اگزمای دستگاه تناسلی در مردان و زنان چیست و چگونه درمان می‌شود؟

اگزمای دستگاه تناسلی یکی از مشکلات شایع پوستی است که می‌تواند در زنان و مردان رخ دهد. این بیماری با التهاب، قرمزی، خارش و خشکی پوست در ناحیه تناسلی همراه است. اگزمای ناحیه تناسلی همچون اگزمای دیشیدروتیک بیماری جدی‌ای نیست، اما می‌تواند باعث ناراحتی و کاهش کیفیت زندگی فرد شود. از همین‌رو تشخیص دقیق و درمان مناسب برای کنترل و کاهش علائم آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. 

اگر شما هم هر از گاهی با التهاب، قرمزی و یا خشکی پوست در ناحیه تناسلی خود مواجه می‌شوید، در این مقاله از مجله التیاما همراه ما باشید تا درباره علت، علائم و روش‌های درمان اگزمای دستگاه تناسلی بیشتر صحبت کنیم.

اگزمای دستگاه تناسلی چیست؟

اگزما (eczema) می‌تواند در هر ناحیه‌ای از بدن سخت و غیر قابل تحمل باشد. اگزمای دستگاه تناسلی به دلیل شرایط خاص آن ناحیه معمولا علائم سخت‏‌تری ایجاد می‌کند، تا جایی که زندگی روزمره فرد مختل می‌شود. اگزمای ناحیه تناسلی مانند اگزما در نوزادان نوعی التهاب پوستی به‌شمار می‌آید، با این تفاوت که فقط دستگاه تناسلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. خارش، سوزش، لکه‎های قرمز و ترشحات غیر عادی از علائم این عارضه پوستی هستند؛ عارضه‌‌ای که اگر درمان نشود مشکلات متعددی در سلامت بدنی خانم‏‌ها و آقایان به وجود می‌آورد. در ادامه می‌توانید عکس اگزما ناحیه تناسلی زنان را مشاهده کنید:

انواع اگزمای ناحیه تناسلی

اگزمای تناسلی دارای انواع مختلفی است که شامل موارد زیر هستند:

• آتوپیک درماتیت تناسلی: این شکل از اگزما به شکل ناگهانی و در قالب نقاط برجسته خارش‌دار و قرمز ظاهر می‌شود و حتی می‎تواند از زمان تولد وجود داشته باشد. لکه‌های قرمز روی اندام تناسلی زنان و مردان معمولا از این نوع اگزما است.
• درماتیت تماسی تناسلی: این نوع اگزما بر اثر تماس با یک ماده شیمیایی یا آلرژن (عامل حساسیت‎زا) ایجاد می‏‎شود. کاندوم، لباس زیر با جنس خاص یا لباس‌های ورزشی که با ناحیه تناسلی در تماس هستند می‌توانند عامل ایجاد این نوع اگزمای تناسلی باشند.
• درماتیت سبورئیک تناسلی: این نوع اگزما بیشتر در نقاطی دیده می‌شوند که غده‌های چربی دارند. بروز آن‌ها معمولا در پوست سر و صورت شایع‌تر است، اما می‌توانند اطراف ناحیه تناسلی هم ظاهر شوند.

دلایل ایجاد اگزما در ناحیه تناسلی

این عارضه در زنان و مردان می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی و محیطی باشد. برخی متخصصان معتقدند علت اگزما دستگاه تناسلی مردان و زنان، جهش در ژن مسئول ایجاد فیلاگرین (Filaggrin) است. به پروتئینی که یک سد محافظتی در لایه بالایی پوست ایجاد می‌کند، فیلاگرین می‌گویند.

 اگر بدن این پروتئین را به اندازه کافی ایجاد نکند، رطوبت سطح پوست از بین می‌رود و موقعیت برای ورود باکتری‌ها فراهم می‌شود. از طرفی، محرک‌های محیطی در شعله‌ور شدن این عارضه نقش مهمی دارند. به عنوان مثال، لاتکس باعث می‌شود تا سیستم ایمنی بدن واکنش التهابی اغراق‌آمیز نشان دهد که نتیجه آن بروز علائم اگزمای تناسلی است. 

