بیماری ایدز چیست؟ علائم، راه‌های انتقال و جدیدترین درمان ویروس hiv

بیماری ایدز (AIDS) یا همان سندرم نقص ایمنی اکتسابی توسط ویروس اچ ای وی منتقل می‌شود. این ویروس سلول‌های ایمنی بدن را ضعیف می‌کند تا جایی‌که دیگر توان مبارزه با بیماری‌های جزئی را نخواهد داشت.

ویروس hiv یا (Human Immunodeficiency Virus) با اثرگذاری بر گلبول‌های سفید بدن خصوصا لنفوسیت‌ها که نقش مهمی در مبارزه با انواع عفونت برعهده دارند، مقاومت بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا می‌گیرد. 

سال‌های زیادی طول می‌کشد تا فرد مبتلا به این بیماری پس از تضعیف کامل سیستم ایمنی به مرحله بیماری ایدز برسد. تا انتهای این مقاله از مجله التیاما همراه ما باشید تا پس از بررسی علائم اولیه ایدز به این سوال پاسخ دهیم آیا ایدز درمان دارد یا خیر.

بیماری ایدز  (AIDS) چیست؟

ایدز آخرین و جدی‌ترین مرحله عفونت اچ ای وی است. افراد مبتلا به این بیماری تعداد زیادی از گلبول‌های سفید خاص و سیستم ایمنی بدنشان آسیب دیده که معمولا با بیماری دیگری همراه خواهد بود. ویروس hiv اگر مورد درمان قرار نگیرد در حدود ۱۰ سال به بیماری ایدز تبدیل می‌شود.

سلول های CD۴، نوع ویژه‌ای از سلول‌های خونی هستند که نقش بزرگی در مبارزه بدن با بیماری‌ها دارند و HIV این سلول‌ها را تخریب می‌کند. با از بین رفتن تعداد بیشتری از سلول‌های CD۴ سیستم ایمنی بدن ضعیف‌تر می‌شود و ممکن است فردی برای سال‌ها عفونت HIV را داشته باشد تا قبل از اینکه تبدیل به ایدز شود.

خوب است بدانید که انجام آزمایش برای بیماری ایدز به‌دلیل حفظ حرمت انسانی یکی از خدمات التیاما محسوب می‌شود و شما می‌توانید با انجام آزمایش در محل در کوتاه‌ترین زمان به نتیجه آن دسترسی پیدا کنید.

تفاوت بین ویروس hiv و ایدز

بیماری ایدز (AIDS) و ویروس اچ‌آی‌وی (HIV) دو مفهوم متفاوت هستند. ویروس hiv به‌طور اختصاصی به سلول‌های سیستم ایمنی بدن متصل می‌شود و آن‌ها را ضعیف می‌کند. این ویروس می‌تواند به شکل مخفیانه سال‌ها درون بدن باقی بماند و اگر به درستی درمان نشود با گذشت زمان به بیماری AIDS تبدیل خواهد شد. 

در این مرحله فرد مبتلا می‌تواند ناقل بیماری باشد اما بدن هیچ‌گونه علائمی بروز ندهد. بیماری ایدز  مجموعه‌ای از علائم و نشانه‌های بالینی است که به‌طور مستقیم با اختلالات سیستم ایمنی بدن ناشی از عفونت ویروس اچ‌آی‌وی مرتبط می‌شود. درواقع باید گفت اگر به HIV مبتلا نباشید نمی‌توانید درگیر ایدز شوید.

بیشتر بدانید: علائم ایدز در مردان

علائم بیماری ایدز

ویروس hiv می‌تواند بدون هیچ علامتی در بدن شما وجود داشته باشد. با این حال برخی افراد علائم ایدز بعد از یکسال مشاهده می‌کنند. معمولا نشانه‌های این بیماری بر اساس شدت آن متفاوت است.

علائم اولیه ایدز (HIV حاد)

اگر ویروس اچ ای وی به تازگی وارد بدن شما شده باشد در حدود ۲ تا ۴ هفته علائمی مشابه آنفولانزا خواهید داشت. آن‌ها عبارتند از:

• تب
• زونا
• اسهال
• سردرد
• خستگی
• کاهش وزن
• ناراحتی پوستی
• تورم غدد لنفاوی
• درد ماهیچه و مفصل
• خارش یا تحریک پوست
• عفونت قارچی دهان و دندان (برفک)

نشانه HIV مزمن

در برخی افراد تورم مداوم گره‌های لنفاوی در طول HIV نهفته بالینی اتفاق می‌افتد. در این حالت ویروس HIV در بدن و در گلبول‌های سفید آلوده خون باقی می‌ماند.

