آبریزش بینی یک عارضه کلافه‌کننده اما قابل درمان

همه ما در طول زندگی آبریزش بینی را موقع ابتلا به عفونت‌های ویروسی مثل آنفولانزا و سرماخوردگی تجربه کرده‌ایم. در برخی افراد این عارضه با بروز آلرژی فصلی‌ همراه با عطسه و سرفه رخ می‌دهد. آبریزش بینی با هر علتی کلافه‌کننده است و در صورت طولانی شدن مدت درمان، می‌تواند دردناک باشد. در صورتی که این عارضه پس از یک هفته با درمان‌های خانگی بهبود پیدا نکرد یا دلیل مشخصی برای بروز آن وجود نداشت، باید به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید. 

اگر شما هم از آبریزش بینی خود یا فرزندتان کلافه شده‌اید، در این مقاله از مجله سلامت التیاما همراه ما باشید تا شما را بیشتر با علت و راه‌کارهای درمانی آن آشنا کنیم.

آبریزش بینی چیست؟

آبریزش بینی یا Rhinorrhea در واقع همان مخاطی است که از بینی خارج می‌شود. هنگامی که ویروس سرماخوردگی یا ماده حساست‌زایی مانند گرده و غبار، وارد بدن می‌شوند، پوشش بینی، سینوس‌ها و حفره‌های پر از هوا در اطراف صورت را تحریک می‌کنند. در این وضعیت، بینی شروع به تولید مخاط شفاف می‌کند. این مخاط یا همان موکوس (Mucus)  باکتری‌ها، ویروس‌ها یا آلرژن‌ها را به دام انداخته و به بیرون کردن آن‌ها از بینی و سینوس‌ها کمک می‌کند.

آبریزش بینی چگونه اتفاق می‌افتد؟

برخی از فرآیندهای بدن و ساختار بینی می‌توانند به بروز این عارضه کمک کنند. آن‌ها شامل موارد زیر هستند:

• غدد مخاطی بینی: غدد مخاطی دائما مخاط تولید می‌کنند تا داخل بینی شما مرطوب و سالم بماند. این مخاط از شما در برابر میکروب‌ها و سایر محرک‌ها محافظت می‌کنند. تحریک سیستم عصبی بدن بر اثر عوامل مختلف، باعث افزایش پاراسمپاتیک و تولید بیشتر مخاط می‌شود.
• سلول‌های اپیتلیال: این سلول‌ها داخل حفره بینی را می‌پوشانند و برای واکنش در برابر التهاب بدن سلول‌های سیتوکین آزاد می‌کنند.
• رگ‌های خونی بینی: این رگ‌ها می‌توانند منقبض و گشاد شوند. در صورت ترشح ماده شیمیایی هیستامین ناشی از واکنش‌های آلرژیک، نفوذپذیری عروق و گشاد شدن رگ‌های خونی تحریک می‌شوند که نتیجه آن آبریزش بینی است.
• سیستم ایمنی بدن: عوامل بیماری‌زا مانند انواع میکروب‌ها و باکتری‌ها از مخاط بینی و سیستم تنفسی عبور می‌کنند. در این وضعیت، سیستم ایمنی مواد خاصی را برای از بین بردن پاتوژن‌ها آزاد می‌کند. این مواد به بینی دستور می‌دهند تا برای پاکسازی پاتوژن‌های مضر مخاط بیشتری تولید کند. در این صورت آبریزش بینی شروع می‌شود.

علت آبریزش بینی

عوامل مختلفی می‌توانند دلیل عطسه زیاد و آبریزش بینی باشند که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم:

آلرژی (رینیت آلرژیک)

آبریزش‌بینی ناشی از آلرژی معمولا بر اثر گرده گل، گردوغبار یا شوره بدن حیوانات خانگی ایجاد می‌شود. آلرژن‌ها برای اکثر افراد بی‌ضرر هستند، اما در صورت ابتلا به رینیت آلرژیک، سیستم ایمنی بدن شما آلرژن را پدیده خارجی مضر می‌شناسد. در این وضعیت، سیستم ایمنی برای محافظت از بدن هیستامین ترشح می‌کند که نتیجه آن التهاب و خارش شدید غشای مخاطی درون بینی، چشم و گلو است. از همین‌رو می‌توان علت ریزش آب شفاف از بینی را با وضعیت رینیت آلرژیک مرتبط دانست.

عفونت ویروسی

دیگر علت رایج این عارضه عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و کوید-۱۹ هستند. تنفس یک ویروس که اغلب علت سرماخوردگی مکرر است، باعث تحریک پوشش بینی و سینوس‌ها می‌شود. بدن در واکنش به این وضعیت بینی را مجبور به تولید مخاط شفاف می‌کند. اگر ویروس‌ها از پوشش مخاطی بینی عبور کنند، بیمار می‌شوید و مخاط بینی دیگر شفاف نخواهند بود. در این وضعیت بینی مخاط بیشتری تولید می‌کند که ممکن است به زرد، سبز یا سفید تغییر رنگ بدهند.

