درمان متمرکز بر شفقت چیست؟ (انواع+مزایا)

درمان متمرکز بر شفقت یا درمان مبتنی بر شفقت (Compassion-focused therapy – CFT) بنابر میزان تخصص مشاور در جلسات مشاوره روانشناسی مورد استفاده قرار می گیرد تا سلامت روان مراجعین بازیابی شود. یکی از سوالات همیشگی در بخش مشاوره آنلاین روانشناسی التیاما این است که تعریف درمان متمرکز بر شفقت چیست و چه کاربردی دارد؟ به همین دلیل در این مطلب التیاما به بیان معنی درمان متمرکز بر شفقت به زبان ساده از دید روانشناسی می پردازیم.

تعریف درمان متمرکز بر شفقت چیست؟

با بخش مطالب مرتبط با روانشناسی در التیاما همراه باشید.

درمان متمرکز بر شفقت (CFT) که به آن درمان مبتنی بر شفقت هم گفته می شود یکی از انواع رویکردهای درمانی بوده و هدف آن کمک به کسانی است که با شرمساری و انتقاد از خود دست و پنجه نرم می کنند که اغلب هم ناشی از تجربیات اولیه سو استفاده یا غفلت است.

درمان متمرکز بر شفقت به مشتریان آموزش می دهد تا مهارت های خود شفقتی و دیگر دوستی را پرورش دهند، که تصور می شود به تنظیم خلق و خو کمک می کند و منجر به احساس امنیت، پذیرش خود و آسودگی می شود. این تکنیک شبیه به درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد است که به مشتریان در مورد علم پشت ارتباط ذهن و بدن و چگونگی تمرین آگاهی ذهن و بدن آموزش می دهد.

تاریخچه درمان متمرکز بر شفقت

درمان متمرکز بر شفقت یک روش نسبتا جدید است که توسط روانشناس بریتانیایی پل گیلبرت (Paul gilbert) در دهه اول قرن ۲۱ توسعه یافته است. برخی مطالعات کوچک و بررسی های پژوهشی نشان می دهد که این روش می تواند برای درمان اختلالات خلقی و اضطراب موثر باشد.

همچنین می تواند به افرادی که به خصوص مستعد انتقاد از خود هستند در مدیریت این رفتارها کمک کند. برخی از محققان نیز شروع به آزمایش این موضوع کرده اند که آیا این نوع درمان می تواند برای افراد مبتلا به اختلالات خوردن یا علائم روان پریشی مفید باشد یا خیر که تاکنون نتایج مثبتی داشته است.

با این حال، بیشتر مطالعات در مورد درمان متمرکز بر شفقت در مقیاس کوچک بوده و برخی از آن ها فاقد کنترل های مناسب هستند. تحقیقات بیشتر، که بر نمونه های بزرگتر انجام می شود، احتمالا برای تعیین اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت در مقیاس وسیع تر و همچنین شناسایی اینکه کدام شرایط برای درمان مناسب تر است، مورد نیاز است.

چه زمانی از درمان متمرکز بر شفقت استفاده می شود؟

رویکرد درمان متمرکز بر شفقت می تواند برای کمک به مدیریت بسیاری از مشکلات عاطفی طولانی مدت مربوط به شرمساری مداوم، انتقاد از خود و ناتوانی در مشاهده مهربانانه و دلسوزانه خود و رفتارهای فرد مورد استفاده قرار گیرد.

مسائل بالینی بالقوه ای که درمان متمرکز بر شفقت می تواند به آن ها کمک کند شامل:

• اختلالات اضطرابی
• اختلالات خلقی
• اختلالات شخصیتی
• اختلالات خوردن مانند اختلال روانی پرخوری
• اختلال احتکار
• و روان پریشی

و همچنین مسائل

• خشم
• تصویر ضعیف بدن
• و چالش های ارتباطی

می شود. این روش برای درمان کودکان، نوجوانان و بزرگسالان مورد استفاده قرار می گیرد و می تواند در جلسات فردی یا گروهی مورد استفاده قرار گیرد.

استفاده از درمان مبتنی بر شفقت برای زوج درمانی

جلسات مشاوره زوج درمانی تلفنی یا حتی جلسات حضوری با استفاده از رویکردهای متنوعی برگزار می شوند که چالش پیش روی زوجین آنها را تعیین می کند.

تجربیات به دست آمده از جلسات مشاوره آنلاین زوج درمانی در التیاما نشان می دهد که درمان مبتنی بر شفقت در حوزه زوج درمانی می تواند نقش کلیدی در بهبود کیفیت رابطه ایفا کند.

