التیاما مجله پزشکی و سلامت التیاما
استئوکندریت دیسکان (Osteochondritis Dissecans) نوعی بیماری مرتبط با مفصل‌ها است که به‌دلیل نرسیدن خون به استخوان زیر غضروف مفصلی باعث از بین رفتن و نرم شدن آن‌ها می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری درد شدیدی دارند و اغلب نمی‌توانند مفصل خود را حرکت دهند.
بیماری استئوکندریت دیسکان با درگیر کردن زانو، مفصل مچ پا و استخوان ران در کودکان و نوجوانان شیوع بالایی دارد. در اغلب موارد این بیماری مفصلی زانو را درگیر می‌کند اما در آرنج و سطح مفصل کاپیتلوم هم دیده می‌شود.
بیماری استئوکندریت دیسکان (Osteochondritis Dissecans) باعث اختلال حرکات در مفصل مورد نظر خواهد شد. از همین‌رو پزشک متخصص ارتوپد و دکتر فوق تخصص مغز و اعصاب تلاش می‌کنند تا با بازیابی عملکرد غضروف‌ها از ابتلا به آرتروز جلوگیری کنند. همراه ما باشید تا در این مقاله از مجله التیاما روش تشخیص و درمان این عارضه مفصلی را بررسی کنیم.
فهرست محتوا:
- استئوکندریت دیسکان چیست؟
- محل ایجاد بیماری استئوکندریت دیسکان (Osteochondritis Dissecans)
- چه افرادی تحت تاثیر بیماری استئوکندریت دیسکان هستند؟
- علت Osteochondritis Dissecans (استئوکندریت دیسکان)
- علائم استئوکندریت دیسکان
- روش تشخیص استئوکندریت دیسکان (Osteochondritis Dissecans)
- درمان بیماری Osteochondritis Dissecans (استئوکندریتدیسکان)
- درمان محافظه‌کارانه
- جراحی
- چگونه می‌توان از بیماری استئوکندریت دیسکان پیشگیری کرد؟
- نتیجه استئوکندریت دیسکان (Osteochondritis Dissecans)
- سوالات متداول
استئوکندریت دیسکان چیست؟
بیماری Osteochondritis Dissecans وضعیتی است که در مفاصل (محلی که انتهای یک استخوان با انتهای استخوان دیگر برخورد می‌کند) با ایجاد نرمی غضروف زیر استخوان به‌دلیل کمبود خون رخ می‌دهد. در این حالت بخشی کوچکی از استخوان اصطلاحا می‌میرد و از استخوان بزرگتر جدا خواهد شد.
در اغلب موارد قطعه استخوان از بین رفته به همراه غضروف پوشاننده که وظیفه محافظت از آن را برعهده دارد، ترک می‌خورد و شل می‌شود. استخوان و غضروف شل شده ممکن است در جای خود باقی بماند یا در ناحیه مفصل حرکت کند که در این صورت باعث ایجاد مفصل ناپایدار می‌شود.
این بیماری ضایعه‌ای را در جایی که استخوان و غضروف جدا می‌شوند باقی می‌گذارد. تمامی این فرآیند می‌تواند ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد و علائم استئوکندریت دیسکان پس از مدت طولانی ظاهر شوند.
بیشتر بدانید: علت خشکی زانو چیست؟
بیشتر بدانید: قرص ملوکسیکام چیست؟
محل ایجاد بیماری استئوکندریت دیسکان (Osteochondritis Dissecans)
این بیماری مختص مفصل‌ها است و معمولا زانو در انتهای استخوان ران (فمور)، مچ پا و آرنج را درگیر می‌کند. در برخی موارد دیده شده این بیماری مفاصل دیگر همچون شانه و لگن را مورد حمله قرار می‌دهد.
استئوکندریت دیسکان معمولا فقط در یک مفصل ایجاد می‌شود. اگر ضایعه در یک مفصل رخ دهد به آن استئوکندریت پراکنده می‌گویند.
خوب است بدانید که استئوکندریت دیسکان دوره عود ندارد اما برخی بیماران کاهش علائم موقت بیماری را با درمان آن اشتباه می‌گیرند. بنابراین پس از برگشت علائم تصور می‌کنند این بیماری مفصلی بازگشته است. شما می‌توانید برای اطمینان از بهبود علائم و مشاوره در خصوص نتایج آزمایشات خود از بهترین دکتر متخصص ارتوپد التیاما مشاوره تلفنی، متنی یا تصویری دریافت کنید.
