مدفوع سیاه نشانه چیست؟ ۱۰ علت و روش درمان خانگی

مدفوع سیاه (Poop Black) که اغلب رنگ آن قیری است می‌تواند به‌دلیل تغییر در رژیم غذایی یا مصرف برخی داروها ایجاد شود. اما گاهی اوقات این عارضه نشان‌دهنده مشکل پزشکی و بیماری دستگاه گوارش خواهد بود.

اکثر افراد که مدفوع‌سیاه و قیری  رنگ را درون توالت می‌بینند، دچار استرس می‌شوند. این عارضه می‌تواند برای هر کسی در سن مختلف و با جنسیت زن یا مرد اتفاق بیفتد. رنگ سیاه مدفوع در روزهای اول نگران کننده نیست زیرا می‌تواند به‌دلیل چیزهایی باشد که خورده‌اید. 

اما اگر این مشکل پس از سه روز همچنان ادامه‌دار باشد، دلایل مختلفی دارد که باید هر یک از آن‌ها به صورت جداگانه توسط دکتر متخصص گوارش بررسی شوند. اگر شما هم گاهی متوجه مدفوع سیاه و قیری خود شده‌اید تا انتهای این مقاله از مجله التیاما همراه ما باشید که می‌خواهیم علت، علائم و روش درمانی آن را مورد بررسی قرار دهیم.

مدفوع سیاه رنگ نشانه چیست؟

مدفوع‌تیره و قیری همیشه جای نگرانی ندارد. در اکثر مواقع خوردن برخی خوراکی‌ها مثل بلوبری و فرآورده‌های حاوی شیرین‌بیان سیاه یا مصرف داروهای خاص مانند قرص آهن و داروی سوء‌هاضمه باعث سیاه رنگ شدن مدفوع می‌شود. 

اما گاهی اوقات این عارضه می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری جدی باشد. برای رد یا تایید یک وضعیت تهدید کننده می‌توانید با دکتر گوارش آنلاین التیاما مشورت کنید. 

اگر شرایط و موارد زیر برای شما وجود دارد، حتما مدفوع سیاه رنگ را جدی بگیرید:

• بوی بد
• سابقه خانوادگی خونریزی گوارشی
• ادامه‌دار بودن این عارضه بیش از سه روز

بیشتر بدانید: مدفوع سفید نشانه چیست؟

خوب است بدانید مدفوع سیاه کودکان، نوزادان و بزرگسالان می‌تواند شما را از حقایق بدنتان مطلع کند. شما می‌توانید به‌راحتی هر تغییر شکل و حالت دفع خود را بدون خجالت و شرم به صورت مشاوره تلفنی با دکتر متخصص گوارش التیاما در میان بگذارید.

انواع حالت مدفوع تیره و قیری

مدفوع‌سیاه می‌تواند دارای اشکال مختلف باشد که هر یک نشان دهنده وجود یک مشکل پزشکی هستند.

مدفوع سیاه و سفت نشانه چیست؟

این عارضه به معنی رنگ تیره و بافتی سفت‌تر از حد معمول است. اگر فرآیند دفع بیش از چند روز به صورت سفت و تیره بود نشان دهنده مشکل گوارشی یا عدم سلامت بدن است. علت مدفوع سیاه و تکه تکه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• خونریزی گوارشی
• مصرف برخی داروها
• عفونت معده یا روده
• غذاهای خاص مانند موز، اسفناج، شیره انگور سیاه، آلوئه‌ورا

مدفوع سیاه و شل نشانه چیست؟

این عارضه معمولا بدون علت رخ نمی‌دهد و بروز آن نیاز به بررسی پزشکی دقیق دارد. مدفوع‌سیاه و شل اغلب به‌دلیل خونریزی قسمت بالایی دستگاه گوارش مانند معده یا دستگاه هضمی بالا اتفاق میا‌فتد. علت خونریزی می‌تواند زخم معده، زخم اثنی‌عشر، التهاب معده یا سرطان دستگاه گوارشی باشد. مدفوع سیاه با خون معمولا به صورت شل و خمیری خارج می‌شود.

در صورت لزوم می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.