تغییرات دما

تغییر سریع دمای محیط یا هوای سرد و خشک می‌تواند پوشش بینی را تحریک کند. در چنین وضعیتی، غدد بینی برای دفاع، مخاط اضافی تولید می‌کنند تا پوشش داخلی بینی مرطوب بماند که نتیجه آن آبریزش است.

سینوزیت

عفونت ویروسی، باکتریایی و آلرژی‌ها محرکی برای سینوس محسوب می‌شوند و آن را مسدود می‌کنند. این وضعیت باعث درد در صورت و آبریزش بینی می‌شود.

مواد غذایی تند

برخی مواد غذایی خاص مانند غذاهای تند یا گرم باعث ریزش آب از بینی و عطسه می‌شوند. در این وضعیت، عصب خاصی در بینی به دلیل ماده شیمیایی کپسایسین در غذاهای تند تحریک می‌شود.

برخی داروها

داروهایی مانند قرص‌های ضد بارداری، داروی فشار خون، داروی ضد افسردگی و داروهای اختلال نعوظ در برخی افراد با عوارض آبریزش بینی همراه هستند.

بارداری

این وضعیت در دوران بارداری زمانی رخ می‌دهد که بیش از ۶ هفته دچار ریزش آب از بینی باشید. متخصصان دلیل این عارضه را تغییرات هورمونی مختص حاملگی می‌دانند. با این حال، برای اشتباه نگرفتن نشانه‌های سرماخوردگی در بارداری با علائم رینیت حاملگی بهتر است حتما توسط پزشک معاینه شوید.

دیگر دلایل رایج آبریزش بینی شامل موارد زیر هستند:

• تحریک‌کننده‌های محیطی مانند دود سیگار، مواد شیمیایی و عطرهای قوی
• تولید اشک اضافی به دلیل گریه یا حساسیت 
• نشت مایع از اطراف مغز و نخاع 
• ترک مواد مخدر

دلیل آبریزش بینی مداوم چیست؟

گاهی‌اوقات سرازیر شدن آب از بینی می‌تواند بدون هیچ دلیل خاصی بروز پیدا کند. افراد مبتلا به این عارضه از آبریزش بینی مداوم شکایت می‌کنند که با راه‌کارهای خانگی بهبود نمی‌یابد. به این وضعیت اصطلاحا رینیت غیر آلرژیک می‌گویند. 

به طور کلی علت آبریزش بینی طولانی می‌تواند ناشی از عوامل و شرایط پزشکی زیر باشد: 

• پولیپ بینی
• تومور
• سردردهای میگرنی
• گیر کردن جسم خارجی درون بینی

با درمان هر یک از این موارد می‌توان به رفع آبریزش بینی کمک کرد. برای دریافت راهنمایی بیشتر و مشاوره آنلاین با متخصص گوش، حلق و بینی التیاما در ارتباط باشید.

آبریزش بینی با چه علائمی همراه است؟

معمولا قوام و رنگ مخاطی که از بینی خارج می‌شوند، متفاوت است. اگر علت آبریزش بینی بدون سرماخوردگی با  آلرژی و خوردن غذاهای تند یا دمای بسیار پایین هوا مرتبط باشد، مخاطی که بیرون می‌آید حالت آبکی دارد. زمانی که علت آبریزش بینی به سرماخوردگی یا عفونت دیگری مرتبط است، بینی شما مخاط غلیظ‌تری تولید می‌کند. 

این عارضه اغلب با علائم زیر همراه است:

• گرفتگی بینی
• عطسه
• آبریزش بینی از پشت گلو
• سرفه
• گلودرد
• خارش یا آبریزش چشم

چه زمانی برای ریزش آب بینی به پزشک مراجعه کنیم؟

آبریزش بینی معمولا خودبه‌خود از بین می‌رود، اما در صورت بروز هر یک از شرایط زیر حتما به بهترین پزشک داخلی یا متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید:

• علائم بیش از ۱۰ روز ادامه داشته باشند و هیچ بهبودی مشاهده نشود.
• علائم شدید یا غیر معمول باشند.
• آبریزش بینی کودک خردسال فقط از یک سوراخ بینی بیرون بچکد.
• ریزش آب از بینی به رنگ سبز، خونین یا بدبو باشد.

روش درمان آبریزش بینی

در اغلب موارد این عارضه خودبه‌خود پس از یک دوره استراحت کوتاه بهبود می‌یابد. گاهی‌اوقات می‌توان برای درمان سریع آبریزش بینی بزرگسال از داروی ضد احتقان بدون نسخه استفاده کرد. با این حال، به یاد داشته باشید در صورت ادامه‌دار بودن این عارضه، بهتر است از مصرف خودسرانه دوز بیشتر دارو اجتناب کنید و فوری نزد پزشک نوبت بگیرید.

