التهاب روده چیست؟ از علائم تا سریع‌ترین روش درمان

بیماری التهاب روده یا Inflammatory Bowel Disease نتیجه عملکرد نادرست و ملتهب شدن دستگاه گوارش، معده، مری و روده‌ها است. برخی از اختلالات روده‌ای مثل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو علت اصلی بروز برافروختگی در سیستم گوارش به‌شمار می‌آیند.

زمانی‌که هر کدام از قسمت‌های سیستم گوارش دچار التهاب شوند، روند طبیعی مختل شده و فرد با درد آزاردهنده، گرفتگی معده، اسهال و احساس گاز در شکم مواجه می‌شود. بیماری التهاب روده (IBD) که با نام التهابات مزمن دستگاه گوارش هم شناخته می‌شود یکی از بیماری‌هایی است که برای مدتی خاموش خواهد شد اما درست زمانی که فکر می‌کنید بهبود پیدا کردید با درد و تورم بیشتری باز می‌گردد. 

به‌همین دلیل توصیه می‌شود با مشاهده کوچکترین علائم این بیماری از متخصص گوارش مشورت بگیرید. همراه ما باشید تا در این مقاله از مجله التیاما شما را با علائم، علت و راه‌کارهای درمانی بیماری التهاب روده یا IBD آشنا کنیم.

التهاب روده چیست؟

به مجموعه‌ای از اختلالات که باعث التهابات مزمن دستگاه گوارش می‌شوند در اصطلاح پزشکی التهاب روده یا IBD می‌گویند. این اختلالات بر بخش‌های مختلف سیستم گوارش همچون معده، مری، دهان، روده بزرگ و روده باریک اثر می‌گذارد. 

دستگاه گوارش نقش مهمی در تجزیه غذا، ذخیره مواد مغذی و خروج مواد زائد از بدن ایفا می‌کند. از هیمن‌رو بروز اختلال در بخش‌های مختلف آن می‌تواند باعث درد و تورم شدید ناشی از بیماری التهابی روده شود که در صورت عدم درمان جان بیمار به خطر می‌افتد.

خوب است بدانید التهاب روده یا IBD تنها توسط متخصص گوارش تشخیص داده می‌شود. شما از طریق التیاما می‌توانید از بهترین متخصصین گوارش و آندوسکوپی در تهران مشاوره آنلاین یا نوبت حضوری بگیرید و در خصوص نتایج آزمایشات خود به صورت مشاوره تلفنی با متخصصان مجرب این وب‌سایت در ارتباط باشید.

بیشتر بخوانیم: تفاوت سندروم روده تحریک‌پذیر و سندروم روده نشتی چیست؟

 انواع بیماری التهاب روده (IBD)

اصلی‌ترین بیماری‌های IBD عبارتند از:

• بیماری کرون (Crohn’s disease): این بیماری اغلب در روده کوچک و قسمت بالایی روده بزرگ ایجاد می‌شود، اما می‌تواند از دهان تا مقعد را درگیر کند. درد و تورم دستگاه گوارش نشانه اصلی آن است.
• کولیت اولسراتیو (Ulcerative colitis): با تورم و زخم در روده بزرگ به‌خصوص کولون و رکتوم (راست روده) همراه است.
• کولیت میکروسکوپی (Microscopic colitis): نوعی ناراحتی روده ایجاد می‌کند که تنها با میکروسکوپ قابل تشخیص است.

بیشتر بخوانیم: التهاب روده در کودکان چیست؟

علائم التهاب روده

علائم بیماری IBD معمولا به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و پس از مدتی کاهش پیدا می‌کنند. شایع‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:

• گاز و نفخ
• کم شدن اشتها
• خون در مدفوع
• کم‌خونی فقر آهن
• درد عضلات شکم
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• احساس درد و ناراحتی در معده
• اسهال و فوریت روده به تخلیه مدفوع

در صورت لزوم می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.

علائم التهابات روده که کمتر شایع هستند، شامل موارد زیر می‌شود:

• تب
• خستگی
• درد مفاصل
• عرق شبانه
• زخم‌های پوستی
• مشکلات بینایی
• قرمزی و خارش چشم‌
• حالت تهوع و استفراغ

بیشتر بدانید: بیماری کرون روده چیست؟

علت بروز بیماری التهاب روده یا IBD

محققان هنوز در تلاش هستند تا علت التهاب روده را مشخص کنند. در گذشته دلیل اصلی این بیماری رژیم غذایی شناخته می‌شد. اما امروزه این عامل را محرکی برای تشدید التهاب مزمن IBD می‌دانند. 

