تاریخچه‌ی واکسن و واکسیناسیون

اولین واکسن‌ها

ادوارد جنر در سال ۱۷۹۶ روشی را برای حفاظت در برابر بیماری آبله ابداع کرد. در این روش، مایع موجود در تاول فرد مبتلا به آبله‌ی گاوی استخراج و سپس به پوست فرد دیگری تلقیح (inoculation) می‌شد؛ این روش “تلقیح دست به دست (arm-to-arm)” نامیده می‌شد. با این وجود، در سال‌های آخر دهه‌ی ۱۹۴۰ که علم به اندازه‌ی کافی پیشرفت کرده بود، تولید واکسن در مقیاس گسترده ممکن شد و تلاش برای کنترل بیماری، به طور جدی آغاز شد.

نسل بعدی واکسن‌هایی که امروزه به طور معمول تجویز می‌شوند، در اوایل قرن ۲۰‌ ابداع شدند. این واکسن‌ها عبارتند از واکسن سیاه سرفه (۱۹۱۴)، دیفتری (۱۹۲۶) و کزاز (۱۹۳۸). این سه واکسن را در سال ۱۹۴۸ با یکدیگر ترکیب و به شکل واکسن سه گانه‌ی DTP عرضه کردند.

واکسن‌های توصیه شده در اوخر دهه‌ی ۱۹۴۰

آبله

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

* به شکل واکسن ترکیبی سه گانه DTP عرضه شدند.

واکسن فلج اطفال (پولیو): واکسنی که همه در انتظارش بودند

والدین از اپیدمی‌های فلج اطفال که در تابستان هر سال رخ می‌داد، ترسیده بودند؛ آن‌ها فرزندان خود را از استخرهای شنا دور نگه می‌داشتند، آن‌ها را به روستا و پیش اقوام خود می‌فرستادند تا در آنجا بمانند و آگاهی از چگونگی سرایت این بیماری از یک فرد به فرد دیگر، را می‌طلبیدند. آن‌ها منتظر یک واکسن بودند، آزمایش‌های واکسن را به دقت دنبال می‌کردند و سکه‌های ده سنتی به کاخ سفید می‌فرستادند تا به این قضیه کمک کنند. هنگامی که واکسن فلج اطفال در سال ۱۹۵۵ کشف و تایید شد، مردم در سرتاسر کشور جشن گرفتند و کاشف آن، یعنی جوناس سالک (Jonas Salk)، تبدیل به یک قهرمان شد.

واکسن‌های توصیه شده در اوخر دهه‌ی ۱۹۵۰

آبله

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

فلج اطفال (IPV)

* به شکل واکسن ترکیبی سه گانه DTP

سرخک، اوریون و سرخچه: واکسن‌های بعدی که در دهه‌ی ۱۹۶۰ کشف شدند

در سال ۱۹۶۳ واکسن سرخک تهیه شد و تا اواخر دهه‌ی ۱۹۶۰ واکسن‌هایی که در برابر اوریون (۱۹۶۷) و سرخچه (۱۹۶۹) مصونیت ایجاد می‌کردند، نیز در دسترس قرار گرفتند. این سه واکسن را در سال ۱۹۷۱ با یکدیگر ترکیب و به شکل واکسن سه گانه‌ی MMR عرضه کردند.

مشاهده بیشتر : بهترین متخصص عفونی

واکسن‌های توصیه شده در اوخر دهه‌ی ۱۹۶۰

آبله

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

فلج اطفال (OPV)

سرخک

اوریون

سرخچه

* به شکل واکسن ترکیبی سه گانه DTP

[sibwp_form id=1]

دهه‌ی ۱۹۷۰ – موفقیت واکسن

در طی دهه‌ی ۱۹۷۰ یک واکسن حذف شد. در پی تلاش‌های موفقت‌آمیز در جهت ریشه‌کنی آبله، از سال ۱۹۷۲ به بعد واکسن آبله، دیگر تجویز و استفاده نمی‌شد. با وجود این که تحقیقات برای کشف واکسن ادامه داشت، در طی دهه‌ی ۱۹۷۰ هیچ واکسن جدیدی معرفی نشد.

