التیاما مجله پزشکی و سلامت التیاما
ایلئوستومی روشی است که در آن یک سوراخ در شکم ایجاد می‌شود و انتهای روده کوچک از آن خارج می‌شود تا تخلیه مدفوع به جای خروج از مقعد از طریق این سوراخ انجام شود. در ایلئوستومی کیسه مخصوصی به نام استوما نیز روی شکم قرار می‌گیرد که محتویات مدفوع وارد این کیسه می‌شود. ایلئوستومی انواع مختلفی دارد و می‌تواند به صورت موقتی یا دائم استفاده شود. اما منظور از ایلئوستومی چیست و نحوه تعویض کیسه‌ایلئوستومی چگونه است؟ در این مقاله از مجله التیاما می‌توانید با نکاتی مهم در مورد ایلئوستومی آشنا شوید.
فهرست محتوا:
- ایلئوستومی چیست؟
- چرا از ایلئوستومی استفاده می‌شود؟
- تفاوت ایلئوستومی و کلستومی
- منظور از ایلئوستومی معکوس چیست؟
- چه زمانی از ایلئوستومی در نوزادان استفاده می‌شود؟
- تغذیه در ایلئوستومی
- نحوه تعویض کیسه ایلئوستومی
- عوارض ایلئوستومی
- سخن نهایی
- سوالات متداول
ایلئوستومی چیست؟
ایلئوستومی (Ileostomy) سوراخی در دیواره شکم است که به وسیله جراحی ایجاد می‌شود. زمانی که ایلئوم یا دراز روده (بخش انتهایی روده کوچک) به درستی عمل نکند و یا فرد به بیماری‌های روده‌ای خاص مبتلا شود، پزشک با یک جراحی انتهای روده کوچک یا ایلئوم را از طرق یک سوراخ به بیرون شکم متصل می‌کند. این روش ممکن است به صورت موقتی برای ۳ تا ۶ ماه برای استراحت کولون و یا بهبودی روده‌ها استفاده شود که به آن ایلئوستومی موقتی گفته می‌شود. ایلئوستومی دائمی نیز شرایطی است که فرد به دلیل ابتلا به سرطان و بیماری‌های جدی، مجبور به استفاده از این روش دفع به صورت دائمی است.
بیشتر بدانید: آسیت چیست؟
در روش ایلئوستومی از کیسه‌ای مخصوص به نام استوما (stoma) استفاده می‌شود که روی قسمت خارج شده از شکم قرار می‌گیرد. جالب است بدانید که قسمت خارج شده از روده که روی شکم قرار دارد، درواقع بسیار شبیه به مقعد است و رنگ آن نیز صورتی و قرمز است.
چرا از ایلئوستومی استفاده می‌شود؟
ایلئوستومی زمانی استفاده می‌شود که فرد به صورت موقتی برای استراحت دادن به کولون و رکتوم و یا به صورت دائم قادر به مدفوع کردن نباشد. در این شرایط محتویات گوارشی از طریق استوما از بدن خارج می‌شود. محتویات در یک کیسه جمع می‌شوند. این کیسه به بدن شما متصل است و باید بعد از پر شدن تخلیه شود.
بیشتر بدانید: عفونت روده چیست؟
در صورتی که تمام روده بزرگ شما برداشته نشود و بخشی از رکتوم باقی بماند، لازم است روده برای مدتی استراحت کند. در این شرایط از ایلئوستومی به صورت موقتی برای چند ماه استفاده می‌شود تا روده بزرگ کاملا بهبود پیدا کند. برای حذف ایلئوستومی موقت لازم است دوباره تحت عمل جراحی قرار بگیرد و اتصال مجدد انتهای روده کوچک به روده بزرگ انجام شود. در ادامه می‌توانید با شرایطی که از ایلئوستومی استفاده می‌شود، آشنا شوید.
- مسدود شدن و آسیب روده بزرگ
- سرطان روده بزرگ
- جراحی روده بزرگ
- پارگی روده بزرگ
- عفونت روده بزرگ
- سرطان تخمدان
- بیماری کرون (Crohn’s disease)
- کولیت (colitis)
تفاوت ایلئوستومی و کلستومی
ایلئوستومی و کولوستومی (Colostomy) هر دو جراحی تقسیم روده هستند که معمولا برای بهبود روده آسیب‌دیده و یا در شرایطی که روده دیگر عملکرد مناسبی ندارد، استفاده می‌شوند. ایلئوستومی از روده کوچک و کولوستومی از روده بزرگ ساخته شده است. معمولا زمانی که کل روده بزرگ آسیب‌دیده باشد، از روش ایلئوستومی استفاده می‌شود. اما در شرایطی که فقط قسمت دیستال روده بزرگ به صورت موقتی دچار آسیب شده باشد، روش کلستومی مناسب‌تر است. در روش کولوستومی بخشی از روده بزرگ از طریق برش در قسمت پایین سمت چپ شکم خارج می‌شود و مدفوع به جای مقعد از این قسمت خارج می‌شود.
بیشتر بدانید: سرطان روده کوچک چیست؟
منظور از ایلئوستومی معکوس چیست؟
زمانی که از ایلئوستومی به صورت موقتی استفاده شود، پس از مدتی لازم است جراحی ایلئوستومی معکوس برای دفع طبیعی بیمار انجام شود. در این شرایط انتهای روده کوچک دوباره به روده بزرگ متصل می‌شود و فرد می‌تواند همانند گذشته از طریق مقعد مدفوع داشته باشد. این جراحی معمولا حدود ۴۰ دقیقه طول می‌کشد و پس از عمل دیواره خارجی شکم و برش پوست نیز بسته می‌شود.
