درد پهلو و شایع‌ترین علل ایجاد آن؛ درمان فوری درد پهلو

درد پهلو (Flank Pain) یک احساس ناخوشایند و آزاردهنده است که اغلب ۲ طرف کمر، بین لگن و دنده‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عارضه می‌تواند به دلیل بیماری بسیار جزئی مانند سرماخوردگی تا شرایط حادتر همچون سنگ کلیه بروز پیدا کند.

اکثر ما در طول زندگی حداقل یک‌بار درد پهلو را تجربه کرده‌ایم. این عارضه گاهی به صورت مزمن و پلکانی احساس می‌شود اما در برخی مواقع بسیار ناگهانی بروز پیدا می‌کند. از همین‌رو علت ظهور این درد در انتخاب روش درمان آن بسیار موثر است. اگر احساس ناراحتی در یک یا هر ۲ طرف پهلوی شما پس از گذشت چند روز بهتر نشد، فوری به پزشک مراجعه کنید، زیرا می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری جدی‌تر مانند عفونت یا ناراحتی کلیه باشد. 

برای این‌که بهتر درک کنید پهلو درد چه موقع یک گرفتگی ساده است و چه زمان می‌تواند خطرناک باشد، در این مقاله از مجله التیاما همراه باشید تا علت درد پهلو و روش درمان فوری آن را بررسی کنیم.

درد پهلو نشانه چیست؟

درد پهلو اغلب از ۲ طرف کمر آغاز می‌شود و به سمت میانه تنه تا زیر دنده‌ها ادامه دارد. افراد مبتلا به این عارضه گاهی درد را بین دنده‌های پایینی تا نزدیکی باسن و لگن احساس می‌کنند، اما گاهی این درد به پشت شکم می‌رسد که باعث احساس ناخوشایند هنگام نفس کشیدن می‌شود. 

دردهای ناحیه پهلو اغلب از خفیف تا شدید متغیر هستند. این دردها می‌توانند تیز یا مبهم باشند که معمولا برای لحظاتی می‌آیند اما چند دقیقه بعد ناپدید می‌شوند. یکی از شایع‌ترین دلایل درد پهلو، مشکلات کلیه مانند عفونت یا سنگ کلیه شناخته شده‌اند. همچنین آسیب‌های کمری دردی ایجاد می‌کنند که از ستون فقرات شروع می‌شود و به پهلوها می‌رسد.

درد پهلوی راست نشانه چیست؟

این عارضه می‌تواند در هر ۲ طرف پهلو بروز پیدا کند، اما اغلب در یک سمت شدیدتر است. معمولا افراد مبتلا به دردهای پهلو احساس ناخوشایند را در سمت راست بیشتر تجربه می‌کنند. زمانی که پزشک در معاینات فیزیکی با این علامت مواجه شود، اغلب به بیماری کبد چرب یا سنگ کلیه مشکوک خواهد شد. از طرفی آزاد شدن تخمک از تخمدان راست را می‌توان علت درد پهلوی راست در زنان دانست.

بیشتر بخوانید: تاندونیت چیست؟

علت درد پهلو

درد در پهلوها می‌تواند ناشی از چندین آسیب، شرایط خاص و بیماری مختلف باشد. شایع‌ترین علل این عارضه شامل موارد زیر می‌شوند:

عفونت دستگاه ادراری

رشد باکتری‌ها در مجاری ادراری با عوارضی مانند عفونت مثانه، کلیه‌ها و مجرای ادرار همراه است. در صورت ابتلا به بیماری‌های مذکور، فرد درد شدیدی در یک یا ۲ طرف پهلوی خود احساس می‌کند. عفونت دستگاه ادراری در زنان بیشتر شایع است، از همین‌رو می‌توان اصلی‌ترین علت درد پهلو در زنان را ناشی از مشکلات و بیماری‌های مجاری ادراری دانست.

مشکلات عضلانی

اطراف کمر و پهلوی ما با بافت عضلانی پوشیده شده است. زمانی که این ماهیچه‌ها دچار آسیب و گرفتگی شوند، شما موقع حرکت یا خم شدن به سمت جلو و عقب درد مبهم و تیزی در پهلو احساس می‌کنید. 