واکسن‌های توصیه شده در اوخر دهه‌ی ۱۹۷۰

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

فلج اطفال (OPV)

سرخک **

اوریون **

سرخچه **

* به شکل واکسن ترکیبی سه گانه DTP

** به شکل واکسن ترکیبی MMR

پیشرفت واکسن در دهه‌ی ۱۹۸۰ – هپایتیت B و هموفیلوس‌آنفولانزا نوع b

واکسن هموفیلوس‌آنفولانزا نوع b در سال ۱۹۸۵ کشف و تایید شد و در سال ۱۹۸۹ در فهرست واکسن‌های توصیه شده قرار گرفت. هنگامی که این فهرست برای بار دیگر در سال ۱۹۹۴ منتشر شد، واکسن هپاتیت B نیز به آن افزوده شده بود.

واکسن هپاتیت B واکسن جدیدی نبود؛ چرا که در سال ۱۹۸۱ مجوز گرفته بود و برای افراد با ریسک بالا برای ابتلا به این بیماری (از جمله نوزادانی که آزمایش آنتی‌ژن سطحی هپاتیت B در مادران آنها مثبت است، کارمندان خدمات درمانی، مصرف‌کنندگان مواد مخدر با تزریق درون‌ وریدی، مردان همجنس‌باز و افرادی که چند شریک جنسی دارند) توصیه می‌شد. با این وجود، ایجاد مصونیت در این افراد، به طور موثر باعث توقف انتقال این ویروس نشد؛ چرا که یک سوم افراد دارای شکل حاد این بیماری، در زمره‌ی گروه‌های با ریسک بالای قابل شناسایی قرار نمی‌گرفتند. تغییر روال توصیه‌ی واکسن هپاتیت B در سال ۱۹۹۱ به این صورت که باید برای تمامی نوزادان استفاده شود، نتیجه‌ی این تلاش‌های شکست‌خورده در جهت کنترل هپاتیت B بود که درآن تنها افراد با ریسک بالا مصون‌سازی می‌شدند. به دنبال این تغییر روال، بیماری هپاتیت B در کودکان زیر ۱۸ سال در آمریکا تقریبا از بین رفت.

واکسن‌های توصیه شده از سال ۱۹۸۵ تا سال ۱۹۹۴

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

سرخک **

اوریون **

سرخچه **

فلج اطفال (OPV)

هموفیلوس آنفولانزا نوع b

واکسن‌های توصیه شده در سال‌های ۱۹۹۴ و ۱۹۹۵

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

سرخک **

اوریون **

سرخچه **

فلج اطفال (OPV)

هموفیلوس آنفولانزا نوع b (HIb)

هپاتیت B

* به شکل واکسن ترکیبی سه گانه DTP

** به شکل واکسن ترکیبی MMR

به‌روزرسانی‌های سالانه‌ی برنامه‌ی ایمن‌سازی – از سال ۱۹۹۵ تا سال ۲۰۱۰

در همان حال که واکسن‌های بیشتر و جدیدتری در دسترس قرار می‌گرفتند، به‌روز‌رسانی سالانه‌ی این برنامه ضروری بود و این به دلیل تغییراتی بود که تهیه‌کنندگان واکسن‌ها باید از آنها مطلع می‌شدند؛ از جمله اطلاعات پرجزئیاتی از این که هر واکسن مخصوص چه کسی است، سن یا طیف سنی فرد دریافت‌کننده‌ی واکسن، تعداد دوز واکسن، زمان بین این دوزها و استفاده از واکسن‌های ترکیبی.

تغییرات مهم این برنامه در بین سال‌های ۱۹۹۵-۲۰۱۰ شامل موارد زیر می‌باشد:

• واکسن‌های جدید: واریسلا (آبله‌ مرغان – ۱۹۹۶)، روتاویروس (۱۹۹۸-۱۹۹۹؛ ۲۰۰۶، ۲۰۰۸)؛ هپاتیت A (2000)؛ واکسن پنوموکوک (۲۰۰۱)
• توصیه‌های تکمیلی برای واکسن‌های موجود: آنفولانزا (۲۰۰۲)؛ هپاتیت A (2006)
• نسخه‌های جدیدی از واکسن‌های فعلی: واکسن آسلولار سیاه‌سرفه (DTaP، ۱۹۹۷)؛ واکسن آنفولانزای پاشیدنی داخل بینی (۲۰۰۴)
• عدم ادامه‌ی استفاده از واکسن: واکسن خوراکی فلج اطفال (۲۰۰۰)