در زیر با شایع‌ترین علل بیماری IBD آشنا خواهید شد:

۱. ژنتیک و التهاب روده

تحقیقات نشان داده از هر ۴ نفر مبتلا به این بیماری، ۱ نفر دارای سابقه خانوادگی IBD در پدر، مادر، خواهر یا برادر خود بوده است.

۲. پاسخ سیستم ایمنی

سیستم ایمنی بدن ما وظیفه مبارزه با عفونت‌ها را برعهده دارد. اما سیستم ایمنی افراد مبتلا به IBD (بیماری التهابی روده) مواد غذایی دستگاه گوارش را به‌عنوان ماده زائد شناسایی می‌کند. از همین‌رو آنتی‌بادی (پروتئین) لازم برای مبارزه با مواد خارجی آزاد خواهد شد و علائم بیماری التهابات روده‌ای نمایان می‌شود.

۳. سیگار کشیدن و التهاب روده

برخی عوامل محیطی همچون سیگار کشیدن باعث بروز بیماری کرون و تشدید علائم آزاردهنده آن می‌شود. همچنین بیماری کولیت اولسراتیو در افرادی که سیگار را ترک کرده‌اند شیوع بیشتری دارد.

۴. استرس و اضطراب

یکی از عوامل اثرگذار و تشدیدکننده التهابات روده استرس و اضطراب است. اکثر پزشکان توصیه می‌کنند برای کاهش استرس از ورزش‌های مفرح و سرگرمی‌های لذت‌بخش جهت ترشح بیشتر هورمون سروتونین (هورمون شادی‌بخش) کمک بگیرید.

سایر مواردی که علت بروز بیماری التهاب روده شناخته می‌شوند، عبارتند از:

• سن
• نژاد
• جنسیت
• فاکتور محیطی

عوارض بیماری التهاب روده (IBD)

اصلی‌ترین خطری که افراد مبتلا به بیماری IBD را تهدید می‌کند، سرطان کولون (colorectal) است. سایر عوارض احتمالی شامل موارد زیر می‌شوند:

• سوء تغذیه
• فیستول مقعد
• پوکی استخوان
• تورم شدید روده
• تنگ شدن کانال مقعد
• سوراخ یا پارگی در روده بزرگ
• کم خونی یا لخته شدن خون
• بیماری‌های کبد (سیروز، کلانژیت و التهاب مجرای صفوی)

روش تشخیص بیماری التهاب روده

بیماری کرون و کولیت اولسراتیو که دلایل اصلی IBD محسوب می‌شوند، علائم مشابهی دارند. از همین‌رو پزشک متخصص گوارش پس از گرفتن شرح حال در مورد علائم بیماری، به جواب آزمایش خون و آزمایش مدفوع برای بررسی نشانگرهای التهاب در روده نیاز دارد.

سایر آزمایشات لازم برای تایید بیماری التهابی روده یا IBD در جدول زیر معرفی شده‌اند:

تست التهاب روده (IBD)	توضیحات
کلونوسکوپی (Colonoscopy)	بررسی روده بزرگ و کوچک
سونوگرافی آندوسکوپی (EUS)	بررسی توزم و زخم در دستگاه گوارش
سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر (Flexible sigmoidoscopy)	بررسی داخل راست روده و مقعد
CT اسکن و MRI	بررسی علائم التهاب و آبسه
آندوسکوپی فوقانی	بررسی دستگاه گوارش از دهان تا ابتدای روده کوچک
آندوسکوپی کپسولی	ثبت تصاویر از دستگاه گوارش در حین حرکت

شما از طریق التیاما می‌توانید درخواست خود برای آزمایش در خانه و محل ثبت کنید و با گرفتن جواب در ۲ روز کاری آن را به متخصص آندوسکوپی التیاما نشان دهید.