دیگر محرک‌های موثر در ظاهر شدن این عارضه عبارت‌اند از:

• مواد شیمیایی قوی درون صابون و شامپو
• پلی‌استر یا پشم موجود در لباس‌ها
• مواد ضد باکتری موجود در دستمال‌های مرطوب یا برخی داروها
• مواد آرایشی منتقل‌شده از دست به ناحیه تناسلی
• فرمالدئید
• دود سیگار
• فلزات نامرغوب در پیرسینگ
• بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
• تعریق بیش از حد ناشی از پوشیدن لباس‌های تنگ

آیا اگزمای دستگاه تناسلی مسری است؟

اگزما در ناحیه تناسلی مسری نیست. بدین معنی که با لمس یا رابطه جنسی منتقل نمی‌شود. بنابراین اگر یکی از اعضای خانواده یا شریک جنسی شما به این بیماری دچار است، به اقدامات مراقبتی اضافی نیاز ندارید. با این حال، علائم اگزمای ناحیه تناسلی باعث دشواری رابطه جنسی می‌شوند و از آن جایی که برخی از نشانه‌های بیماری‌های مقاربتی مشابه این عارضه پوستی هستند، بهتر است برای اطمینان از سلامت جنسی خود به یک پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. 

از طرفی، خاراندن بیش از حد راش‌ها می‌تواند باعث ایجاد بریدگی، زخم و تاول در آن ناحیه شود و در صورتی که عفونی شوند، احتمال سرایت عفونت فعال از طریق رابطه جنسی محافظت‌نشده (بدون کاندوم) وجود دارد. در چنین شرایطی، حتما از کاندوم استفاده کنید یا تا پایان دوره دارو درمانی از برقراری رابطه جنسی بپرهیزید. در ادامه می‌توانید عکس اگزما ناحیه تناسلی مردان را مشاهده کنید:

علائم اگزمای دستگاه تناسلی زنان و مردان

اگر عکس اگزمای دست را دیده باشید، متوجه می‌شوید علائم این عارضه تا حد زیادی مشابه اگزمای ناحیه تناسلی است. به طور کلی می‌توان، رایج‌ترین علائم اگزمای دستگاه تناسلی مردان و زنان را شامل موارد زیر دانست:

• التهاب و برآمدگی پوست
• قرمزی پوست و بروز راش پوستی
• خارش و حساسیت در اطراف نقاط قرمز
• تغییر رنگ پوست به قهوه‌‏‌ای، قرمز و در موارد نادر خاکستری بر اثر ایجاد لکه‌های پوستی
• بروز تاول‌های کوچک (این تاول‌ها ممکن است باز شوند و ترشح مایع داشته باشند که گاهی با ترشحات واژن اشتباه گرفته می‌شود)
• پوست ضخیم، خشک یا پوسته پوسته شده
• ایجاد ترک‌های پوستی یا زخم‌های کوچک
• احساس درد و سوزش هنگام ادرار کردن یا حین رابطه جنسی

بسیاری از مردان و زنان پس از ابتلا به این عارضه پوستی، نگران مشکلات جدی‌تر هستند. متخصصان معتقدند، اگزمای تناسلی فقط پوست اندام‌های تناسلی را درگیر می‌کند و بر عملکرد سیستم تولید مثل افراد تاثیر منفی نمی‌گذارد. با این حال، اگر علائمی که در بالا عنوان کردیم، برای چندین هفته ادامه‌ داشتند یا شدیدتر شدند، حتما به فوق متخصص پوست مراجعه کنید.

نحوه تشخیص اگزمای ناحیه تناسلی

پزشک برای تشخیص این نوع عارضه پوستی، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و سابقه خانوادگی بیمار را بررسی می‌کند. همچنین، برای رد برخی عفونت‌ها به آزمایشات مختلفی مانند بیوپسی از پوست و تست آلرژی پوستی نیاز است.

روش درمان اگزمای دستگاه تناسلی در مردان و زنان

برای انتخاب روش درمان اگزمای دستگاه تناسلی زنان و مردان، ابتدا باید نوع این عارضه پوستی مشخص شود. پس از آن می‌توان از درمان دارویی و خانگی برای بهبود اگزمای تناسلی استفاده کرد.