چه افرادی تحت تاثیر بیماری استئوکندریت دیسکان هستند؟
این بیماری مفصلی بیشتر در کودکان، نوجوانان ۱۰ تا ۲۰ سال به ویژه ورزشکاران جوان یا افرادی که از نظر بدنی فعال هستند، رخ می‌دهد. با این حال ابتلا به استئوکندریت دیسکان در سنین مختلف هم گزارش شده است.
این بیماری به ندرت در بیش از یک مفصل و بیشتر از یک عضو خانواده ظاهر می‌شود. افراد مبتلا به استئوکندریت معمولا قد کوتاهی دارند و در سنین کودکی مستعد بیماری تجزیه استخوان و غضروف مفاصل (استئوآرتریت/osteoarthritis) بودند.
علت Osteochondritis Dissecans (استئوکندریت دیسکان)
در اغلب موارد علت اصلی این بیماری مفصلی ناشناخته است. اما به‌نظر می‌رسد ضربه به مفصل (هنگام ورزش) یا استرس مداوم در طول زمان می‌تواند باعث وضعیت مذکور شود. اما اگر استئوکندریت دیسکان در بیش از یک عضو خانواده بروز پیدا کرد باید علت آن را ناشی از جهش (تغییرات) ژنتیکی در ژن سازنده غضروف به نام آگرکان (aggrecan) دانست که منبع پروتئین محسوب می‌شود.
در این حالت به‌دلیل جهش ایجاد شده پروتئین مورد نظر نمی‌تواند باعث ساخت غضروف شود، بنابراین غضروف زیر استخوان‌ها به شکل نامرتب و ضعیف رشد می‌کنند. اما هنوز در مورد علت جدا شدن غضروف از استخوان و ایجاد ضایعات اطلاعات دقیقی در دست نیست.
علائم استئوکندریت دیسکان
اگر استخوان و غضروف جدا شده نزدیک به استخوان بزرگتر مفصل بماند، احتمالا بیمار هیچ‌گونه علائمی نخواهد داشت. در صورت بروز علائم آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- سفتی مفصل بعد از استراحت
- ایجاد صدای کلیک هنگام حرکت مفصل
- قفل شدن یا احساس چسبیدن مفصل در یک موقعیت
- کاهش دامنه حرکت مفصل (ناتوانی در باز کردن کامل پا یا بازو)
- احساس درد، ضعف یا تورم مفصل بعد از فعالیت بدنی یا ورزش
در صورت داشتن چنین علائمی می توانید با دکتر ارتوپد آنلاین مشورت کنید.
بیشتر بدانید: زانوی ضربدری چیست؟
روش تشخیص استئوکندریت دیسکان (Osteochondritis Dissecans)
اولین اقدام برای تشخیص این بیماری مفصلی معاینه فیزیکی توسط پزشک متخصص ارتوپد است تا ثبات مفاصل ارزیابی شود. سپس برای تشخیص نهایی و بررسی شدت بیماری آزمایشات دیگری تجویز خواهد شد که در جدول زیر آن‌ها را مشاهده می‌کنید:
| تست تشخیص استئوکندریتدیسکان | توضیحات |
| اشعه ایکس | بررسی استخوان، محل ضایعه و اندازه آن |
| MRI | ثبت تصویر واضح از غضروف آسیب‌دیده |
| CT اسکن | ثبت جزئیات بیشتر از استخوان، رگ‌های خونی و بافت نرم |
| آزمایش ژنتیک | در صورت مشکوک بودن به استئوکندریتدیسکان خانوادگی برای بررسی ژن‌ها، کروموزوم‌ها و پروتئین‌ها |
درمان بیماری Osteochondritis Dissecans (استئوکندریتدیسکان)
روش درمان استئوکندریت دیسکان برای بازگرداندن عملکرد طبیعی مفصل آسیب‌دیده، کاهش درد و جلوگیری از ابتلا به استئوآرتریت به کار برده می‌شود. درواقع باید گفت درمان واحدی برای همه بیماران مبتلا به این عارضه مفصلی وجود ندارد.
پزشک پس از بررسی شدت و اندازه ضایعه ایجاد شده بهترین روش درمانی را انتخاب خواهد کرد. لازم به ذکر است کودکانی که هنوز رشد استخوان‌های آن‌ها ادامه دارد، معمولا با یک دوره استراحت و مراقبت‌های خانگی بهبود پیدا می‌کنند.
درمان محافظه‌کارانه
- پزشک معمولا برای کاهش درد داروهای مُسکن و ضد التهاب بدون نسخه مانند ایبوپروفن (Advil، Motrin) تجویز می‌کند.
- به مفصل خود استراحت دهید. برای مدتی از انجام فعالیت‌هایی که به مفصل شما فشار وارد می‌کند مثل پریدن، دویدن یا تند راه رفتن اجتناب کنید.