علائم ایدز

• کاهش وزن شدید
• خستگی شدید بدون دلیل
• تب بالا، مکرر و تعریق شبانه
• اسهال طولانی مدت (بیش از یک هفته)
• ایجاد زخم در دهان، اندام تناسلی و مقعد
• بثورات پوستی داخل دهان، روی پلک و بینی
• تورم غدد لنفاوی ناحیه گردن، زیربغل و کشاله ران
• بروز افسردگی، اختلالات عصبی و از دست دادن حافظه

از کجا بفهمیم ایدز داریم؟

شما نمی‌توانید با نگاه کردن به یک فرد متوجه شوید او درگیر ویروس hiv است. زیرا فرد مبتلا به این ویروس می‌تواند هیچ علائم ظاهری نداشته باشد. بنابراین بهترین راه‌کار برای این‌که بفمید به بیماری ایدز مبتلا هستید یا خیر آزمایش HIV است.

تحقیقات نشان داده از هر ۷ نفر مبتلا به اچ ای وی ۱ نفر از بیماری خود خبر ندارد. از همین‌رو مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) ایالت متحده توصیه می‌کند افراد ۱۳ تا ۶۴ سال باید حداقل یک‌بار در سال تست غربالگری بیماری ایدز را به صورت محرمانه انجام دهند.

بیشتر بدانید: افراد مشهور مبتلا به ایدز در ایران

بیماری‌های مرتبط با ایدز

فرد مبتلا به بیماری ایدز در برابر طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها آسیب‌پذیر می‌شود. آن‌ها عبارتند از:

• برفک دهان/oral thrush
• ذات‌الریه/pneumonia
• بیماری سل/tuberculosis
• مننژیت کریپتوکوکی/cryptococcal meningitis (بیماری قارچی در مغز)
• توکسوپلاسموز/toxoplasmosis (بیماری مغزی ناشی از انگل)
• کریپتوسپوریدیوز/cryptosporidiosis (وضعیت ناشی از انگل روده)
• سارکوم کاپوزی/Kaposi’s sarcoma (تومور در دیواره رگ‌های خونی)
• لنفوم/Lymphomas (سرطان گره لنفاوی)

بیشتر بدانید: علائم ایدز در زنان

راه های انتقال ایدز

این بیماری به روش‌های مختلفی از جمله مایعات بدن یا فرد به فرد منتقل می‌شود. یکی از راه‌های انتقال بیماری ایدز عبارت است از:

• منی
• خون
• شیر مادر
• مایعات واژن و رکتوم

راه انتقال ویروس hiv فرد به فرد شامل موارد زیر می‌شود:

• رابطه جنسی واژینال یا مقعدی (رایج‌ترین راه انتقال)
• استفاده مشترک از سوزن‌ها، سرنگ‌ها و سایر ابزار مواد مخدر تزریقی
• استفاده مشترک از تجهیزات خالکوبی بدون استریل شدن
• انتقال مادر باردار به جنین یا انتقال از طریق زایمان به نوزاد
• دوران شیردهی
• ابتلا به بیماری های آمیزشی (مثل سوزاک، سیفلیس، تبخال و زگیل تناسلی)
• انتقال از طریق پیش جویدن (جویدن غذای کودک قبل از دادن به او)

در آغوش گرفتن، بوسیدن، رقصیدن و یا دست دادن با کسی که مبتلا به HIV و یا ایدز است شما را مبتلا به این ویروس نمی‌کند.

روش تشخیص بیماری ایدز

پادتنهای تولید شده توسط سیستم ایمنی برای مقابله با ویروس hiv به تشخیص این بیماری کمک میکنند. جدول زیر نشان دهنده آزمایشات موثر در تشخیص HIV است:

تست تشخیص HIV	توضیحات
آزمایش الیزا (ELISA)	آزمایش استاندارد در ایران برای غربالگری خون (امکان نتیجه مثبت کاذب وجود دارد)
آزمایش سریع (Rapid)	آزمایش غربالگری خون مورد تایید در برخی کشورها (دقت آن از آزمایش الیزا کمتر است)
آزمایش وسترن بلات (Western Blot)	آزمایش تایید نتیجه تست الیزا
تست HIV PCR	بررسی وجود ژن‌های ویروس در نمونه خون
تست Viral Load	بررسی شدت عفونت اچ ای وی توسط سنجش بار ویروس
آزمایش اسید نوکلئیک (NATs)	اندازه‌گیری میزان ویروس در نمونه خون (این آزمایش از سایر تست‌ها گران‌تر است)

آزمایش ایدز در چند مرحله انجام می‌شود؟

به دلیل مسائل علمی پیرامون توان تشخیصی آزمایش‌ها و نیز مسائل اخلاق حرفه‌ای و قانونی، آزمایش پادتن اچ.آی.وی در کشور ما در دو مرحله انجام می‌شود.