عوامل زیر می‌توانند مشکلات عضلانی و دردهای ناحیه پهلو را تشدید کنند:

• فعالیت بدنی شدید
• پیچ‌خوردگی و کشیدگی عضلات کمر
• تنش عضلانی یا انقباض عضلات
• تجربه موقعیت غیر معمول و استرس‌زا برای مدت طولانی

این عوارض ممکن است تنفس را برای شما دشوار کنند. از همین‌رو اغلب پزشکان علت درد پهلو هنگام نفس عمیق کشیدن را ناشی از گرفتگی یا مشکلات عضلانی می‌دانند.

بیماری‌های کلیوی

محل قرار گرفتن کلیه در بدن به بخش میانی کمر و زیر دنده‌ها بسیار نزدیک است. از همین‌رو اکثر بیماری‌های کلیه با احساس درد در کمر و پهلو همراه هستند. اگر عفونت دستگاه ادراری به موقع درمان نشود، احتمال بروز بیماری کلیوی بالا می‌رود. 

دیگر شرایطی که میت‌وانند باعث ناراحتی کلیه و بروز دردهای مبهم در پهلو شوند، عبارت‌اند از:

• سنگ کلیه
• کلیه پلی‌کیستیک
• عفونت کلیه
• خونریزی کلیه

زونا

زونا یک ویروس عفونی است که به شکل تاول‌های برجسته قسمت‌های دارای رشته عصبی بدن را درگیر می‌کند. بثورات قرمز این بیماری اغلب در یک سمت بدن ظاهر می‌شوند. به همین دلیل فرد درد پهلوی نسبتا شدیدی را در سمت درگیر ویروس زونا احساس خواهد کرد.

دیگر عوامل اثر گذار بر بروز دردهای ناحیه پهلو عبارت‌اند از:

• کم آبی بدن
• دیسک کمر
• شکستگی ستون فقرات
• آرتریت ستون فقرات
• ذات‌الریه
• آپاندیسیت
• بیماری التهابی روده مانند بیماری کرون
• انفارکتوس کلیه (انسداد جریان خون به کلیه با لخته خون)
• آنوریسم آئورت شکمی

بیشتر بخوانید: علائم درد آپاندیس در زنان

چرا دچار درد پهلو سمت راست بالا می‌شویم؟

احساس درد پهلو در سمت راست نگران‌کننده نیست، مگر این‌که به صورت ناگهانی و بدون علت مشخصی بروز پیدا کند. اگر درد پهلو سمت راست بالای کمر دارید، مخصوصا زمانی که با تب، خستگی مفرط، ادرار تیره و کاهش حرکات روده‌ای همراه است می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات کبدی باشد. از طرفی درد در این ناحیه به دلیل نزدیک بودن به دستگاه گوارش می‌تواند به دلیل بیماری‌های گوارشی بروز پیدا کند.

تشخیص علت دردهای ناحیه پهلو ساده نیست. بنابراین اگر احساس درد پس از گذشت چند روز بهتر نشد حتما به پزشک عمومی مراجعه کنید.

چه زمانی برای دردهای ناحیه پهلو به دکتر مراجعه کنیم؟

اگر درد پهلو با شرایط زیر همراه بود به پزشک عمومی مراجعه کنید:

• پس از سه روز از بین نمی‌رود یا بعد از مدت کوتاهی دوباره احساس می‌شود.
• درد بسیار شدید است یا به طور ناگهانی و تیز بروز می‌کند.
• توانایی انجام فعالیت روزمره را از شما گرفته است.

در صورتی که این عارضه با علائم زیر به شکل شدید بروز پیدا کند می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی در سلامت باشد که نیازمند بررسی دقیق پزشک است.

• اسهال
• یبوست
• نفخ
• سردرد
• تب و لرز
• سرگیجه
• حالت تهوع و استفراغ
• بثورات پوستی
• بی‌حسی یا گزگز پاها

اگر درد پهلوی شما با هر یک از علائم بالا به صورت خفیف همراه بود احتمالا ناشی از گرفتگی عضلات است و پس از استراحت کافی بهبود می‌یابد.

