التیاما مجله پزشکی و سلامت التیاما
آیا تاکنون چیزی راجع‌به ایمپلنت زانو شنیده‌اید؟ آیا در بین اطرافیان خود کسی را داشته‌اید که جراحی تعویض مفصل زانو انجام داده باشد؟ در این عمل بخش‌های آسیب دیده زانو برداشته و پروتز مصنوعی یا ایمپلنت جایگزین آن‌ها می‌شود. این پروتزها معمولا از فلز و پلاستیک ساخته می‌شوند و طیف گسترده‌ای از نظر جنس و مواد تشکیل دهنده دارند که هر کدام متناسب با شدت آسیب، وزن، سن، میزان فعالیت بیمار، هزینه و عملکرد ایمپلنت استفاده می‌شود.
در این مطلب از مجله التیاما قصد داریم انواع ایمپلنت زانو را از نظر جنس و مواد تشکیل دهنده را بررسی کنیم و در نهایت ببینیم کدام جنس برای کدام گروه سنی مناسب‌تر است. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم تا انتها با این مطلب همراه باشید تا درصورت نیاز بتوانید بهترین و مناسب‌ترین نوع ایمپلنت را انتخاب نمایید.
بیشتر بخوانیم: سندروم پلیکا و شناخت بیشتر آن
ایمپلنت زانو چیست؟
یا پروتز مصنوعی نوعی شی خارجی برای درمان مشکلات مرتبط با زانو است. این وسیله که تنوع گسترده‌ای دارد در عمل آرتروپلاستی زانو (تعویض مفصل) استفاده می‌شود و کمک می‌کند درد بیمار کم و دامنه حرکت او اضافه شود. دلایل متعددی هستند که باعث می‌شود افراد به سراغ پروتز و تعویض و ترمیم مفصل بروند. مواردی مانند: افزایش سن، آسیب‌های جسمانی شدید، ترومای مفصل، دژنراتیو و… به همین علت پزشکان متناسب با شناخت خود از انواع ایمپلنت، نوع عارضه، شرایط جسمانی و سبک زندگی بیمار انواع خاصی از ایمپلنت را استفاده می‌کنند. این وسیله بخش‌ها و جزئیات زیادی دارد که شناختن آن‌ها می‌تواند به انتخاب بهتر و دقیق‌تر کمک کند. در ادامه این موضع را بررسی می‌کنیم.
بیشتر بخوانیم: ورم زیر زانو؛ عارضه‌ای حاصل از تولید اضافی مایع سینوویال
ایمپلنت زانو چه بخش‌هایی دارد؟
پروتز زانو می‌تواند استخوان ران، استخوان ساق پا و کشکک زانو را تحت تاثیر قرار دهد. به همین علت این وسیله سه بخش مهم دارد که باعث می‌شوند ایمپلنت موثر‌تر کار کند و بیمار راحت‌تر باشد. بخش‌های مختلف ایمپلنت زانو عبارتند از:
- قسمت مرتبط با کشکک زانو: فرمی گنبدی شکل که در مقابل استخوان ران قرار می‌گیرد و باید با آن تراز باشد.
- قسمت مرتبط با استخوان ساق پا (تیبیال): یکی دیگر از بخش‌های پروتز زانو سطحی متشکل از دو قطعه فلزی و پلاستیکی است که به استخوان درشت نی وصل می‌شود.
- قسمت مرتبط با استخوان ران (فمورال): قطعه‌ای شیار دار که به انتهای استخوان ران وصل می‌شود.
موارد مذکور سه جزء اصلی ایمپلنت زانو هستند که باید به درستی و با دقت فراوان در جای خود ثابت شوند تا بیمار به نتیجه مطلوب برسد. پزشک ارتوپد ممکن است متناسب با سن و سبک زندگی بیمار از اتصال بدون سمنت (برای جوانان با ساختار استخوانی قوی) و اتصال با سمنت (برای سالمندان و افراد کم تحرک) استفاده کند.