واکسن‌های توصیه شده در سال ۲۰۰۰

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

سرخک **

اوریون **

سرخچه **

فلج اطفال (IPV)

هموفیلوس آنفولانزا نوع b (HIb)

هپاتیت B

واریسلا

هپاتیت A

واکسن‌های توصیه شده در سال ۲۰۰۵

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

سرخک **

اوریون **

سرخچه **

فلج اطفال (IPV)

هموفیلوس آنفولانزا نوع b (HIb)

هپاتیت B

واریسلا

هپاتیت A

پنوموک

آنفولانزا

واکسن‌های توصیه شده در سال ۲۰۱۰

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

سرخک **

اوریون**

سرخچه **

فلج اطفال (IPV)

هموفیلوس آنفولانزا نوع b (HIb)

هپاتیت B

واریسلا

هپاتیت A

پنوموک

آنفولانزا

روتاویروس

* به شکل واکسن ترکیبی سه گانه DTP

** به شکل واکسن ترکیبی MMR

برنامه از سال ۲۰۱۱ تا کنون

به‌روزرسانی‌های سالانه‌ی برنامه‌ی ایمن‌سازی بزرگسالان و کودکان، دارای راهنمایی‌هایی برای ارائه‌دهندگان خدمات سلامت می‌باشد که این راهنمایی‌ها به شکل توصیه‌های جدید، تغییراتی در توصیه‌های فعلی و یا شفاف‌سازی ارائه شده‌اند تا به تفسیر و برداشت این افراد از برنامه در شرایط خاص کمک کنند. این برنامه‌ها توسط کمیته‌هایی که دارای متخصصانی از مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، آکادمی متخصصان طب اطفال آمریکا و آکادمی پزشکان خانواده‌ی آمریکا می‌باشند، بازنگری و بررسی می‌شود.

تغییرات مهم در برنامه:

• واکسن‌های جدید: واکسن مننگوکوک دارای سروتیپ گروه B (2014)
• توصیه‌های تکمیلی برای واکسن‌های فعلی: HPV (2011، تا به طور معمول در واکسیناسیون مردان استفاده شود)، واکسن آنفولانزای پاشیدنی داخل بینی (۲۰۱۸، برای بار دیگر توصیه شد)
• عدم ادامه‌ی استفاده از واکسن: واکسن آنفولانزای پاشیدنی داخل بینی (۲۰۱۶)

واکسن‌های توصیه شده در سال ۲۰۱۹

دیفتری *

کزاز *

سیاه‌سرفه *

سرخک **

اوریون **

سرخچه **

فلج اطفال (IPV)

هموفیلوس آنفولانزا نوع b (HIb)

هپاتیت B

واریسلا

هپاتیت A

پنوموک

آنفولانزا

روتاویروس

* به شکل واکسن ترکیبی سه گانه DTP

** به شکل واکسن ترکیبی MMR

واکسن‌های ترکیبی

در اوایل دهه‌ی ۱۹۵۰، چهار واکسن در دسترس بود: دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه و آبله. به دلیل آنکه سه تا از این واکسن‌ها با یکدیگر ترکیب شده و به شکل یک واکسن (DTP) درآمدند، کودکان تا ۲ سالگی، در کل ۵ مرتبه و هربار تنها یک تزریق دریافت می‌کردند.

تا اواسط دهه‌ی ۱۹۸۰، هفت واکسن در دسترس بود: دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه، سرخک، اوریون، سرخچه و فلج اطفال. به دلیل آنکه شش عدد از این واکسن‌ها با یکدیگر ترکیب شده و به شکل دو واکسن (DTP و MMR) درآمدند و یک واکسن، یعنی واکسن فلج اطفال به صورت خوراکی داده می‌شد، کودکان تا ۲ سالگی، در کل ۵ مرتبه و هربار تنها یک تزریق دریافت می‌کردند.

