انواع وسواس فکری عملی (۱۰ نوع اصلی)

انواع وسواس فکری عملی به دسته های مختلف تقسیم می شوند و هر کدام ویژگی خاصی دارند. قبلا در التیاما درباره تعریف وسواس فکری عملی صحبت کردیم و گفتیم هر کدام ویژگی های خاصی دارند که افراد به آنها مبتلا می شوند. در جلسات مشاوره روانشناسی وسواس توضیحات کاملی به این سوال دادیم که چند نوع وسواس فکری داریم، با این حال در ادامه این مطلب سایت التیاما به بررسی انواع اختلالات وسواس فکری می پردازیم.

انواع وسواس فکری عملی چیست؟ (انواع وسواس در روانشناسی)

با بخش وبلاگ روانشناسی التیاما همراه باشید.

سوالات زیادی در بخش مشاوره روانشناسی التیاما دریافت میکنیم که می پرسند چند نوع وسواس فکری داریم یا بدترین نوع وسواس کدام است؟

اگرچه همه اشکال OCD (وسواس فکری) علائم مشترکی دارند، نحوه بروز این علائم در زندگی روزمره از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است!

همه انواع وسواس های فکری به دو جز اصلی تقسیم می‌ شود:

1. وسواس‌ های فکری
2. عمل‌ های جبری

هر نوع وسواس‌ های فکری شامل افکار وسواسی یا تصاویری ناخواسته و مزاحم هستند که فرد قادر به کنترل آن‌ها نیست. این افکار می‌ تواند شامل نگرانی‌های شدید درباره آلودگی، خطر آسیب به خود یا دیگران، یا نیاز به دقت و ترتیب خاص باشد.

از سوی دیگر، عمل‌ های جبری رفتارهایی هستند که فرد به‌ طور خودکار برای کاهش اضطراب ناشی از وسواس‌های فکری انجام می‌دهد و معمولا نتیجه عکس می گیرد!

همه وسواس ها می‌ تواند به انواع مختلفی تقسیم شود که در التیاما بارها درباره آنها صحبت کرده ایم، از جمله:

• وسواس فکری درباره پاکیزگی
• وسواس در تولید نشخوارهای فکری
• وسواس ترتیب
• وسواس تقارن و هارمونی
• وسواس در خشونت و یا آسیب به دیگران.

هرکدام از انواع وسواس هاب فکری و الگوهای خاص خود را دارند که باعث می‌شود روش‌های درمانی متفاوتی نیز برای آن‌ها مناسب باشد.

همانطور که در ادامه خواهیم دید، محتوای وسواس های یک فرد مهم نیست. اما مطمئنا این چیزی است که در لحظه مهم به نظر می رسد.

علت بروز انواع بیماری وسواس فکری

زیرمجموعه یا subtype یک فرد در واقع همان روش خاصی است که انواع وسواس فکری آنها را تحت تأثیر قرار می دهد. ذهن روی چه چیزی تمرکز می کند و از این تمرکز چه افکاری حاصل می شود؟ زیرگروه ها در طول زمان نسبتا پایدار هستند، اگرچه علائم جدید می توانند ظاهر شوند و علائم قدیمی ممکن است محو شوند.

متخصصین در جلسات مشاوره آنلاین وسواس شرایطی مانند وسواس را ناهمگن می نامند، زیرا از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است. اما طبق تعریف بیماری وسواس، چند “خوشه” رایج از علائم وجود دارد که محققان متوجه آنها شده اند.

بررسی انواع وسواس های فکری در روانشناسی

در ادامه به لیستی از مهم ترین انواع وسواس های فکری می پردازیم. درک تفاوت‌های میان انواع وسواس های فکری می‌تواند منجر به ارائه روش‌های درمانی متمایز و متناسب با نیازهای خاص فرد شود. این تمایز باعث می‌شود که بیماران بتوانند به‌طور کارآمدتری با مشکلات خود مقابله کنند.

البته خدماتی مانند مشاوره متنی وسواس دسترسی به متخصص برای رهایی از انواع وسواس های فکری را ساده کرده است. مشاوره متنی با روانشناس ابزاری ساده و کارآمد برای افرادی است که به دلیل نوع وسواس فکری خود امکان ارتباط صوتی و تصویری با متخصص را ندارند.