چه چیزی باعث سیاه رنگ شدن مدفوع می‌شود؟

دلایلی قیری رنگ شدن اجابت مزاج شامل موارد زیر است:

۱. مصرف غذاهای تیره رنگ

خوردن خوراکی‌های زیر می‌تواند باعث تیرگی شود:

• چغندر
• بلوبری
• آب انگور
• شیرین‌بیان سیاه
• کوکی شکلاتی تیره

مدفوع‌سیاه رنگ باید بلافاصله پس از توقف خوردن این خوراکی‌ها از بین برود. در غیر این صورت  نشان دهنده بیماری جدی خواهد بود.

۲. مدفوع سیاه با قرص آهن

اگر مدفوع سیاه باشد، پزشک ابتدا بررسی می‌کند شما به تازگی مکمل‌های آهن مصرف کرده‌اید یا خیر. تیره شدن رنگ مدفوع یکی از عوارض جانبی قرص‌های آهن محسوب می‌شود. این وضعیت به‌دلیل عدم وجود گلبول‌های قرمز کافی برای حمل اکسیژن در بدن اتفاق می‌افتد. 

بهتر است پس از مصرف قرص آهن و دفع مدفوع‌سیاه حتما پزشک معالج خود را در جریان بگذارید.

بیشتر بدانید: مدفوع زرد نشانه چیست؟

۳. زخم‌های دستگاه گوارشی

این زخم‌ها به شکل باز روی دستگاه گوارش ایجاد می‌شوند و همیشه دردناک نیستند. اما اغلب با علائم زیر همراه خواهند بود:

• سوء هاضمه
• سوزش سردل
• سوزش معده
• احساس بیماری عمومی

علائم شدیدتر مانند مدفوع سیاه و چسبنده زمانی شروع می‌شوند که زخم‌ها خونریزی کنند. اگر مدفوع‌قیری رنگ و تیره همراه با علائم بالا داشتید حتما به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنید.

۴. مدفوع سیاه در بارداری

تیره شدن اجابت مزاج در دوران بارداری یکی از مشکلات رایجی است که اکثر زنان حامله نگران آن می‌شوند. این عارضه به‌دلیل فقر آهن ناشی از کمبود خون در بارداری ایجاد می‌شود. در اغلب موارد زنان باردار خصوصا در ماه‌های اول حاملگی با مشاهده مدفوع سیاه نگران سقط جنین خواهند شد. 

اما تیرگی‌مدفوع در بارداری همیشه نشان دهنده سقط نیست. دکتر تغذیه التیاما می‌تواند شما را برای رعایت رژیم غذایی صحیح یا مصرف برخی مکمل‌ها جهت جلوگیری از این عارضه در بارداری کمک کند.

۵. داروهای حاوی بیسموت

مصرف داروهایی با ترکیبات بیسموت ساب‌سالیسیلات (bismuth subsalicylate) مانند پپتو-بیسمول (Pepto-Bismol) باعث تیرگی رنگ اجابت مزاج می‌شوند. این دارو اگر به مدت طولانی  یا بیش از حد مصرف شود می‌تواند زبان و دندان‌‍های شما را سیاه کند.

۶. خونریزی دستگاه گوارش فوقانی (GI)

علاوه‌بر زخم‌های دستگاه گوارشی برخی بیماری‌ها می‌توانند باعث خونریزی در این ناحیه شوند که نتیجه آن مدفوع‌سیاه خواهد بود. به تیره شدن اجابت مزاج ناشی از مشکلات گوارشی فوقانی اصطلاحا ملنا (Melena) می‌گویند. 

بیماری‌های موثر در خونریزی دستگاه گوارشی فوقانی عبارتند از:

• گاستریت
• ازوفاژیت
• سندرم مالوری ویس
• سرطان معده یا مری

این شرایط بسیار جدی هستند و می‌توانند با علائم گوارشی دیگر همراه شوند. اگر اجابت مزاج شما برای بیش از سه روز سیاه بود و همراه آن معده درد و استفراغ تجربه کردید، برای دریافت راهنمایی سریع‎تر مشاوره تلفنی با دکتر متخصص گوارش التیاما داشته باشید.

بیشتر بدانید: آیا خون در مدفوع نشانه سرطان است؟

۷. مدفوع سیاه در رژیم کتوژنیک

در رژیم کتوژنیک یک نوع رژیم غذایی بر پایه حذف کربوهیدرات و مقدار چربی بیشتر است، احتمال تیره شدن مدفوع وجود دارد. در واقع رژیم کتوژنیک می‌تواند با تغییراتی در عملکرد گوارشی شما رنگ و ساختار مدفوع‌ها را عوض کند.