درد سمت چپ پهلو در زنان

زنان ممکن است مانند مردان بر اثر دلایل عمومی درد پهلو مبتلا به این عارضه شوند. در برخی مواقع علت اصلی این درد در زنان می‌تواند فقط مختص خودشان باشد. شایع‌ترین علت درد پهلو چپ در زنان ناشی از گرفتگی‌های دوران قاعدگی است. اغلب زنان در این دوره درد مبهمی در پهلوی سمت چپ خود احساس می‌کنند. دیگر شرایط و بیماری‌های زنانه که با دردهای سمت چپ ناحیه پهلو در خانم‌ها همراه است، عبارت‌اند از:

• کیست تخمدان
• اندومتریوز
• حاملگی خارج از رحم
• بیماری التهابی لگن

روش تشخیص دردهای ناحیه پهلو

پزشک ابتدا با معاینه فیزیکی ناحیه دردناک را بررسی می‌کند. سپس در مورد زمان شروع درد، شدت و علائم سوالاتی می‌پرسد. در اغلب موارد پزشک برای بررسی علائم سنگ کلیه، عفونت یا بیماری خاصی به نتایج چندین آزمایش نیاز دارد. 

جدول زیر نشان‌دهنده تست‌های مورد نیاز برای تشخیص علت درد پهلو است:

درمان فوری درد پهلو

برای درمان فوری این عارضه ابتدا باید علت بروز آن مشخص شود. به طور کلی مراحل درمان این عارضه شامل یکی از موارد زیر می‌شود.

• تجویز آنتی‌بیوتیک برای درمان درد پهلو ناشی از عفونت
• رعایت رژیم غذایی اصولی مانند نوشیدن مایعات فراوان برای دفع سنگ کلیه کوچک
• تجویز دارو یا برداشتن کیسه صفرا برای درمان سنگ کیسه صفرا
• یورتروسکوپی یا روش سنگ شکنی با امواج برای درمان سنگ کلیه بزرگ
• استراحت کافی و کمپرس سرد برای درمان کشیدگی و رگ به رگ شدن عضلات پهلو
• فیزیوتراپی یا جراحی برای درمان مشکلات کمری و ستون فقرات
• تجویز دارو توسط پزشک برای درمان بیماری زونا و مشکلات کبدی

درمان خانگی درد پهلو چگونه است؟

در اغلب موارد دردهای ناحیه پهلو ناشی از عفونت ادراری، مثانه، بیماری کلیوی و سنگ کلیه است که به درمان پزشکی نیاز دارد. شما می‌توانید برای سرعت بخشیدن به روند درمان این عارضه از روش‌های خانگی کمک بگیرید. بهترین روش‌های خانگی برای درمان فوری درد پهلو شامل موارد زیر هستند:

• نوشیدن آب کافی برای پاکسازی مثانه، کلیه و مجاری ادراری از عفونت
• استفاده از کمپرس گرم به مدت ۲۰ دقیقه برای کاهش گرفتگی پهلو و درد ناشی از سنگ کلیه
• مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی بدون نسخه مانند ایبوپروفن جهت تسکین درد
• مصرف دمنوش‌های گیاهی برای دفع سنگ کلیه یا درمان عفونت مجاری ادراری
• گنجاندن پروبیوتیک‌ها مانند ماست در رژیم غذایی خود برای کاهش التهاب و مبارزه با میکروب‌های بدن

راهنمای مراجعه به پزشک

درد پهلو به طور کلی عارضه خطرناکی نیست اما آن را جدی بگیرید. اگر احساس درد در آن ناحیه با استراحت پس از چند روز بهتر نشد، ممکن است نشانه بیماری داخلی باشد. شما می‌توانید برای تشخیص علت دردهای ناحیه پهلو به پزشک عمومی مراجعه کنید. او پس از بررسی نتایج آزمایش در صورت وجود مشکلات کلیوی، کبدی، مجاری ادراری و… شما را به دکتر متخصص مربوطه ارجاع می‌دهد. 

تیم التیاما این امکان را برای شما فراهم کرده تا برای رزرو وقت معاینه نزد پزشک مورد نظر خود از طریق سیستم نوبت دهی این مجموعه اقدام کنید.

سوالات متداول

منبع: clevelandclinic | healthline