بیشتر بخوانیم: علت سوزش زانو چیست؟ آیا باید نگران سوزش زانو باشم؟
انواع ایمپلنت زانو از نظر مکانیزم و عملکرد
پیشرفت علم و به وجود آمدن روش‌های مختلف طراحی باعث شده که پروتز زانو یا ایمپلنت‌های مختلفی در بازار موجود باشد. مواردی که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. بنابراین پیش از این‌که انواع ایمپلنت زانو را معرفی کنیم، ویژگی‌های یک ایمپلنت خوب را بیان می‌کنیم تا با در کنار هم قرار دادن این موارد بتوانید به بهترین انتخاب و نتیجه برسید. از مهم‌ترین ویژگی‌هایی یک ایمپلنت خوب باید به زیست سازگاری (پذیرش توسط بدن)، سبک بودن، ماندگاری، توانایی انجام فعالیت روزمره و پیشینه پزشکی خوب اشاره کنیم. حالا میرسیم به انواع ایمپلنت زانو.
۱) ایمپلنت ثابت، تیبیال ثابت
ایمپلنت ثابت نوعی پروتز است که دامنه حرکتی کم‌تری دارد و بیشتر برای افراد سالمند با سبک زندگی غیر فعال مناسب است. ساختار ایمپلنت تیبیال متشکل از یک بخش فلزی و یک بخش پلاستیکی است که بخش فلزی به استخوان درشت نی و بخش پلی اتیلن به بالای آن وصل و قسمت پلاستیکی مانند کوسن می‌شود و استخوان ران می‌تواند روی آن بچرخد. همین موضوع باعث می‌شود پروتز در دراز مدت دچار سایش و ایمپلنت شل شود.
بیشتر بخوانیم: آسیب زانو در فوتبال را بهتر بشناسیم
۲) ایمپلنت متحرک (گردان)
پروتزهای متحرک فشار کم‌تری بر استخوان ران و استخوان تیبیا وارد می‌کنند و انعطاف پذیری بهتری دارد. این نوع پروتز بیشتر برای بیماران جوان و فعال استفاده می‌شود و شدت فرسایش پلی اتیلن کم‌تری نیز دارد. به بیان دقیق‌تر می‌توان گفت ایمپلنت متحرک دقیقا مشابه یک زانو طبیعی رفتار و تمامی عملکردهای مهم را انجام می‌دهد.
۳) پروتز حفظ رباط خلفی و پروتز جایگزین رباط
نوع دیگری از ایمپلنت‌ها هستند که به‌طور مستقیم روی زانو قرار نمی‌گیرند و در صورتی که رباط متقاطع خلفی آسیب ببیند از این نوع استفاده می‌کنند. این پروتزها طوری طراحی شده‌اند که می‌توانند در صورت نیاز جایگزین رباط شوند و یا آن را در جای خود ثابت نگه دارند.
بیشتر بخوانیم: کیست بیکر زانو چیست؟ + بهترین شیوه درمان کیست پاپلیتئال
انواع ایمپلنت زانو از نظر جنس و مواد تشکیل دهنده
دسته بندی دیگری برای ایمپلنت‌ها وجود دارد که بر اساس جنس و مواد اولیه آن است. بر طبق این دسته بندی می‌توان گفت که اکثر ایمپلنت‌های زانو از فلز، پلاستیک و سرامیک در انواع مختلف تولید می‌شوند. در ادامه این دسته‌بندی‌ها را بررسی می‌کنیم.
۱) فلز بر روی فلز
ایمپلنت‌های فلزی یکی از معروف‌ترین انواع پروتز زانو هستند که در ابتدا برای استفاده مردان جوان و پرتحرک ساخته شدند اما پس از مدتی نشت اثرات فلز در خون و بروز عوارض مختلف مانند التهاب، درد و کاهش دامنه حرکتی باعث از رونق این نوع پروتز کاسته شود. به همین علت هم زنان باردار به هیچ وجه نباید از این نوع استفاده کنند زیرا می‌تواند برای جنین خطر آفرین باشد.
بیشتر بخوانیم: علت خشکی زانو چیست؟ علائم، نشانه‌ها، راه‌های تشخیص و درمان خانگی
۲) فلز بر روی پلاستیک
رایج‌ترین ایمپلنت زانو، نوع فلزی- پلاستیکی آن است که علاوه‌بر دوام و دامنه حرکتی مناسب، قیمتی مقرون به صرفه نیز دارد. در این محصول یک قسمت فلزی از جنس کبالت، کروم، تیتانیوم، زیرکونیوم یا نیکل وجود دارد؛ قسمت دیگر از پلی ایتلن یا پلاستیک است. این نوع ایمپلنت دوام و سازگاری خوبی با بدن دارد اما گاهی هم باعث بروز مشکلاتی شده است. مانند مواردی که ذرات پلاستیک در اثر فرسایش از فاصله دهنده پلاستیکی جدا و باعث شکستگی استخوان می‌شوند.