۸. واریس مری

زمانی‌که سیاهرگ داخل مری بر اثر بیماری‌هایی مانند سیروز کبدی متورم شود، احتمال پاره شدن آن بسیار بالاست. که در این صورت مدفوع سیاه با خون دفع خواهد شد. اگر قبلا مشکلات و بیماری کبدی داشتید، در صورت مشاهده مدفوع‌تیره حتما با پزشک خود مشورت کنید. 

این شرایط علاوه‌بر مدفوع‌سیاه با موارد زیر همراه هستند:

• زردی
• ناراحتی معده
• گرفتگی عضلات
• کاهش وزن سریع

بیشتر بدانید: بی اختیاری مدفوع در کودکان چیست؟

۹. تومورهای سرطانی

مدفوع سیاه در بیماران سرطانی مبتلا به تومور مری، معده و روده بزرگ اغلب طبیعی است. تومورها باعث تضعیف دیواره دستگاه گوارش می‌شوند و این امر منجر به خونریزی خواهد شد. 

۱۰. مدفوع سیاه نوزاد

این عارضه در کودکان تازه متولد شده طبیعی است، زیرا مدفوع‌های اولیه نوزادان موادی که در روده‌هایشان بوده را پاک می‌کند. اما به‌طور کلی دفع تیره و قیری در نوزادان نشانه خوبی نیست. این می‌تواند ناشی از هضم خون در معده آن‌ها باشد. بنابراین اگر متوجه مدفوع سیاه کودک خود شدید سریعا با پزشک متخصص اطفال تماس بگیرید.

چگونه بفهمیم علت مدفوع سیاه از چیست؟

اگر مدفوع‌تیره و قیری بعد از توقف غذاهایی که باعث سیاه شدن آن شده‌اند، از بین نرود باید از پزشک برای تشخیص علت این عارضه کمک بگیرید. دکتر معمولا در مورد سابقه پزشکی شما و علائم غیرمعمول سوال می‌پرسد. همچنین با معاینه فیزیکی تلاش می‌کند تا علت این مشکل را دریابد. 

آزمایشات لازم برای تشخیص علت مدفوع‌ سیاه عبارتند از:

• آزمایش خون
• نمونه‌مدفوع
• تصویربرداری با اشعه ایکس
• کولونوسکوپی (مشاهده داخل روده بزرگ)
• گاستروسکوپی (مشاهده مری، معده و روده کوچک)

روش درمان مدفوع سیاه

درمان مدفوع‌تیره و قیری به علت آن بستگی دارد. معمولا گزینه های درمانی شامل داروها و روشهایی برای توقف خونریزی است.

داروهای زیر برای درمان زخم‌های گوارشی استفاده می‌شوند:

• آنتی‌اسیدهای بدون نسخه
• آنتاگونیست‌های گیرنده H2 (کنترل کننده اسید معده)
• کاهش مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئید (NSAIDs)
• مهارکننده‌های پمپ پروتون (کاهش دهنده میزان اسید معده)

بیشتر بدانید: مدفوع سبز خطرناک است؟

در مواقعی که زخم دستگاه گوارشی بسیار شدید است از گزینه جراحی استفاده خواهد شد. اما در صورتی که این عارضه به‌دلیل خونریزی دستگاه گوارش فوقانی رخ دهد، درمان بر اساس میزان شدت بیماری انتخاب می‌شود. گزینه‌های درمانی در این شرایط باید حتما توسط پزشک متخصص یا فوق تخصص گوارش توصیه شوند.

نتیجه مدفوع سیاه

اگر اجابت مزاج شما به‌دلیل چیزهایی که خورده‌اید، سیاه باشد با تغییر رژیم غذایی برطرف خواهد شد. اما همراه شدن این عارضه با سایر علائم نشان‌دهنده مشکل جدی و خطر سلامتی بدن است. بنابراین با مشاهده مدفوع سیاه خود همراه با هر علائم دیگری فوری به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنید. 

شما تاکنون دفع تیره و قیری را تجربه کرده‌اید؟ دلیل آن چه بوده؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در این مقاله از مجله التیاما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

منبع: webmd | healthline | verywellhealth