۱- وسواس فکری آسیب دیدن

وسواس آسیب، باعث می شود که مردم به دلیل افکار خشونت آمیز که تقریبا همه تجربه کرده اند، عمیقا آشفته شوند. در حالی که اکثر مردم می توانند از این افکار شانه خالی کنند، افرادی که مبتلا به این نوع وسواس آسیب دیده هستند می توانند کاملا تحت تأثیر آنها قرار گیرند.

نشانه های وسواس

• همین الان می توانستم جلوی قطار بپرم.
• می توانستم با این چاقو به شوهرم ضربه بزنم.
• اگر با آن شخص رانندگی کنم چه می شود؟
• اگر برادرزاده ام را بکشم و یادم نیاید چه می شود؟

اجبارها

• امتناع از ایستادن در نزدیکی ریل قطار.
• همه چاقوها را در جایی پنهان کنید.
• مکررا به عقب برگردید تا بررسی کنید که آیا کسی را زیر گرفته اید یا خیر.
• با خواهر و برادر خود تماس بگیرید تا بررسی کنید که آیا برادرزاده شما سالم است یا خیر.

۲- SO-OCD از رایج ترین انواع وسواس فکری در بزرگسالان است

جهت گیری جنسی OCD شامل وسواس در مورد تمایلات جنسی است. اغلب به آن OCD همجنسگرا (یا HOCD) می گویند، اما این گمراه کننده است. این می تواند برای افراد با هر جنسیت، در مورد هر جنسیت دیگر اتفاق بیفتد.

نشانه های وسواس

• من در آنجا جذب آن پسر شدم. این یعنی من همجنس گرا هستم.
• افراد دیگر می توانند تشخیص دهند که من در اعماق وجودم به زنان علاقه دارم.
• آیا وقتی قرار گذاشتیم واقعا عاشق او بودم؟ یا من بیشتر به پسرها علاقه دارم؟ این از رایج ترین نشانه های وسواس است.

اجبارها

• نگاه کردن به تصاویر زنان برای اینکه ببینید آیا جذب آنها شده اید یا خیر.
• به طور مکرر از مردم بپرسید که آیا به نظرتان اینگونه اید یا خیر.
• برای اجتناب از سردرگمی از ارتباط با افراد همجنس خودداری کنید.

۳- پدوفیلیا POCD

وسواس پدوفیلیا (pedophilia) به دلیل احساسات قوی افراد نسبت به پدوفیل ها ایجاد می شود. با این حال، مانند همه انواع وسواس های فکری، این وسواس ها آگاهانه نیستند.

در واقع، مردم از این افکار بسیار مضطرب هستند، زیرا آنها چیزی که واقعا می خواهند را منعکس نمی کنند.

نشانه های وسواس

• اگر در مورد بچه ای که از او نگهداری می کنم افکار جنسی داشته باشم چه؟
• زمانی که در کنار بچه عمویم بودم، فکر جنسی داشتم، آیا جذب آنها شده ام؟
• اگر بچه ای را مورد آزار و اذیت قرار دهم و یادم نیاید چه می شود؟

اجبارها

• به دنبال داستان های پدوفیل های واقعی به صورت آنلاین باشید تا بتوانید شواهدی بیابید که شما یکی از آنها نیستید.
• دوری کامل از بچه ها.
• مکررا به خاطر این افکار خود را سرزنش می‌کنید.

این نوع وسواس فکری نیاز به مشاوره با روانپزشک وسواس فکری دارد تا به صورت ریشه ای درمان شود.

۴- وسواس رابطه

وسواس فکری رابطه، منجر به عدم قطعیت روابط صمیمانه در افراد نمی شود و آنها در مورد “صحت” رابطه خود و احتمالات بی شمار دیگری که زندگی روزمره به همراه دارد، وسواس دارند. یکی از نکات مهم درباره وسواس فکری به این شکل این است که فرد دچار نشخوارهای ذهنی متعددی می شود.

• آیا این فرد مناسب من است؟
• آیا کسی بهتر آن بیرون وجود ندارد؟
• آیا ما برای یکدیگر در نظر گرفته شده‌ایم؟
• اگر قرار نیست که باهم باشیم اما در نهایت به هم برسیم چه؟

اجبارها در مورد انواع وسواس فکری رابطه

• آزمون های ارتباط آنلاین.
• جستجوی افراد دیگر در رسانه های اجتماعی برای اینکه ببینید آیا روابط آنها بهتر به نظر می رسد یا خیر.
• بارها و بارها به یاد آوردن موقعیت ها: آیا واقعا در آن زمان در تعطیلات با هم خوش گذشت؟

۵- وسواس « فقط درست»

وسواس فکری عملی “فقط درست” کمی متفاوت از دیگر انواع وسواس های فکری است، زیرا تشخیص یک ترس خاص یا مجموعه ای از ترس ها در زمینه آن دشوار است.