روش پیشگیری از التهاب روده

بهترین راه‌کار برای جلوگیری از این بیماری تغییر سبک زندگی و رعایت رژیم غذایی است. آن‌ها عبارتند از:

• ترک سیگار
• جلوگیری از کم آب شدن بدن
• خواب کافی و فعالیت بدنی منظم
• کاهش مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکلی
• خوردن وعده‌های غذای کوچک با فاصله ۲ تا ۴ ساعت
• شناسایی مواد غذایی تشدید کننده التهاب روده برای شما
• کاهش مصرف غذاهای فرآوری شده، تند، چرب، تهیه شده از شیر و فیبر
• مدیریت استرس و اضطراب به کمک مدیتیشن، پیاده‌روی و گوش دادن به موسیقی

بیشتر بدانید: سرطان روده بزرگ کشنده است؟

درمان التهاب روده

متخصص گوارش گزینه درمانی این بیماری را بر اساس نوع و علائم متفاوت آن انتخاب می‌کند. در بسیاری موارد التهابات روده یا IBD توسط داروها از بین خواهند رفت. در صورت عدم بهبودی و پیشرفت بیماری پزشک گزینه جراحی را توصیه می‌کند.

در زیر با راه‌کارهای درمان این بیماری بیشتر آشنا شوید:

دارودرمانی

جدول زیر داروهای موثر در کنترل و کاهش التهاب روده‌ای را نشان می‌دهد:

داروها	نام تجاری	توضیحات
آمینوسالیسیلات‌ها (Aminosalicylates)	سولفاسالازین (sulfasalazine)/مسالامین(mesalamine)/ بالسالازید(balsalazide)	داروی ضدالتهابی برای کاهش تحریک روده
تعدیل‌کننده ایمنی	زاتیوپرین(azathioprine)/متوتروکسات(methotrexate)/ مرکاپتوپورین(mercaptopurine)	آرام‌کننده سیستم ایمنی بیش‌فعال
آنتی‌بیوتیک‌ها	سیپروفلوکساسین (CIPRO)/ مترونیدازول (Flagyl)	درمان عفونت‌ها و آبسه
داروهای زیستی	اینفلکسی‌ماب(Infliximab)/ اینفلکترا(Inflectra)	قطع سیگنال‌های سیستم ایمنی التهاب‌زا

داروهای معرفی شده باید حتما با مشورت پزشک متخصص گوارش و کبد مصرف شوند. بنابراین از مصرف خودسرانه آن‌ها خودداری کنید تا از عوارض جبران‌ناپذیر جلوگیری شود.

عمل جراحی

زمانی که دیگر هیچ یک از روش های دارودرمانی برای کاهش علائم بیماری التهاب روده یا IBD موثر نبودمد، از روش جراحی استفاده میشود. این راهکار به دو صورت انجام خواهد شد:

درمان جراحی کرون

تحقیقات نشان داده از هر ۱۰ نفر مبتلا به التهاب روده‌ای کرون ۷ نفر نیاز به جراحی پیدا می‌کنند. در این روش:

• بخشی از روده بیمار برداشته می‌شود.
• انتهای دو سر سالم روده طی فرایند آناستوموز (anastomosis)به یکدیگر متصل خواهد شد.

بیشتر بدانید: درمان دل درد چیست؟

درمان جراحی کولیت اولسراتیو

بیمار مبتلا به این نوع IBD معمولا پس از ۳۰ سال زندگی با بیماری، نیاز به جراحی پیدا می‌کند. در این روش:

• کولون و رکتوم برداشته می‌شوند.
• روده کوچک و مقعد به یکدیگر متصل خواهند شد.
• برای جمع‌آوری مدفوع کیسه ایلئال (ileal pouch) ایجاد می‌کنند تا از طریق مقعد خارج شود.

نتیجه التهاب روده یا IBD

التهاب روده نوعی برافروختگی مزمن سیستم گوارش است که از انواع آن باید به بیماری کرون و کولیت اولسراتیو اشاره کرد. در اکثر مواقع این عارضه به‌دلیل درد و تورم شدید در روده‌ها زندگی روزمره را مختل می‌کند. از همین‌رو بهتر است برای بهبودی علائم بیماری به پزشک متخصص آنلاین گوارش مراجعه کنید.

ما در این مقاله از مجله التیاما شما را با علت، علائم و راه‌کارهای درمانی بیماری التهابی روده یا IBD آشنا کردیم. پزشک برای بهبود علائم التهابات روده‌ای شما چه دارویی تجویز کرده است؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

منبع: my.clevelandclinic | webmd