- اگر درد مفصل باعث لنگیدن شما می‌شود برای مدتی از عصا استفاده کنید.
- ممکن است پزشک برای جلوگیری از حرکت مفصل گچ‌گیری، آتل یا بریس را برای چند هفته پیشنهاد دهد.
- فیزیوتراپی یکی‌دیگر از راهکارهای محافظه‌کارانه برای بهبود عملکرد مفاصل است.
جراحی
اگر درمان محافظه‌کارانه بعد از ۴ تا ۶ ماه کمکی به کاهش درد مفصل شما نکرد، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. معمولا پزشک بر اساس اندازه، مرحله آسیب‌دیدگی و میزان رشد استخوان‌ها نوع جراحی را انتخاب می‌کند.
جراحی در مواقعی توصیه می‌شود که:
- استراحت و گذشت زمان باعث کاهش درد و تورم نشود.
- آزمایشات حرکت قطعه استخوان و غضروف جدا شده را در فضای مفصل نشان دهد.
- قطر استخوان و غضروف جدا شده بیش از ۱ سانتی‌متر باشد.
جراحی استئوکندریت دیسکان معمولا به روش آرتروسکوپی (با ابزارهای کوچک و دوربین از طریق برش نازک) انجام می‌شود که دارای ۳ تکنیک مختلف است.
آن‌ها عبارتند از:
- استخوان و غضروف آسیب دیده سوراخ می‌شود. بدین شکل پزشکان جهت التیام درد مسیر لازم را برای تشکیل رگ‌های خونی جدید و اکسیژن‌رسانی به استخوان ایجاد می‌کنند.
- استخوان و غضروف جدا شده توسط پین و پیچ در جای خود محکم می‌شود.
- استخوان و غضروف جدا شده به کمک پیوند برای ایجاد بافت سالم در ناحیه آسیب‌دیده جایگزین خواهد شد. در این حالت استخوان و غضروف از قسمت دیگر بدن بیمار یا فرد فوت شده گرفته می‌شود. همچنین پزشکان می‌توانند نمونه‌ای از استخوان و غضروف سالم بیمار بگیرند و از آن برای رشد استخوان و غضروف جدید در آزمایشگاه استفاده کنند.
بیمار حدود ۶ هفته بعد از جراحی به کمک عصا راه می‌رود. سپس ۲ تا ۴ ماه فیزیتراپی تجویز می‌شود تا فرد قدرت و دامنه حرکتی مفصل خود را به‌دست آورد. معمولا بیماران ۴ تا ۵ ماه بعد از جراحی بیماری استئوکندریت دیسکان (Osteochondritis Dissecans) می‌توانند فعالیت بدنی داشته باشند.
بیشتر بدانید: علت تغییر شکل زانو چیست؟
چگونه می‌توان از بیماری استئوکندریت دیسکان پیشگیری کرد؟
جلوگیری از ایجاد این بیماری به‌دلیل ناشناخته بودن علت آن کمی دشوار است. اما می‌توان با پوشاندن لباس مخصوص مانند پد و وسایل محافظتی از مفاصل خردسالان هنگام ورزش مراقبت کرد. همچنین بسیار مهم است کودکان و نوجوانان قبل از شروع فعالیت بدنی از تکنیک‌های اصولی جهت کشش و گرم کردن بدن خود یا خنک کردن آن پس از اتمام تمرینات استفاده کنند.
نتیجه استئوکندریت دیسکان (Osteochondritis Dissecans)
استئوکندریت دیسکان یک بیماری مفصلی است که بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود. بیمار ممکن است مجبور شود برای مدتی فعالیت بدنی خود را کنار بگذارد. زیرا استراحت بهترین روش درمان Osteochondritis Dissecans به‌شمار می‌آید. اما این بیماری در بزرگسالان حتما به جراحی نیاز دارد.
ما در این مقاله از مجله التیاما شما را با علائم، علت و روش تشخیص بیماری مفصلی استئوکندریتدیسکان آشنا کردیم. شما هم می‌توانید نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
شایع‌ترین محل برای ضایعات این بیماری مفصلی زانو (قسمت انتهایی استخوان ران) است.
آرترواسکوپی یا MRI
داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا مُسکن‌های جزئی همچون استامینوفن
منبع: mayoclinic | my.clevelandclinic
دکتر افشین طاهری اعظم |
دکتر رامین ارژنگ |
دکتر شهرام شیروانی بروجنی |
دکتر مرتضی رمضانی |
دکتر رامین طالبیان خراسانی
