا نمی‌توانید غذاهای جامد بخورید. بنابراین سرم دریافت می‌کنید و سپس به نوشیدن مایعات شفاف روی می‌آورید. بعد از آن می‌توانید مصرف غذاهای نرم را شروع کنید و به تدریج غذاهای جامد را به رژیم غذایی خود بیفزایید.

بعد از ترک بیمارستان احتمالا باید دوره نقاهت را به مدت چند هفته در خانه سپری کنید. ممکن است در ابتدا احساس ضعف داشته باشید؛ اما در نهایت دوباره قدرت خود به دست می‌آورید. از پزشک بپرسید که چه زمانی می‌توانید به روال عادی زندگی خود برگردید.

استفاده از شکم‌ بند بعد از عمل روده ممکن است در بعضی موارد مفید باشد. اما تصمیم‌گیری درباره این موضوع به نوع جراحی و تشخیص پزشک بستگی دارد. بنابراین توصیه می‌شود بدون مشورت با پزشک از شکم‌بند استفاده نکنید.

عوارض بعد از عمل روده کوچک و بزرگ

این سوال که عمل روده خطرناک است یا خیر، از سوی بسیاری از بیماران مطرح می‌شود. در پاسخ باید بگوییم که عمل روده مانند هر جراحی دیگری با خطرات و عوارض مختلف همراه است. عوارض این جراحی به وضعیت سلامتی شما، نوع عمل و نحوه انجام آن بستگی دارد. به طور کلی، عوارض کولکتومی شامل موارد زیر است:

• خونریزی
• لخته شدن خون در پاها (ترومبوز ورید عمقی) و ریه‌ها (آمبولی ریه)
• عفونت
• آسیب اندام‌های مجاور روده بزرگ مانند مثانه و روده کوچک
• ایجاد پارگی در بخیه‌هایی که قسمت‌های باقیمانده دستگاه گوارش را دوباره به یکدیگر وصل کرده‌اند

جراحی روده کوچک هم ممکن است به مشکلات زیر منجر شود:

• نشت آناستوموز (زمانی رخ می‌دهد که بخیه‌ها شل می‌شوند. این عارضه تهدید‌کننده زندگی است.)
• کم‌خونی مزمن
• آسیب اندام‌های مجاور مانند کبد یا لوزالمعده
• اسهالی که چند هفته طول می‌کشد
• فتق
• انسداد روده کوچک

کلام پایانی

جراحی روده کوچک یا بزرگ شامل چند مرحله مهم است که همگی به توجه و دقت ویژه نیاز دارند. از تشخیص اولیه گرفته تا انجام جراحی و مراقبت‌های پس از آن، هر مرحله می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر سلامت و بهبودی شما داشته باشد. 

اگر در این زمینه به راهنمایی بیشتری نیاز دارید، می‌توانید به وب‌سایت التیاما سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله متخصص گوارش آنلاین مشورت کنید. همچنین، التیاما این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص گوارش از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: mayoclinic, my.clevelandclinic