مشاهده بیشتر : دکتر فوق متخصص داخلی

از اواسط دهه‌ی ۱۹۸۰ واکسن‌های زیادی به برنامه‌ی ایمن‌سازی اضافه شدند. نتیجه این شد که برنامه‌ی واکسیناسیون از چیزی که قبلا بود، پیچیده‌ تر شده است و کودکان نسبت به قبل، تعداد دفعات بسیار بیشتری تزریق دریافت می‌کنند. در حال حاضر، کودکان می‌توانند تا ۲ سالگی، تا ۲۷ مرتبه و در هربار تا ۶ تزریق دریافت کنند. با این حال، همانطور که واکسن‌های DTaP و MMR به شکل ترکیبی درآمدند، واکسن‌های ترکیبی جدیدی در حال ساخت هستند تا تعداد تزریقات واکسن کاهش یابد. واکسن‌های ترکیبی زیر، در حال حاضر در دسترس می‌باشند:

• دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه‌ی آسلولار
• دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه‌ی آسلولار و فلج اطفال کشته و غیرفعال شده
• دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه‌ی آسلولار، فلج اطفال کشته و غیرفعال شده و هپاتیت B
• دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه‌ی آسلولار، فلج اطفال کشته و غیرفعال شده و هموفیلوس‌آنفولانزای نوع b
• سرخک، اوریون و سرخچه
• سرخک، اوریون، سرخچه و واریسلا
• هموفیلوس‌آنفولانزای نوع b و هپاتیت B

واکسن‌های نوجوانان: نسل جدیدی از واکسن‌ها

توصیه می‌شد که نوجوانان نیز مانند بزرگسالان، هر ۱۰ سال یکبار واکسن‌های تقویت‌کننده‌ی (booster) کزاز را دریافت کنند که واجب‌ترین دوز آن در حدود ۱۱ سالگی است. با این حال، اکثر نوجوانان به جز این یک واکسن، واکسن دیگری نیاز ندارند؛ مگر واکسنی که در کودکی دریافت نکرده باشند. تا سال ۲۰۰۵، واکسن‌های خاص گروه نوجوانان، تنها برای زیرگروه‌هایی، بر حسب مکان زندگی‌ یا وضعیت پزشکی شان، توصیه می‌شد. با این وجود، در نیمه‌ی دوم دهه، گروه جدیدی از واکسن‌ها در دسترس قرار گرفتند.

• واکسن‌های جدید: Tdap، ۲۰۰۵، واکسن کونژوگه‌ی مننگوکوکی (۲۰۰۵)، HPV (2006 برای زنان، ۲۰۰۹ برای مردان)، واکسن مننگوکوک دارای سروتیپ گروه B (2014)
• توصیه‌های تکمیلی برای واکسن‌های فعلی: HPV (2011، تا به طور معمول در واکسیناسیون مردان استفاده شود)، واکسن آنفولانزای پاشیدنی داخل بینی (۲۰۱۸، برای بار دیگر توصیه شد)
• نسخه‌های جدیدی از واکسن‌های فعلی: HPV (در برابر ۹ سروتیپ مختلف مصونیت ایجاد می‌کرد، ۲۰۱۵)
• عدم ادامه‌ی استفاده از واکسن: واکسن آنفولانزای پاشیدنی داخل بینی (۲۰۱۶)

سال ۲۰۰۰

واکسن‌های توصیه شده

Td

‌واکسن‌های عقب‌مانده (catch-up)

MMR

هپاتیت B

واریسلا

زیرگروه‌ها

هپاتیت A

سال ۲۰۰۵

واکسن‌های توصیه شده

Tdap

‌واکسن‌های عقب‌مانده (catch-up)

MMR

هپاتیت B

واریسلا

زیرگروه‌ها

هپاتیت A

پنوموکوک

آنفولانزا

سال ۲۰۱۰

واکسن‌های توصیه شده

Tdap

HPV

واکسن کونژوگه‌ی مننگوکوکی (سروتیپ‌های A، C، W و Y)

آنفولانزا

‌واکسن‌های عقب‌مانده (catch-up)