در مرحله اول (آزمایش الیزا)، نتیجه مثبت نشون می‌دهد که فرد به احتمال زیاد مبتلا به ویروس شده، سپس به فاصله چند روز آزمایش الیزای دوم و وسترن بلات انجام خواهد شد تا نتیجه مثبت نخستین تایید شود.

اگر نتیجه آزمایش دوم بیماری ایدز، مثبت باشد فرد مبتلا به hiv در نظر گرفته می‌شود و اصطلاحاً به فرد +HIV گفته می‌گویند. اما اگر نتیجه آزمایش دوم، منفی باشد، لزوماً به این معنی نیست که این فرد اچ.آی.وی-منفی است، زیرا اغلب مدتی طول می‌کشد تا بدن بتواند پادتن تولید کند. در اصطلاح پزشکی به این زمان دوره پنجره گفته می‌شود.

بنابراین لازم است این فرد شش ماه بعد آزمایش‌های پادتن اچ ای وی را تکرار کند تا در صورت نداشتن رفتارهای پرخطر در این مدت، از منفی بودن HIV خود بودن مطمئن شود. در صورت لزوم با دکتر عفونی انلاین مشورت کنید.

عوامل پرخطر در ایجاد بیماری ایدز

بیماری ایدز برای اولین بار در ایالات متحده آمریکا بین مردهایی که با هم جنس خود رابطه داشتند، ظاهر شد. هرچند امروزه کاملا واضح است که HIV از طریق رابطه جنسی با جنس مخالف هم شیوع پیدا می‌کند.

افراد در هر سنی، نژادی یا با هر گرایش جنسی ممکن است آلوده شوند، اما در صورت وجود موارد زیر بیشتر در معرض خطر ابتلا به ویروس hiv خواهید بود:

1. وجود بیماری های مقاربتی (STI)
2. استفاده مشترک از مواد مخدر تزریقی
3. رابطه جنسی محافظت نشده (بدون کاندوم)

در صورت لزوم برای درمان به بهترین فوق تخصص عفونی در تهران و شهر های دیگر مراجعه کنید.

آیا ایدز درمان دارد؟

در حال حاضر بیماری ایدز هیچ درمانی ندارد، اما راه‌کارهای زیادی برای کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت آن شناخته شدند. کشورهای زیادی تلاش کرده‌اند برای ویروس hiv واکسن تولید کنند، متاسفانه با وجود صرف هزینه و وقت بسیار زیاد، این کار تاکنون موفقیت‌آمیز نبوده است. بنابراین می‌توان گفت هنوز هیچ واکسن ایدزی وجود ندارد تا به واسطه آنتی‌بادی‌ها ایمنی بدن را در برابر ویروس اچ ای وی بالا ببرد.

چه زمانی باید درمان اچ ای وی را شروع کرد؟

هر فرد مبتلا به بیماری ایدز بدون توجه به تعداد سلول‌های CD۴ باید در معرض درمان داروهای ضد ویروسی قرار بگیرد. در صورت وجود شرایط زیر درمان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند:

1. بارداری
2. بیماران کلیوی
3. وجود علائم حاد
4. مبتلایان به هپاتیت B یا C
5. بروز عفونت فرصت طلب
6. تعداد CD4 کمتر از ۳۰۰ در خون

دکتر متخصص عفونی بار ویروسی و تعداد CD4 موجود در بدن بیمار را بررسی می‌کند تا واکنش بیمار به درمان تعیین شود. بار ویروسی هنگام شروع درمان آزمایش خواهد شد و سپس هر ۳ تا ۴ ماه در طول درمان تکرار می‌شود. تعداد CD۴ هم باید هر ۳ تا ۶ ماه مورد کنترل قرار بگیرد.

درمان بیماری ایدز

درمان اچ ای وی با ترکیبی از داروهای خوراکی است که به صورت روزانه مصرف می‌شوند و به آن‌ها درمان ضد رتروویروسی (ART) می‌گویند. ترکیبی از قرص‌های درمانی این بیماری به جای یک نوع اثر بیشتری داشته و از تکثیر آن جلوگیری می‌کند.