بیشتر بخوانیم: جراحی میکروفرکچر زانو و شناخت بیشتر آن
۳) سرامیک بر روی سرامیک
ایمپلنت‌های سرامیکی نوع دیگری از پروتز زانو هستند که طرفداران زیادی دارند. زیرا این پروتزها مانند نوع فلزی واکنشی در خون ایجاد نمی‌کنند و مانند نوع پلاستیکی دچار فرسایش نمی‌شوند. اما گاهی در حین حرکت سر و صدا ایجاد می‌کنند و در صورت مواجه با ضربه شدید ممکن است بشکنند و بیمار مجبور به جراحی مجدد شود.
۴) سرامیک بر روی پلاستیک
ایمپلنت سرامیک بر روی پلاستیک مشابه نوع فلز بر روی پلاستیک است و تنها بخش فلزی آن با سرامیک پوشانده شده است. این نوع ایمپلنت بیشتر برای افرادی استفاده می‌شود که به نیکل حساسیت دارند زیرا روکش سرامیکی از بروز حساسیت جلوگیری می‌کند. البته در این نوع پروتز نیز احتمال فرسایش بخش پلاستیکی وجود دارد.
بیشتر بخوانیم: نقرس زانو چیست؟ + راه‌های درمان و پیشگیری
عمر مفید ایمپلنت زانو چقدر و زمان معاینه مجدد کی است؟
به طور کلی پزشکان معتقدند ایمپلنت زانو متناسب با نوع، جنس و سبک زندگی بیمار می‌تواند چیزی بین ۱۵ تا ۲۰ سال عمر مفید داشته باشد اما این در شرایط مطلوب است و شاید همه افراد آن را تجربه نکنند. به عنوان مثال ممکن است فردی ایمپلنت معیوب دریافت کرده باشد یا جنس پروتز به نوعی باشد که زودتر فرسوده شود. در چنین مواقعی بیمار درد و ناتوانی در تحرک را احساس می‌کند و باید مورد معاینه مجدد قرار بگیرد. مخصوصا بیماران جوان‌تر که با روش تعویض زانوی درمان شده‌اند. زیرا در روش اصلاحی زانو معمولا ایمپلنت‌هایی با پایه‌های قوی‌تر و بلندتر استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانیم: کیست مینیسک زانو از شناخت تا درمان
ایمپلنت زانو، وسیله‌ای برای بهبود دردهای حرکتی
در این مطلب از التیاما انواع ایمپلنت زانو را از نظر مکانیزم و مواد تشکیل دهنده بررسی کردیم. شناخت انواع پروتز زانو کمک می‌کند که بتوانید بهترین گزینه را برای خود انتخاب کنید تا یک عمر راحت باشید. بد نیست بدانید که در سال‌های اخیر پزشکان اعلام کرده‌اند که بیماران علاوه‌بر جنس و نوع ایمپلنت می‌توانند پروتزی متناسب با ساختار بدنی خود دریافت کنند. به‌عنوان مثال در حال حاضر بین پروتز آقایان و خانم‌ها تفاوت وجود دارد زیرا نوع استخوان بندی، طول استخوان و گاهی شدت آسیب در این دو گروه متفاوت است.
شما می‌توانید برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر و کامل‌تر راجع‌به این موضوع با کارشناسان التیاما ارتباط برقرار کنید؛ همچنین در صورت نیاز می‌توانید از پزشک مورد نظر خود وقت بگیرید تا بدون معطلی و فوت وقت ویزیت شوید همچنین از طریق مشاوره آنلاین با بهترین متخصصان ارتوپد به راحتی با پزشک خود ارتباط برقرار کنید. از همراهی شما تا پایان مطلب سپاس‌گزاریم و منتظر نظرات شما در بخش کامنت هستیم. نظرات و تجربیات شما می‌توانند در تکمیل این مطلب کمک کننده باشند.
دکتر افشین طاهری اعظم |
دکتر رامین ارژنگ |
دکتر شهرام شیروانی بروجنی |
دکتر مرتضی رمضانی |
دکتر رامین طالبیان خراسانی
