تبخال لب و علائم آن؛ چگونه با راه‌کار‌های خانگی آن را درمان کنیم؟

تبخال (Cold sore) تاولی است که معمولا روی لب یا اطراف دهان ظاهر می‌شود. در بیشتر موارد، ویروس هرپس سیمپلکس نوع یک (HSV-1) که بسیار مسری است در بروز این عارضه نقش دارد. بنابراین شما می‌توانید با اجتناب از بوسیدن افراد یا به اشتراک گذاشتن اشیاء با آن‌ها از ابتلا به Cold sore جلوگیری کنید. اگر می‌خواهید بدانید تبخال لب از چیست و چگونه درمان می‌شود، این مقاله از مجله التیاما را تا انتها بخوانید.

تبخال لب چیست؟

تبخال یک تاول پر از مایع است که معمولا روی لب یا اطراف دهان ظاهر می‌شود. همچنین می‌تواند گونه‌ها، بینی، چانه و اندام تناسلی را تحت تاثیر قرار دهد. این عارضه معمولا بعد از یک تا ۲ هفته برطرف می‌شود و هیچ اثری روی پوست از خود به‌جا نمی‌‎گذارد.

ذکر این نکته ضروری است که ایجاد Cold sore در تمام قسمت‌های بدن، ریشه در ویروس هرپس سیمپلکس دارد. این ویروس اغلب در نقاط مرطوب بدن باعث ایجاد Cold sore می‌شود. لب‌ها هم به دلیل مرطوب بودن‌شان مکان خوبی برای رشد ویروس هرپس سیمپلکس محسوب می‌شوند. Cold sore روی لب یک عارضه پوستی غیر خطرناک ولی آزاردهنده است که معمولا در کمتر از ۲ هفته از بین می‌رود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سایر انواع Cold sore می‌توانید مقاله «تبخال چشمی» و «تبخال تناسلی زنان» را بخوانید.

تفاوت تبخال لب با آفت

آفت شباهت زیادی به Cold sore دارد. به همین دلیل، بعضی از افراد آن را به اشتباه به عنوان تبخال داخل دهان در نظر می‌گیرند. آفت فقط داخل دهان (برای مثال، روی لثه، داخل گونه یا زیر زبان) ایجاد می‌شود. این عارضه دلایل مختلفی دارد. اما به دلیل ویروس ایجاد نمی‌شود و مسری نیست. از دلایل ایجاد آفت می‌توان به استرس، کمبود ویتامین، آلرژی غذایی و تغییرات هورمونی اشاره کرد.

علائم ابتلا به تبخال لب

معمولا وقتی تبخال لب برای اولین بار ایجاد می‌شود، با علائم شدیدتری همراه است. بسیاری از افراد Cold sore روی لب‌ را حتی قبل از بیرون آمدن از پوست حس می‌کنند. وقتی Cold sore در حال ظاهر شدن است، احساس سوزش، خارش و سوزن‌سوزن شدن دارید.

با تشکیل تاول به تدریج ناحیه مورد نظر قرمز، متورم و دردناک می‌شود. سپس طی ۲ تا سه روز، تاول‌ها پاره می‌شوند و مایعی شفاف یا کمی زرد رنگ ترشح می‌کنند.

حدود چهار تا پنج روز پس از ظاهر شدن Cold sore ، تاول پوسته‌پوسته می‌شود و ممکن است در حین بهبودی ترک بخورد یا خونریزی کند. سپس دلمه می‌افتد و پوستی که ممکن است برای چند روز کمی صورتی یا قرمزتر از حد معمول باشد نمایان می‌شود. معمولا یک تا ۲ هفته طول می‌کشد تا زخم به طور کامل بهبود یابد.

دستکاری کردن تاول یا کندن آن می‌تواند باعث گسترش Cold sore شود. بنابراین بهتر است با آن کاری نداشته باشید تا خودش از بین برود یا با تجویز پزشک متخصص پوست و مو از پماد تبخال استفاده کنید.

در ادامه می‌توانید عکس تبخال لب را مشاهده کنید:

زمان مراجعه به پزشک

در صورت ابتلا به یکی از موارد زیر باید برای درمان Cold sore به پزشک مراجعه کنید:

• اگزما
• تبخال مکرر یا بسیار دردناک
• تبخال مزمن که بعد از ۲ هفته از بین نرفته است
• زخم روی چشم، دست، اندام تناسلی یا قسمت دیگری از بدن
• HIV یا سرطان
• سیستم ایمنی ضعیف به دلایل مختلف از جمله بیماری، شیمی‌درمانی یا مصرف دارو

علت تبخال لب چیست؟

همان‌طور که گفته شد، Cold sore توسط یک ویروس بسیار مسری به نام هرپس سیمپلکس نوع یک ایجاد می‌شود. این ویروس از طریق بوسیدن، تماس پوستی، خوردن غذا در ظروف مشترک، استفاده از وسایلی مثل حوله یا ریش‌‍‌تراش مشترک و… به بدن منتقل می‏‌شود و ممکن است تا مدت‌ها خودش را نشان ندهد. به همین دلیل، بیشتر افراد فقط وقتی متوجه آلوده شدن خود به ویروس می‌شوند که تاول را روی پوست‌شان مشاهده کنند.