MMR

هپاتیت B

واریسلا

فلج اطفال

زیرگروه‌ها

هپاتیت A

پنوموکوک

سال ۲۰۱۹

واکسن‌های توصیه شده

Tdap

HPV

واکسن کونژوگه‌ی مننگوکوکی (سروتیپ‌های A، C، W و Y)

آنفولانزا

مننگوکوک سروتیپ B

‌واکسن‌های عقب‌مانده (catch-up)

MMR

هپاتیت B

واریسلا

فلج اطفال

زیرگروه‌ها

هپاتیت A

پنوموکوک

واکسن‌های بزرگسالان: افزایش فرصت‌ها برای سلامتی

در گذشته تصور می‌شد که واکسن تنها برای کودکان است. با این حال، واکسن‌های بزرگسالان روز به روز رایج‌تر و ضروری‌تر می‌شوند. اکثر بزرگسالان تصور می‌کنند که تنها واکسن مخصوص آنها، واکسن‌های تقویت‌کننده‌ی کزاز است که هر ۱۰ سال باید مصرف کنند و حتی با این وجود هم بسیاری از بزرگسالان تنها در شرایطی از این واکسن استفاده می‌کنند که زخمی شوند. در سال ۲۰۰۵، واکسن Tdap به عنوان نسخه‌ی بهبودیافته‌ی واکسن متداول تقویت‌کننده‌ی کزاز (Td) مورد تایید قرار گرفت. این نسخه‌ی جدید، همچنین دارای بخشی است که باعث مصونیت در برابر سیاه‌سرفه می‌شود. تمام بزرگسالان، به خصوص آنهایی که قرار است در اطراف نوزادان باشند و با آنها تماس داشته باشند، باید واکسن Tdap را دریافت کنند. اغلب اوقات، بزرگسالان بطور ناخواسته، سیاه‌سرفه را به نوزادان انتقال می‌دهند که این بیماری می‌تواند برای آنها مرگبار باشد. در سال ۲۰۱۲، مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) توصیه کرد که زنان حامله، برای هر بار بارداری، در بین هفته‌های ۲۷ تا ۳۶ بارداری، واکسن Tdap را دریافت کنند. در سال ۲۰۱۹، مرکز کنترل و پیشگیری بیماری توصیه کرد که واکسن Tdap یا Td می‌توانند به عنوان واکسن‌های تقویت‌کننده‌ی کزاز، هر ۱۰ سال یکبار استفاده شوند.

واکسن‌ آنفولانزا، که از دهه‌ی ۱۹۴۰ تا به حال در دسترس است، در حال حاضر برای بیشتر بزرگسالان توصیه می‌شود. واکسن‌هایی مثل MMR و آبله‌مرغان برای بزرگسالانی توصیه می‌شود که پیش از آن، به بیماری که این واکسن‌ها در برابر آن مصونیت ایجاد می‌کنند، مبتلا نشده باشند و واکسن‌های هپاتیت A، هپاتیت B، پنوموکوک و مننگوکوک برای زیرگروه‌های جمعیت بزرگسالان توصیه می‌شود. واکسن HPV در سال ۲۰۰۶ در دسترس قرار گرفت. در سال ۲۰۱۸، این واکسن برای استفاده در افراد تا سن ۴۵ سال، گسترش یافت و مورد تایید قرار گرفت.

اولین واکسن زونا، یعنی زوستاواکس (Zostavax) در سال ۲۰۰۶ مورد تایید قرار گرفت؛ دومین واکسن زونا، یعنی Shingrix که در سال ۲۰۱۷ تایید شد، پاسخ‌های ایمنی قوی‌تری نسبت به زوستاواکس ایجاد می‌کند. دو دوز از این واکسن، با فاصله‌ی ۲ تا ۶ ماه بینشان، برای افراد با سن ۵۰ سال و بالاتر توصیه می‌شود. در سال ۲۰۱۹ واکسن زوستاواکس از دسترس خارج شد.

برخلاف واکسن‌های کودکی، که معمولا برای ورود به مدرسه، الزامی می‌باشند، واکسن‌های بزرگسالان اجباری نیستند. نبود الزام و عدم رعایت مراقبت‌های بهداشتی پیشگیرانه توسط اکثر بزرگسالان، منجر به استفاده‌ی بسیارکم بزرگسالان از واکسن شده است.