چه زمانی از ایلئوستومی در نوزادان استفاده می‌شود؟
ایلئوستومی در نوزادان معمولا زمانی که نوزاد با مشکل انسداد روده مواجه شود استفاده می‌شود. در شرایطی که نوزاد زود به دنیا بیاید، به دلیل کامل نشدن سیستم روده از روش ایلئوستومی استفاده می‌شود. در بیشتر مواقع ایلئوستومی یک روش موقتی است و بعد از برطرف شدن مشکل نوزاد به شرایط عادی بازمی‌گردد.
تغذیه در ایلئوستومی
بعد از جراحی ایلئوستومی روده شما متورم می‌شود. برای شروع باید برای مدتی از مایعات شفاف به جای غذا استفاده کند. بعد از مدتی می‌توانید از غذاهای جامد و کم فیبر استفاده کنید. در ابتدا مصرف غذاهای پر فیبر برای افرادی که از ایلئوستومی استفاده می‌کنند، مناسب نیست. زیرا هضم این غذاها سخت است و موجب انسداد ایلئوستومی می‌شود. درواقع به مدت ۶ تا ۸ هفته نباید از غذاهای فیبردار استفاده شود. بعد از ۶ هفته می‌توان به تدریج از فیبر در رژیم غذایی استفاده کرد. در ادامه می‌توانید با نکات تغذیه‌ای مهم در استفاده از ایلئوستومی آشنا شوید.
- به‌طورکلی کم آبی در افرادی که به از ایلئوستومی استفاده می‌کنند، بسیار شایع است. بنابراین باید حداقل روزی ۲ لیتر آب بنوشید.
- استفاده از این روش موجب کاهش جذب ویتامین b12 می‌شود، بنابراین بیماران باید از مکمل‌های B12 استفاده کنند.
- مصرف غذاهای مسدودکننده مسیر گوارشی مثل سبزیجات خام، ذرت، آجیل و غذاهایی که سبب تولید گاز می‌شوند، به‌هیچ‌عنوان برای افرادی که از ایلئوستومی استفاده می‌کنند مناسب نیست.
- استفاده از غذاهای تند، سرخ‌شده و پر از قند برای افرادی که از ایلئوستومی استفاده می‌کنند، ممنوع است.
- این افراد نباید از غذاهایی که موجب اسهال می‌شود، استفاده کنند.
- استفاده از این روش موجب کاهش میزان سدیم و پتاسیم بدن می‌شود، بنابراین مصرف غذاهایی مثل آب‌گوشت، گوجه‌فرنگی، موز، سیب‌زمینی و اسفناج برای آن‌ها مفید است.
نحوه تعویض کیسه ایلئوستومی
بعد از انجام عمل ایلئوستومی تیم مراقبت پرستاری در ایلئوستومی با شما در مورد نحوه مراقبت‌های بعد و همچنین تعویض کیسه ایلئوستومی صحبت می‌کنند. برای تعویض ایلئوستومی باید مراحل زیر را دنبال کنید.
- دست خود را زیر چسب کیسه ایلئوستومی روی شکم قرار دهید و به‌آرامی آن را از روی پوست جدا کنید.
- پوست خود را با دستمال مرطوب به خوبی تمیز کنید و سپس خوب خشک کنید.
- کیسه جدید را متناسب با اندازه برآمدگی روی شکم برش دهید.
- چسب کیسه را باز کنید و آن را دقیقا روی محل موردنظر قرار دهید.
- سپس چسب را روی محل محکم کنید و مطمئن شوید که در مکان مناسبی قرارگرفته است.
عوارض ایلئوستومی
ایلئوستومی یک روش خاص برای دفع مدفوع از بدن است که در کنار این‌که راهکار مناسبی برای افرادی است که مشکلات جدی در روده خود دارند، عوارضی را نیز ایجاد می‌کند. در ادامه می‌توانید با برخی از عوارض ایلئوستومی آشنا شوید.
در صورت لزوم می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید.
بیشتر بدانید: سندرم روده کوتاه چیست؟
- کاهش جذب ویتامین B12 و چربی در بدن
- افزایش میزان دفع سدیم و پتاسیم
- فتق شکمی
- عفونت پوستی
- سنگ ادراری
- پرولاپس مخاط روده
- اختلالات جنسی به دلیل وجود کیسه
- ایجاد زخم‌های مخاطی در لبه استوما
- انسداد ایلئوستومی
سخن نهایی
ایلئوستومی روشی است در افرادی که مشکلات جدی در روده بزرگ و دفع مدفوع خود دارند و یا کسانی که تحت عمل جراحی قرارگرفته‌اند، به صورت دائم و موقت استفاده می‌شود. اگر به مشکلات روده‌ای مبتلا هستید و یا در مورداستفاده از ایلئوستومی سوالاتی دارید، می‌توانید همین حالا با یکی از فوق تخصص گوارش در التیاما ارتباط برقرار کنید و مشاوره دریافت کنید.
سوالات متداول
فردی که از ایلئوستومی استفاده می‌کند، باید هر ۵ تا ۸ روز یک‌بار باید کیسه را تخلیه کند.
کسی که از روش ایلئوستومی استفاده می‌کند، هیچ کنترلی بر مدفوع و گازهای خروجی ندارد و مدفوع بدون آگاهی فرد وارد کیسه می‌شود.
ایلئوستومی موقتی برای ۳ تا ۶ ماه و به منظور استراحت کولون و یا بهبودی روده‌ها استفاده شود و پس از آن با دستور پزشک می‌توان از ایلئوستومی معکوس برای بازگشت شخص به شرایط عادی استفاده کرد.
منابع: cancer، medlineplus، nhsinform
دکتر علی اصغر اعتمادی فرد |
دکتر علیرضا رضایی