بیشتر بدانید: آزمایش ایدز چگونه انجام می شود؟

دارودرمانی

موثرترین داروها عبارتند از:

• مهارکننده ترانس کریپتاز معکوس غیر نوکلئوزیدی (NNRTIs) شامل افاویرانز (SUSTIVA)، اتراویرین (INTELENCE) و نویراپین (VIRAMUNE).
• مهارکننده نوکلئوزیدی رونوشت معکوس (NRTIs) شامل آباکاویر (ZIAGEN )، امتریسیتابین-تنوفوویر (Truvada)
• مهارکننده های ورود و یا همجوشی شامل انفوویرتید (FUZEON) و ماراویروک (SELZENTRY)
• مهارکننده‌های پروتئاز -(PIs) شامل آتازاناویر (Reyataz)، داروناویر (prezista)، فوسامپرناویر (lexiva) و ایندیناویر ( crixivan)
• مهارکننده‌های اینتگراز شامل رالتگراویر (ISENTRESS)، الیتگراویر (VITEKTA) و دولوتگراویر ( TIVICAY)
• تقویت کننده های فارماکوکینتیک
• مهارکننده‌های فیوژن

درمان خانگی بیماری ایدز

پیشنهادات زیر برای سالم باقی ماندن طولانی‌تر به بیمار کمک می‌کنند:

• رعایت رژیم غذایی سالم شامل میوه، سبزیجات تازه، دانه‌ها و پروتئین بدون چربی
• اجتناب از مصرف مواد غذایی غیرپاستوریزه، خام یا نیم‌پز
• شستن دست‌ها به‌طور کامل پس از تماس با حیوانات و تخلیه سطل زباله
• تزریق واکسن‌های تایید شده برای انواع بیماری‌ها

هزینه درمان ایدز در ایران

درمان بیماری ایدز در ایران تحت پوشش بیمه‌های اجتماعی و خصوصی قرار دارد. در حال حاضر داروی ضد ویروسی مناسب برای ویروس HIV نسبتا گران قیمت است، اما بیمارانی که بیمه داشته باشند هزینه کمتری پرداخت می‌کنند. به‌طور کلی میتوان گفت هزینه درمان اچ ای وی در ایران بسته به نوع درمان و داروهای مورد استفاده متفاوت خواهد بود. دکتر پیام طبرسی (استاد دانشگاه) به نقل از ایسنا بیان کرده درمان ایدز در کشور ما به صورت کاملا رایگان انجام می‌شود تا همه افراد با خیال راحت آزمایش دهند و پس از یک هفته از نتیجه آن مطلع شوند.

عوارض جانبی داروهای ایدز

آن‌ها عبارتند از:

• قندخون بالا
• بیماری قلبی
• تهوع، استفراغ یا اسهال
• سطوح غیر طبیعی کلسترول
•  ضعف و از دست دادن استخوان
•  تفکیک بافت عضله (rhabdomyolysis)

نتیجه بیماری ایدز (AIDS)

روز جهانی ایدز (World AIDS Day) مصادف با اول دسامبر است. سازمان ملل برای مبارزه با ایدز خواستار دسترسی همه مردم جهان به تست اچ‌آی‌وی شده است. در روز جهانی ایدز مردم لباس‌های شان را به روبان قرمز مزین می‌کنند تا توجه و مراقبت در برابر HIV و ایدز را متذکر شده و به دیگران یادآور شوند که تعهد و پایبندی و حمایت آن‌ها مورد نیاز است. ما در این مقاله از مجله التیاما شما را با علائم اولیه بیماری ایدز و هزینه درمان آن در ایران آشنا کردیم. نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول AIDS