در عوض، معمولا بیشتر شبیه یک احساس قوی است که وقتی همه چیز به شکل خاصی نیست، چیزی درست نیست. این یکی از کاریکاتورترین اشکال وسواس در برنامه های تلویزیونی، فیلم ها و جوک ها است.

نشانه این نوع وسواس

• چیزی در این مورد درست نیست.
• باید این را از نو شروع کنم تا کامل شود.
• این به نظر درست نیست.

اجبارها

• انجام هر کاری بارها و بارها، به عنوان مثال. بستن درها. (دلیل وسواس به این شکل هنوز مشخص نشده است)
• مرتب کردن مجدد، مرتب کردن مجدد، سازماندهی مکرر چیزها.
• تغییر چندین بار عبارت در ایمیل ها یا یادداشت ها.

۶- انواع انواع وسواس فکری شدید درباره آلودگی

بیماری وسواس آلودگی احتمالا از کلیشه ای ترین اشکال وسواس های فکری است. افراد مبتلا به این زیرگروه می‌ ترسند که پس از تماس با باکتری‌ های جدی، بیمار شوند یا کسی را که برایشان مهم است آلوده کنند.

به این نوع وسواس، جرموفوبیا یا ترس از آلوده شدن هم می گویند.

علائم وسواس

• اوه نه، این بار واقعا ایدز گرفتم.
• من وقتی بچه خواهرم را در آغوش گرفتم به یک بیماری جدی مبتلا شدم.
• اینجا پر از باکتری است.

اجبارها

• شستن مکرر دست ها، ضدعفونی کردن وسایل.
• همیشه اطراف خانه را تمیز می‌کنید.
• اجتناب از حضور در انظار عمومی، مطب پزشک، بودن در کنار بچه ها.

۷- Pure-O OCD (وسواسی خالص)

Pure-O، یا Pure Obsessional OCD، یکی از زیرگروه‌ های انواع وسواس فکری عملی بزرگسالان است و برخی مشاورین روانشناسی می‌ گویند که حتی وجود ندارد. ایده این است که افراد مبتلا به Pure-O وسواس بدون اجبار قابل مشاهده دارند، اما از آنجایی که هنوز اجبار دارند، دقیقا «وسواسی خالص» نیستند.

اما بسیاری از مردم با Pure-O شناسایی می شوند زیرا اجبارهای واضح تری که در زیرگروه های بالا ذکر شده را ندارند.

این وسواس ها می تواند در مورد جنسیت، تمایلات جنسی، مذهب، آسیب، سلامت شخصی، عاشقانه و در واقع هر چیز دیگری باشد که در بالا بحث کردیم.

نشانه های این وسواس

• اگر واقعا آدم خوبی نباشم چه؟
• چگونه بفهمم که زندگی ارزشش را دارد؟
• اگر به آنجا بروم و آن مرد را از روی پل هل بدهم چه می شود؟
• اگر به اندازه کافی آلودگی را تمیز نکنم، کسی به خاطر من دچار لغزش می شود و آسیب جدی می بیند.

اجبارها در این نوع وسواس فکری

• مطمئن می‌شوید فقط با افرادی وقت می گذرانید که به شما می گویند فرد خوبی هستید.
• همیشه به سؤال «معنای زندگی» فکر کنید.
• به دنبال نشانه هایی در ذهن خود هستید که نشان می دهد هرگز کسی را از روی پل هل نمی دهید.
• تلاش مکرر برای به خاطر سپردن یک موقعیت، زیرا اگر جزئیاتی را از دست داده باشید، آن را به درستی انجام نداده‌اید.

۸- بررسی دیگر انواع وسواس های فکری عملی

به عنوان مثال، وسواس فکری مذهبی یک نوع فرعی رایج است که با وسواس و اجبار در مورد نقض یک باور مذهبی، اخلاقی یا اخلاقی مشخص می شود. این نوع وسواس فرد ممکن است حول ترس های مربوط به گناه، نماز خواندن نادرست، دروغ گفتن یا توهین به کسی، یا تصادفا خیانت یا دزدی متمرکز شود.

درمان وسواس روش های گوناگون دارد اما بدون شک این نوع از انواع وسواس های فکری عملی نیاز به چند جلسه مشاوره برای درمان وسواس هستند.

