التیاما مجله پزشکی و سلامت التیاما
آندوسکوپی (Endoscopy) یک روش پزشکی غیر تهاجمی است که به پزشکان اجازه می‌دهد به طور مستقیم به داخل اعضای بدن دسترسی پیدا کرده و آن‌ها را بررسی کنند. این روش با استفاده از دستگاهی به نام آندوسکوپ انجام میشود که یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین و منبع نور است. Endoscopy انواع مختلفی دارد که هر کدام از آن‌ها برای بررسی نواحی خاصی از بدن طراحی شده‌اند. در این مقاله از مجله سلامت التیاما به این سوال که آندوسکوپی چیست و چگونه انجام میشود، پاسخ می‌دهیم. همچنین شما را با عوارض احتمالی آن آشنا می‌کنیم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
فهرست محتوا
- آندوسکوپی چیست؟
- مزایای آندوسکوپی
- آندوسکوپ چیست؟
- ساختمان آندوسکوپ شامل چه بخش‌هایی است؟
- اندوسکوپی برای چیست؟
- ۱. بیماری‌هایی که Endoscopy در تشخیص آن‌ها موثر است
- ۲. بیماری‌هایی که Endoscopy به درمان آن‌ها کمک می‌کند
- انواع آندوسکوپی
- چگونه برای انجام تست آماده شویم؟
- آندوسکوپی چگونه انجام میشود؟
- مراقبت‌های بعد از آزمایش
- عوارض آندوسکوپی؛ آیا آندوسکوپی خطرناک است؟
- کلام پایانی
- سوالات متداول
آندوسکوپی چیست؟
روشی است که برای بررسی ساختارهای داخل بدن استفاده میشود. در این روش، پزشک یک لوله بلند و باریک را داخل بدن قرار می‌دهد تا به اندام یا ناحیه‌ای که نیاز به بررسی دارد، برسد.
بیشتر بدانید: آمادگی قبل از آندوسکوپی
مزایای آندوسکوپی
مهم‌ترین مزایای این روش عبارت‌اند از:
- کمک به پزشک جهت تشخیص علت هر گونه علامت غیر طبیعی مثل استفراغ، درد ناحیه شکم، مشکل در بلع و یبوست مزمن و…
- نمونه‌برداری از بافت جهت ارسال به آزمایشگاه
- مشاهده مستقیم بافت در حین جراحی
آندوسکوپ چیست؟
آندوسکوپ یا اندوسکوپ دستگاهی است که توسط آن پزشک می‌تواند داخل بخش‌های مختلف بدن را مشاهده کند و جراحی‌های محدودی را انجام دهد. اصطلاح آندوسکوپ از ترکیب ۲ کلمه Endo به معنای «درون» و Scope به معنای «دیدن» تشکیل شده است.
بیشتر بدانید: لاپاراسکوپی چیست؟
ساختمان آندوسکوپ شامل چه بخش‌هایی است؟
از قسمت‌های مهم این دستگاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- منبع نور: به پزشک اجازه می‌دهد به خوبی اعضای داخلی بدن را مشاهده کند.
- دوربین: در آندوسکوپ‌های بدون دوربین پزشک مجبور است داخل بدن را از طریق عدسی خارجی بررسی کند. این کار باعث خستگی دکتر آندوسکوپی میشود. اما امروزه اکثر دستگاه‌ها دارای یک دوربین هستند که تصاویر ثبت می‌کند و روی مانیتور به نمایش می‌گذارد.
- ست‌های جراحی: بسیاری از آندوسکوپ‌ها دارای کانال‌‌های خاصی هستند که پزشک می‌تواند ابزارهای مختلف را برای جراحی یا نمونه‌برداری داخل آن‌ها قرار دهد.
اندوسکوپی برای چیست؟
پزشکان این روش را برای غربالگری و تشخیص بیماری‌های مختلف و نمونه‌برداری از بافت به‌کار می‌برند. امروزه حتی از Endoscopy می‌توان برای درمان بعضی از بیماری‌ها هم استفاده کرد.
بیشتر بدانید: علائم سرطان معده
۱. بیماری‌هایی که Endoscopy در تشخیص آن‌ها موثر است
این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند:
- سرطان و سایر مشکلات دستگاه گوارش از جمله رفلاکس، زخم معده، بیماری التهابی روده (کولیت اولسراتیو و بیماری کرون) و…
- بیماری‌های سر و گردن مثل اختلال بلع و لارنژیت
- مشکلات مفصلی مثل آرتریت، پارگی و دررفتگی
- اختلالات سیستم عصبی از جمله تومور مغزی
- مشکلات سیستم تنفسی از جمله بیماری‌های ریوی و عفونت‌ها
- بیماری‌های سیستم ادراری مثل عفونت مجاری ادراری و سنگ کلیه
- اختلالات سیستم تولید مثل از جمله خونریزی غیر طبیعی رحم، اندومتریوز و مشکلات باروری
بیشتر بدانید:سرطان روده بزرگ کشنده است؟
۲. بیماری‌هایی که Endoscopy به درمان آن‌ها کمک می‌کند
استفاده از بعضی ابزارها در کنار Endoscopy به پزشک اجازه می‌دهد:
- زخم‌ها را ببندد.