درمان دارویی

پزشک ممکن است بر اساس نوع اگزمای تناسلی، آنتی‌هیستامین‌های خوراکی مانند سیتریزین را برای کاهش خارش و داروهای مسکن همچون ایبوپروفن یا استامینوفن را جهت تسکین درد تجویز کند. اما بهترین راه‌کار درمان این عارضه پوستی، تجویز پماد است که باید حتما طبق دستورالعمل پزشک استفاده شود. در ادامه بهترین پماد برای اگزمای دستگاه تناسلی را معرفی می‌کنیم:

• پماد هیدروکورتیزون: این پماد نوعی کرم موضعی کورتیکواستروئیدی است که اغلب پزشکان آن را به عنوان بهترین پماد برای اگزما واژن و آلت تناسلی مردانه معرفی می‌کنند.
• پماد مومتازون: این پماد یک استروئید موضعی است که به کاهش خارش و التهاب اگزما الت تناسلی و واژن کمک می‌کند.
• پمادهای تاکرولیموس و پیمکرولیموس: این کرم‌های موضعی نوعی پماد مهارکننده کلسی‌نورین هستند. پزشک در مواقعی که بدن به سایر داروهای درمان‌کننده اگزمای تناسلی پاسخ نداده یا فرد نباید استروئیدهای موضعی استفاده کند، این نوع پمادها را تجویز می‌کند.

درمان خانگی

در مواردی که علائم اگزما خفیف باشند، می‌توان آن‌ها را به کمک راه‌کارهای خانگی کنترل کرد. بهترین روش درمان خانگی اگزمای ناحیه تناسلی زنان و مردان شامل موارد زیر است:

• کمپرس سرد را روی ناحیه تناسلی خود بگذارید.
• در وان جو دوسر بنشینید.
• ناحیه تناسلی خود با بدون صابون و فقط با آب خنک بشویید.
• از گرفتن دوش واژینال بپرهیزید.
• از اسپری‌های بدن در ناحیه تناسلی خود استفاده نکنید.
• در دوره قاعدگی، پدهای بهداشتی را در فواصل زمانی کوتاه تعویض کنید.
• لباس زیر تنگ نپوشید.
• سطح استرس و اضطراب خود را کاهش دهید.
• از شستن ناحیه تناسلی با صابون‌های معطر و حاوی الکل اجتناب کنید.
• از پوشیدن لباس‌های نایلونی یا جنس‌هایی که گرما و رطوبت را در خود نگه می‌دارند، بپرهیزید.

چگونه از خطر ابتلا به اگزمای تناسلی جلوگیری کنیم؟

برای پیشگیری از بروز یا عود مجدد این عارضه پوستی، نکات زیر را به دقت رعایت کنید:

• به کمک مرطوب‌کننده‌های استاندارد، پوست ناحیه تناسلی را مرطوب نگه دارید.
• استرس و اضطراب به شدت سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کنند؛ بنابراین به کمک راه‌کارهای مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق اضطراب خود را کنترل کنید.
• در انتخاب جنس و سایز لباس مناسب دقت کنید.
• الیاف طبیعی پوست را کمتر تحریک می‌کنند؛ به همین دلیل بهتر است لباس زیر نخی یا بامبو استفاده کنید.
• لباس‌هایتان را با شوینده‌های ملایم بشویید.
• برای از بین بردن موهای زائد ناحیه تناسلی از وکس و کرم‌های شیو استفاده نکنید. (این محصولات به شدت باعث تحریک پوست می‌شوند.)
• از شستن بیش از حد ناحیه تناسلی خود با شوینده‌های قوی بپرهیزید.
• از صابون‌، شوینده‌های آنتی‌باکتریال، دستمال مرطوب، دئودورانت، عطر و ادکلن برای ناحیه تناسلی خود استفاده نکنید. (این محصولات پوست اندام تناسلی را به شدت خشک می‌کنند.)

راهنمای مراجعه به پزشک

از آن جایی که اگزمای دستگاه تناسلی در اندام‌های تناسلی ایجاد می‌شود، اغلب افراد از مراجعه به پزشک یا مطرح کردن مشکل خود خجالت می‌کشند. در حالی که اگر این عارضه پوستی به موقع تشخیص داده شود و مورد درمان قرار بگیرد، اصلا خطرناک نیست و به راحتی بهبود پیدا می‌کند. بنابراین پس از احساس کوچک‌ترین علائم غیر طبیعی در پوست ناحیه تناسلی خود حتما به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. 

شما می‌توانید برای پرسیدن سوالات بیشتر درباره انواع اگزمای تناسلی و نحوه درمان اختصاصی آن در زنان و مردان به وب‌سایت التیاما سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله متخصص پوست آنلاین مشورت کنید. همچنین، التیاما این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص پوست از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: verywellhealth | webmd | eczema