بیشتر بدانید: دانه های قرمز دور دهان یا درامیت نشانه چیست؟

عوامل خطر ابتلا به تبخال لب

ویروس HSV-1 هرگز از بین نمی‌رود؛ بلکه در گروهی از سلول‌های عصبی صورت به نام گانگلیون تری‌ژمینال به شکل غیر فعال باقی می‌ماند.  هنگامی که چیزی HSV-1 را تحریک یا فعال می‌کند، ویروس از طریق اعصاب به لب‌ها می‌رسد و باعث ایجاد Cold sore می‌شود. پس از بهبودی، ویروس دوباره در بدن به خواب می‌رود. عوامل مختلفی می‌توانند ویروس را فعال کنند، از جمله:

• تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی یا بارداری
• آفتاب‌سوختگی
• دمای شدید (گرم یا سرد)
• استرس (فیزیکی یا عاطفی)
• خستگی
• تب و بیماری مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا
• آسیب‌دیدگی، خشکی یا ترک‌خوردگی لب

عوارض تب خال لب

اگرچه عوارض Cold sore نادر است، اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• عفونت‌های چشمی: در صورت ابتلا به Cold sore، ممکن است ویروس را با لمس‌ کردن چشم‌های خود به آن‌ها منتقل کنید.
• زخم‌های تناسلی: HSV-1 می‌تواند از طریق رابطه جنسی دهانی به اندام تناسلی شما سرایت کند. البته در بیشتر موارد، تبخال تناسلی توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۲ یا HSV-2 ایجاد می‌شود.

در بعضی از افراد، Cold sore می‌تواند عوارض جدی‌تری ایجاد کند. گروه‌های زیر در صورت ابتلا به این عارضه باید فورا تحت درمان پزشکی قرار بگیرند:

• نوزادان: نوزادان کمتر از ۶ ماه ممکن است دچار عوارضی مانند تب بالا و تشنج شوند. چون سیستم ایمنی آن‌ها هنوز به طور کامل رشد نکرده است.
• افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف: HSV-1 در این افراد ممکن است به آنسفالیت (تورم مغز) منجر شود. اگر مبتلا به HIV هستید یا شیمی‌درمانی می‌شوید، زخم‌ها می‌توانند شدیدتر باشند و برای مدت طولانی‌تری روی لب باقی بمانند.
• افراد مبتلا به اگزما: ویروس هرپس سیمپلکس می‌تواند در بزرگسالان و کودکان مبتلا به اگزما یک عفونت تهدیدکننده زندگی به نام اگزما هرپتیکوم ایجاد کند. اگر اگزما دارید، برای درمان Cold sore فورا به پزشک مراجعه کنید.

درمان تبخال لب

احتمالا مطالب زیادی در مورد درمان یک روزه تبخال لب شنیده یا خوانده‌اید. درمان این عارضه در عرض یک روز امکان‌پذیر نیست. اما با راه‌کارهای زیر می‌توانید دوره بهبودی را کوتاه‌تر کنید و علائم را به طرز چشمگیری کاهش دهید:

• داروهای بدون نسخه (OTC): شما برای رفع تبخال لب می‌توانید بعضی از داروها را بدون نیاز به نسخه پزشک تهیه کنید. این‌ها کرم‌ها یا پمادهایی هستند که مستقیما روی زخم استفاده می‌شوند. اگر قبل از ظهور تاول و زمانی که برای اولین بار متوجه سوز‌ن‌سوزن شدن یا خارش شدید، شروع به استفاده از این محصولات کنید، ممکن است بتوانید جلوی ظاهر شدن Cold sore را بگیرید.
• داروهای ضد ویروس خوراکی: وقتی از بهترین دارو برای درمان تبخال لب صحبت به میان می‌آید، می‌توان به داروهای ضد ویروس خوراکی مثل آسیکلوویر اشاره کرد.
• داروهای ضد ویروس داخل وریدی (IV): اگر سایر داروها برای درمان فوری تبخال لب موثر نباشند، ممکن است پزشک برایتان داروی تزریقی تجویز کند. در این صورت، پزشک در طول درمان شما را از نزدیک تحت نظر خواهد گرفت.

درمان تبخال روی لب با راه‌کارهای خانگی

برای درمان سریع‌تر Cold sore و کنترل علائم آن می‌توانید راه‌کارهای زیر را در خانه امتحان کنید:

• داروی مسکن بخورید. اگر درد زیادی دارید، از مسکن‌های موضعی بدون نسخه مانند لیدوکائین استفاده کنید که مستقیما روی زخم مالیده می‌شوند. استامینوفن یا ایبوپروفن خوراکی هم می‌تواند برای تسکین علائم مفید باشد.
• از بالم لب‌هایی که SPF دارند، استفاده کنید. استفاده از بالم لب با SPF 30 نه تنها جلوی آفتاب‌سوختگی زخم را می‌گیرد؛ بلکه احتمال ابتلا به Cold sore را در آینده کاهش می‌دهد.
• از خوردن غذاهای اسیدی بپرهیزید. آب پرتقال، گوجه‌فرنگی و سایر غذاهای اسیدی می‌توانند زخم را تشدید کنند.
• از کمپرس خنک استفاده کنید. می‌توانید از یک حوله سرد و مرطوب برای تسکین Cold sore استفاده کنید. حوله را چند بار در روز روی زخم بگذارید و آن را بعد از استفاده حتما بشویید تا از انتقال ویروس به دیگران جلوگیری کنید.

کلام پایانی

هنگامی که HSV-1 وارد بدن می‌شود، برای همیشه در آن باقی می‌ماند. بعضی از افراد هرگز دچار Cold sore نمی‌شوند، اما سایرین به طور مداوم آن را تجربه می‌کنند. وقتی Cold sore شروع می‌شود، معمولا در عرض ۲ هفته خودبه‌خود از بین می‌رود. با این حال، کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا به سایر بیماری‌های پوستی مثل اگزما مبتلا هستند، باید برای درمان از پزشک کمک بگیرند.

اگر در مورد Cold sore یا راه‌های درمان آن به راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید به وب‌سایت التیاما سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله متخصص پوست آنلاین مشورت کنید. همچنین، التیاما این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص پوست از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منبع: my.clevelandclinic