درمان آبریزش بینی در سرماخوردگی

اگر علت این عارضه ناشی از التهاب ویروس سرماخوردگی در مجرای بینی باشد، برای درمان آن معمولا داروی ضد احتقان تجویز می‌شود. در برخی موارد پزشک به دلیل عوارضی مانند خشکی بیش از حد بینی و گلو برای درمان آبریزش بینی و عطسه به جای داروی ضد احتقان، قرص دیفین‌هیدرامین تجویز می‌کند. این دارو خواب‌آور است و معمولا توصیه می‌شود زمانی که باید هوشیار باشید (مانند زمان رانندگی) آن را مصرف نکنید. بهترین زمان مصرف این قرص قبل از خواب است.

درمان آبریزش بینی در کودکان

علائم سرماخوردگی نوزاد و کودکان ممکن است با بزرگسالان کمی متفاوت باشد و سیستم ایمنی بدن آن‌ها واکنش متفاوتی نشان دهد، از همین‌رو استفاده از داروهای بدون نسخه برای درمان ریزش آب بینی در کودکان زیر چهار سال ممنوع است. برای متوقف کردن این عارضه ناشی از سرماخوردگی یا آلرژی حتما با پزشک کودکان مشورت کنید تا نوع دارو و دوز آن بر اساس پارامترهای مهمی همچون وزن، سن و شدت ریزش آب بینی مشخص شوند.

درمان آبریزش بینی ناشی از آلرژی

عطسه و آبریزش‌بینی از جمله علائمی هستند که همراه با واکنش آلرژیک بدن بروز پیدا می‌کنند. برای کاهش این علائم باید داروی ضد حساسیت مصرف کنید تا ابتدا واکنش آلرژیک با دارو برطرف شود، سپس آبریزش‌بینی هم قطع می‌شود. سیتریزین و سایر داروهای آنتی‌هیستامین به درمان واکنش آلرژیک و علائم آن کمک می‌کنند.  

درمان خانگی آبریزش بینی

بهترین روش‌های درمان خانگی این عارضه شامل موارد زیر هستند:

• نوشیدن مایعات فراوان
• استراحت کافی
• مرطوب نگه داشتن خانه با دستگاه بخور
• اسپری بینی برای کاهش آبریزش
• اسپری‌های ضد احتقان برای کاهش گرفتگی بینی

برای آبریزش بینی چی بخوریم؟

از مهم‌ترین مزایای دمنوش برای سرماخوردگی می‌توان به تسکین علائم ناشی از آن اشاره کرد. مایعات گرم می‌توانند از ریزش شدید آب بینی جلوگیری کنند. از همین‌رو می‌توان برخی از دمنوش‌ها را که دارای خاصیت ضد التهابی هستند، برای درمان این عارضه مناسب دانست؛ از جمله:

• دمنوش آویشن
• دمنوش میخک و دارچین
• دمنوش زنجبیل
• دمنوش دانه میوه به
• دمنوش مریم گلی

روش‌های پیشگیری از ابتلا به آبریزش بینی

رعایت بهداشت بسیار مهم است و اغلب می‌تواند به جلوگیری از انتشار میکروب‌ها کمک کند. در اینجا چند نکته ساده را یادآور شده‌ایم:

• دست‌ها را مرتب بشویید.
• بعد از سرفه، عطسه و پاک کردن بینی، دستمال‌های استفاده شده را دور بیندازید.
• از افرادی که سرماخوردگی یا عفونت دارند، دوری کنید.
• غذای سالم بخورید و مرتب ورزش کنید تا به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند.
• سرفه و عطسه را به سمت داخل آرنج انجام دهید.
• سطوحی مانند میز، کابینت، اسباب‌‌بازی‌ها، دستگیره در و وسایل حمام را تمیز و ضدعفونی کنید.

راهنمای مراجعه به پزشک

آبریزش بینی می‌تواند کمی آزاردهنده باشد، اما اغلب موقتی است و در اثر واکنش سیستم ایمنی بدن بروز پیدا می‌کند. این عارضه در هوای سرد یا در صورت ابتلا به سرماخوردگی و آنفولانزا بسیار شایع است که معمولا با استراحت برطرف می‌شود. در صورت ادامه‌دار بودن ریزش آب از بینی بیش از ۱۰ روز باید به پزشک مراجعه کنید.

پزشک عمومی می‌تواند در ابتدا وضعیت شما را برای تشخیص علت این عارضه بررسی کند. در صورت نیاز به بررسی تخصصی یا تایید وجود عفونت به متخصص گوش، حلق و بینی یا دکتر متخصص ریه ارجاع داده می‌شوید.

شما می‌توانید برای رزرو نوبت از طریق سایت التیاما اقدام کنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله متخصص گوش، حلق و بینی آنلاین مشورت کنید. همچنین، التیاما این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص گوش، حلق و بینی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: clevelandclinic | mayoclinic