- دارو تزریق کند.
- مایعات را تخلیه کند.
- جلوی خونریزی داخلی را بگیرد.
- تومور یا بافت آسیب‌دیده را بردارد.
- انسداد اندام را برطرف کند.
- داخل اندام استنت قرار دهد.
- عمل جراحی انجام دهد.
بیشتر بدانید: سندرم دامپینگ
انواع آندوسکوپی
این روش بر اساس عضوی از بدن که مورد بررسی قرار می‌گیرد، انواع مختلفی دارد. در جدول زیر می‌توانید با بعضی از آن‌ها آشنا شوید:
| تخصص پزشک | محل ورود آندوسکوپ | عضو یا اندام مورد بررسی | نوع آندوسکوپی |
| جراح ارتوپد | از طریق یک برش کوچک در مجاورت مفصل مورد نظر | مفاصل | آرتروسکوپی |
| متخصص ریه یا جراح قفسه سینه | آندوسکوپی از راه بینی یا دهان | ریه | برونکوسکوپی یا آندوسکوپی از ریه |
| متخصص ریه یا جراح قفسه سینه | از طریق یک برش کوچک در قفسه سینه | ناحیه بین ریه‌ها و قفسه سینه | توراکوسکوپی یا پلوروسکوپی |
| جراح قفسه سینه | از طریق یک برش بالای استخوان جناغ | مدیاستینوم (ناحیه بین ریه‌ها) | مدیاستینوسکوپی |
| فوق تخصص گوارش | آندوسکوپی از پشت یا مقعد | روده بزرگ | کولونوسکوپی یا آندوسکوپی روده بزرگ |
| فوق تخصص گوارش | دهان یا مقعد | روده کوچک | انتروسکوپی |
| فوق تخصص گوارش | مقعد | رکتوم (راست روده) و بخش انتهایی روده بزرگ | سیگموئیدوسکوپی |
| فوق تخصص گوارش | دهان | دستگاه گوارش فوقانی | آندوسکوپی |
| متخصص اورولوژی | مجرای ادرار | مثانه | سیستوسکوپی |
| متخصص اورولوژی | مجرای ادرار | مجاری ادراری | یورتروسکوپی |
| متخصص یا جراح بیماری‌های زنان | واژن | رحم | هیستروسکوپی |
| جراحان مختلف | از طریق یک برش کوچک در مجاورت ناحیه مورد نظر | شکم یا لگن | لاپاراسکوپی |
| متخصص گوش، حلق و بینی | دهان یا بینی | حنجره | لارنگوسکوپی یا آندوسکوپی از گلو و حنجره |
| متخصص گوش، حلق و بینی | بینی | حفره بینی و دهانه مجرای سینوس | رینوسکوپی، آندوسکوپی بینی یا آندوسکوپی سینوس و بینی |
چگونه برای انجام تست آماده شویم؟
نحوه آماده شدن به نوع Endoscopy بستگی دارد. با این حال، به احتمال زیاد از شما خواسته میشود:
- آزمایش‌هایی را انجام دهید. ممکن است برای تشخیص عفونت قبل از بررسی دستگاه ادراری به آزمایش ادرار نیاز داشته باشید. همچنین احتمال دارد قبل از هیستروسکوپی لازم باشد تست بارداری انجام دهید.
- سابقه پزشکی‌تان را ارائه دهید. ضروری است پزشک را از هر گونه بیماری زمینه‌ای یا هر نوع دارو یا مکملی که مصرف می‌کنید، مطلع کنید.
- ناشتا باشید. گاهی‌اوقات قبل از تست باید برای مدت زمان معینی از خوردن غذا و نوشیدن مایعات بپرهیزید. همچنین ممکن است لازم باشد فقط از انواع خاصی از غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده کنید.
- روده خود را تخلیه کنید. روده شما برای کولونوسکوپی، انتروسکوپی و سایر تست‌های مربوط به دستگاه گوارش تحتانی باید کاملا از مدفوع پاک شود.
- مصرف بعضی از داروها را متوقف کنید. در مورد قطع مصرف داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین و آسپرین یا سایر داروها با پزشک مشورت کنید.
- سیگار کشیدن را ترک کنید. اجتناب از مصرف سیگار برای انجام اکثر تست‌ها ضروری است.
- ترتیبی دهید که فرد دیگری شما را به خانه برساند. اگر از داروی بیهوشی یا آرام‌بخش استفاده کنید و همان روز به خانه بروید، نمی‌توانید خودتان رانندگی کنید.