لیست مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری

لیست مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری	آدرس/شماره تماس
اهواز	زیتون کارمندی، خیابان زاویه، جنب بیمارستان ابوذر، مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری ۰۶۱۳۴۴۴۵۰۲۷
رشت	بیستون، چمارسرا، جنب پمپ بنزین مرکز شماره ۱۰ ۰۱۳۳۳۵۵۹۵۰۱
مشهد	پنجراه، ابتدای بلوار وحدت، جنب پارک وحدت، مرکز مشاوره نوید تندرستی ۰۵۱۳۳۶۵۷۷۳۱
تهران-غرب	خیابان آزادی، بلوار استاد معین، خیابان شهید دستغیب غربی، مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری والفجر ۰۲۱۶۶۰۳۸۹۲۰ /۰۲۱۶۶۰۳۸۹۲۱
تهران-شمال شرق	خیابان رسالت، خیابان کرمان جنوبی، کوچه زرین قبایی، درمانگاه دگمه چی ۰۲۱۲۲۳۰۳۷۹۲/ ۰۲۱۲۲۵۲۵۱۴۰
تهران-شمیرانات	میدان تجریش، ابتدای خیابان شریعتی، درمانگاه طالقانی ۰۲۱۲۲۶۸۸۰۰۰
تهران	خیابان قلعه مرغی، خ زمزم، کوچه باغ، مرکز مشاوه بیماری‌های رفتاری زمزم، جنب مرکز بهداشتی درمانی شهید احمدی ۰۲۱۵۵۸۴۱۲۲۲
تهران	انتهای بلوار کشاورز، بیمارستان امام خمینی، جنب بخش عفونی ۰۲۱۶۶۹۱۱۲۹۶
بوشهر	خیابان امام خمینی، جنب مرکز بهداشتی درمانی هفتم تیر، طبقه سوم ۰۷۷۳۳۳۲۵۹۲۷
ایلام	بالاتر از میدان مقاومت، ابتدای بلوار جمهوری ۰۸۴۳۳۳۶۹۴۷۶
کرج	میدان آزادگان، ابتدای خیابان ۴۵ متری کاج (عظیمیه)، ابتدای خیابان تختی، مرکز بهداشتی درمانی شهید سبزه پرور ۰۲۶۳۲۵۲۲۴۱۵
کاشان	میدان امام خمینی، خیابان امام خمینی (ره)، مرکز بهداشتی درمانی گلابچی ۰۳۱۵۵۴۶۳۳۴۴
اصفهان	فلکه احمد آباد، خیابان بزرگمهر، مرکز بهداشتی درمانی شهید نواب صفوی ۰۳۱۳۲۲۷۵۲۵۰
اردبیل	خیابان امام (ره)، پشت پیش دانشگاهی شهید مدرس، مرکز بهداشتی – درمانی رازی ۰۴۵۳۳۲۶۱۷۰۰
مهایاد	چهار راه آزادی، مرکز بهداشتی – درمانی صلاح الدین ایوبی ۰۴۴۴۲۲۲۲۳۶۴
خوی	بلوار ۱۵ خرداد، میدان شهید فهمیده، جنب پارک مریم، مرکز بهیاری سابق ۰۴۴۴۶۲۳۴۰۶۳
ارومیه	خیابان کاشانی، مرکز بهداشتی – درمانی شماره ۶، طبقه میانی ۰۴۴۳۴۴۶۰۸۵۳
مراغه	خیابان معلم شمالی، کوی دانش، طبقه فوقانی مرکز بهداشتی – درمانی شماره یک هاشم آباد ۰۴۱۳۷۲۵۰۲۲۸
میانه	خیابان امام خمینی، کلینیک الزهرا ۰۴۱۵۲۲۳۴۶۸۸
تبریز	خیابان بهار، رو به روی پارک بانوان ۰۴۱۳۲۸۲۹۴۳۴
شیراز	فلکه خاتون، بلوار دلاوران بسیج، خیابان لاوان، مرکز بهداشت حسین ابن علی ۰۷۱۳۷۳۶۳۰۰۰
دزفول	میدان شهید بهشتی (افشار)، رو به روی بیمارستان افشار ۰۶۱۴۲۲۳۱۰۷۷
آبادان	منطقه امیری، مرکز بهداشتی درمانی ۵ مهر ۰۶۱۵۳۳۲۳۵۷۷
کرمانشاه	میدان رفعتیه (فاطمیه) – مرکز بهداشتی درمانی رفعتیه ۰۸۳۳۷۲۷۴۶۲۳
شهریار	خیابان آهنگران؛ شبکه بهداشت و درمان قدیم، مرکز مشاوره شهریار ۰۲۱۶۲۵۶۳۸۰۰
لاهیجان	خیابان امام خمینی، جنب بنیاد مسکن، شبکه بهداشت و درمان ط اول ۰۱۳۴۲۲۳۱۰۰۱
بیرجند	سجاد شهر، بلوار غدیر، جنب آزمایشگاه مکانیک خاک، مرکز بهداشتی درمانی شماره ۴ ۰۵۶۳۲۴۱۴۳۸۰
خرمشهر	بلوار خلیج فارس، مرکز بهداشتی درمانی آیت اله طالقانی ۰۶۱۵۳۵۲۳۷۱۱
زنجان	خیابان جمهوری اسلامی، جنب خیابان نهم، اعتمادیه ۰۲۴۳۳۴۲۳۷۷۴

منبع: my.clevelandclinic | who | healthline