نمونه دیگری از زیرگروه OCD، وسواس های فکری است که کمتر مورد بحث قرار گرفته و با ترس از زیر گرفتن شخصی در حین رانندگی مشخص می شود.

افراد مبتلا به این زیرگروه اغلب متوجه می‌شوند که وسواس‌ هایشان باعث می‌ شود از رانندگی بیش از حد ترس داشته باشند، یا اینکه باید مسیر خود را دنبال کنند تا مطمئن شوند که دست انداز جاده واقعا یک شخص نیست.

OCD می تواند گذشته را نیز تحت تأثیر قرار دهد. OCD رویدادهای واقعی یک نوع فرعی است که با وسواس و اجبار در مورد اعمال گذشته فرد مشخص می شود. یک فرد مبتلا به OCD رویدادهای واقعی ممکن است افکار وسواسی در مورد چیزی که پنج سال پیش به یکی از دوستانش گفته داشته باشد و نگران باشد که آیا آنها به او توهین کرده اند یا نه.

در نهایت، انواع وسواس فکری از همان چرخه وسواس ها و اجبارهای OCD پیروی می کنند. در برخی از افراد، شاید ارزش آن را نداشته باشد که خیلی سخت کار کنیم تا بفهمیم زیرمجموعه فردی دقیقا چیست، برای برخی دیگر، دانستن اینکه افراد دیگری نیز در حال تجربه چیزی مشابه هستند، می تواند آرامش بخش باشد.

نحوه درمان انواع وسواس فکری در بزرگسالان

انواع وسواس های فکری نه‌ تنها رویدادهای بیرونی را شامل می‌ شوند، بلکه به عواطف و روان فرد نیز ارتباط دارند.

مطالعه عمیق‌ تری بر این اختلال می‌تواند به شناسایی الگوهای خاصی در فعالیت‌های مغزی مرتبط با وسواس فکری کمک کند. به‌ عنوان‌ مثال، تحقیقات نشان داده است که اختلال در عملکرد برخی نواحی مغز می‌تواند به شکل‌ گیری افکار وسواسی کمک کند.

شناخت هر نوع وسواس می‌تواند ما را به سمت مطالعات جامع‌ تری که به درک بهتر بیماری و علل آن می‌ انجامد، هدایت کند.

روش های خلاقانه برای رهایی از انواع وسواس ها

صرف نظر از نوع فرعی، روند درمان وسواس های فکری یکسان است. درمان پیشگیری از مواجهه و پاسخ (ERP) استاندارد طلایی درمان انواع وسواس های فکری است.

این شکل از درمان به طور خاص شامل هدف قرار دادن منبع وسواس یک فرد با مواجهه مستقیم آنهاست. در برخی موارد، افراد متوجه می شوند که ERP به کاهش استرس آنها کمک می کند تا جایی که دیگر ترس های شدید مربوط به افکار خود را مدام تجربه نمی کنند.

به غیر از روش‌های درمانی خاص، افرادی که با انواع وسواس فکری مواجه هستند می‌ توانند از استراتژی‌ های مقابله‌ ای نیز بهره‌ مند شوند. انجام مداوم فعالیت‌ هایی مانند مدیتیشن، ورزش و پیروی از رژیم غذایی سالم می‌ تواند به کاهش احساس بد به خاطر وجود وسواس های فکری کمک کند. حمایت از سوی خانواده و دوستان همچنین نقش مهمی در فرآیند مدیریت این اختلال دارد.

به‌ طور کلی، ادغام روش‌ های درمانی رسمی با استراتژی‌ های خود مراقبتی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی مبتلایان به وسواس فکری کمک کند.

پیشنهاد التیاما در مواجه با هر نوع وسواس فکری

همانطور که می بینید، انواع وسواس فکری عملی بسیار زیاد است و درمان هر کدام نیازمند راهکارهای خاصی است که باید طبق نظر متخصص انجام شود.

اگر به هر دلیل علائمی از انواع وسواس های فکری در خود مشاهده می کنید می توانید در بخش مشاوره آنلاین روانشناسی سایت التیاما، با بهترین مشاور کشور به صورت صوتی و تصویری از سراسر دنیا جلسه مشاوره آنلاین برگزار نمائید. مشاوره تصویری با روانشناس می تواند روند رهایی از انواع وسواس های فکری را تسریع ببخشد.

مشاوره وسواس شستشو