بیشتر بدانید: سوزش مقعد
آندوسکوپی چگونه انجام میشود؟
این تست ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت طول می‌کشد. معمولا پزشکان از داروهای آرام‌بخش برای Endoscopy استفاده می‌کنند. اما در بعضی موارد، برای مثال قرار دادن لوله تنفس به بیهوشی عمومی نیاز است. گاهی‌اوقات هم آندوسکوپی با بی حسی و آرام‌بخش به طور هم‌زمان انجام میشود.
بیشتر بدانید: علائم مشکلات روده
هنگامی که کاملا بی‌حس شدید یا خوابیدید، پزشک به آرامی دستگاه را وارد بدن می‌کند تا به ناحیه مورد نظر برسد و تصاویر آن را روی مانیتور مشاهده کند. سپس از آن نمونه‌گیری می‌کند یا درمان مورد نیاز را انجام می‌دهد.
بیشتر بدانید: سوء هاضمه چیست؟
مراقبت‌های بعد از آزمایش
بسته به نوع روش به‌کاررفته، اکثر افراد می‌توانند در همان روز به خانه بروند. اما در بعضی موارد لازم است یک شب در بیمارستان بمانید. همچنین ممکن است توصیه شود بقیه روز را استراحت کنید و هیچ کاری که به هوشیاری نیاز دارد انجام ندهید.
عوارض آندوسکوپی؛ آیا آندوسکوپی خطرناک است؟
این تست به طور کلی بی‌خطر تلقی میشود. با این حال، احتمال بروز عوارض مختلف مانند پارگی و عفونت وجود دارد. عوارض جانبی به نوع تست و ناحیه مورد بررسی بستگی دارند و در بیشتر موارد در ۲ روز اول بهبود می‌یابند.
به عنوان مثال، اگر گلوی شما بررسی شده باشد، ممکن است احساس گرفتگی صدا یا گلودرد خفیف داشته باشید. اما اگر تست روده انجام داده باشید، احتمال دارد متوجه کرامپ، نفخ یا حالت تهوع شوید. پزشک راه‌حل‌هایی را برای مقابله با این عوارض پیشنهاد می‌دهد و در صورت نیاز برایتان داروی ضد درد تجویز می‌کند.
بیشتر بدانید: علائم سرطان مری
زمان مراجعه به پزشک
در صورتی که با مشکلات زیر روبه‌رو شدید، با پزشک خود تماس بگیرید:
- علائم عفونت (از جمله تب، لرز، قرمزی و تورم)
- مدفوع سیاه رنگ یا قیرمانند
- خونریزی یا درد شدید
- سرفه خونی یا طولانی‌مدت
- مشکل در تنفس
- درد قفسه سینه
بیشتر بدانید: برای سرطان معده چه باید خورد؟
کلام پایانی
در این مقاله در مورد اینکه آندوسکوپی برای تشخیص چیست و چگونه انجام میشود، صحبت کردیم. اکنون می‌دانید که بسته به عضو مورد بررسی، امکان انجام آندوسکوپی با بیهوشی یا بی‌حسی وجود دارد و پزشکان از این روش برای بررسی اندام‌های مختلف بدن استفاده می‌کنند.
اگر در مورد Endoscopy و آمادگی‌های مورد نیاز برای آن سوال دارید، می‌توانید از طریق وب‌سایت التیاما ویزیت آنلاین فوق تخصص گوارش دریافت کنید. همچنین، التیاما این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص گوارش از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
روشی است که به ارزیابی داخل معده می‌پردازد و به تشخیص بیماری‌های مختلف از جمله التهاب، زخم، پولیپ یا تومور کمک می‌کند. همچنین ممکن است اندوسکوپی برای اسلیو معده که یک نوع جراحی لاغری است استفاده شود. آندوسکوپی برای عمل اسلیو به پزشک اجازه می‌دهد از وضعیت سلامت معده قبل از جراحی مطلع شود.
اصطلاح body در جواب آندوسکوپی به تنه معده اشاره دارد. body، تنه یا کورپوس بزرگ‌ترین بخش معده است که منقبض میشود و شروع به مخلوط کردن غذا می‌کند.
آندوسکوپی بدون بیهوشی یا با بیهوشی انجام میشود. در هر ۲ روش استفاده از داروی بیهوشی، آرام‌بخش یا بی‌حس‌کننده از بروز درد جلوگیری می‌کند.
پاسخ این سوال به شرایط فرد و نوع Endoscopy بستگی دارد. برای تصمیم‌گیری صحیح باید با پزشک خود مشورت کنید.
بله. در صورت صلاح‌دید پزشک امکان انجام آن برای کودکان وجود دارد.
اگر علت کم‌خونی مشخص نباشد، پزشک ممکن است از این روش برای تشخیص دلایل زمینه‌ای از جمله خونریزی دستگاه گوارش استفاده کند.
منبع: my.clevelandclinic
دکتر علی اصغر اعتمادی فرد |
دکتر علیرضا رضایی