بسیاری از تعارض های زوجین ریشه در الگوهای خود انتقادی، شرم و ناتوانی در ابراز هیجانات به شکل سالم دارد. این رویکرد با تقویت مهارت شفقت به خود و دیگری، فضای امنی برای پذیرش خطاها و آسیب پذیری های متقابل ایجاد می کند.

زوجین با استفاده از رویکرد درمانی مبتنی بر شفقت می آموزند به جای سرزنش یا اجتناب، با درک همدلانه و زبان شفقت آمیز به نیازهای یکدیگر پاسخ دهند.

تمرین های ذهن آگاهی و تصویرسازی های شفقت محور به کاهش واکنش های دفاعی و افزایش تحمل هیجانات منفی کمک می کند. در نتیجه سطح همدلی، صمیمیت و رضایت زناشویی افزایش می یابد. استفاده از این رویکرد به ویژه در زوج هایی که با چرخه انتقاد و تعارض مزمن درگیر هستند، می تواند به بازسازی اعتماد و ایجاد ارتباط عاطفی پایدار منجر شود و روند درمان را تسهیل نماید.

مزایای درمان متمرکز بر شفقت

رویکرد درمان متمرکز بر شفقت مانند رفتار درمانی دیالکتیکی، به طور استراتژیک فرد را برای توسعه مهارت هایی آموزش می دهد که تفکر دلسوزانه را تقویت می کند، که احساس اعتبار و همدلی را افزایش می دهد.

شفقت به معنای اهمیت دادن به رنج دیگران است، اما همچنین به معنای شفقت به خود است که با خودتان مهربان باشید.

به گفته روانشناس کریستن نف، خود شفقتی در واقع با دلسوزی برای دیگران و رفاه کلی ارتباط دارد.

دلسوزی برای دیگران و خود با مزایای سلامت جسمی و روانی بیشتری همراه است و کیفیت کلی زندگی را افزایش می دهد. این کار عادات مثبت اندیشی را ممکن می سازد، مقررات عاطفی را ارتقا می دهد، استرس را کاهش می دهد و کیفیت روابط را بهبود می بخشد. شفقت مانند درمان وجودی با اضطراب، افسردگی و کاهش انتقاد از خود مرتبط است. به همین خاطر در جلسات مشاوره استرس آنلایناز این رویکرد درمانی بسیار استفاده می شود.

علاوه بر این، شفقت می تواند واکنش های ایمنی سالم تری ایجاد کند و به حفظ فشار خون و سطح هورمون کورتیزول کمک کند.

انتظار چه چیزی را از درمان متمرکز بر شفقت داشته باشیم؟

درمان متمرکز بر شفقت در جهت هدف فراگیر پرورش شفقت برای خود و دیگران عمل می کند. به این منظور، مشاور روانشناس آنلاین اغلب با آموزش به مراجعه کننده در مورد تکامل مغز و سیستم هایی که احساسات را تنظیم می کنند، شروع می کند.

همانطور که گیلبرت این فرضیه را مطرح می کند که اختلال در سیستم های تنظیم احساسات مغز منجر به تمرکز بیش از حد فرد بر تهدید می شود در حالی که نیاز به تسکین خود را نادیده می گیرد.

سپس درمانگر به مشتری کمک می کند تا مهارت های کلیدی شفقت، خود دلسوزی و کنترل ذهن را از طریق تکنیکی به نام آموزش ذهن دلسوز، یا CMT توسعه دهد. CMT متشکل از تمرین های هدایت شده، از جمله ایفای نقش، تجسم، مدیتیشن و فعالیت هایی است که برای پرورش قدردانی از زندگی روزانه در نظر گرفته شده اند که هدف آن کمک به مشتری برای تشخیص احساس شفقت و بهتر شدن در تمرین آن، هم نسبت به خود و هم نسبت به دیگران است.

همچنین در رویکرد درمان متمرکز بر شفقت مراجعه کنندگان یاد خواهند گرفت که چگونه انتقاد از خود را تشخیص دهند و تکنیک هایی را برای خنثی کردن آن در زمان بروزش به کار گیرند. این امر ممکن است شامل تجسم منتقد درونی آنها یا شناسایی تصاویر دلسوزانه برای یادآوری ذهن در لحظات انتقاد از خود باشد.

مشتریان معمولا تکالیفی برای تمرین این مهارت ها در روزه ای بدون جلسه دریافت می کنند. درمان متمرکز بر شفقت به درجه بالایی از تمرکز بر خود نیاز دارد که می تواند برای کسانی که بیش از حد به خود اهمیت می دهند یا از توجه متنفر هستند چالش برانگیز باشد و ممکن است چندین جلسه طول بکشد تا مشتری متوجه اثرات مثبت شود.

تکنیک ها و تمرین ها در درمان متمرکز بر شفقت

تکنیک درمانی اصلی درمان متمرکز بر شفقت، آموزش دلسوزانه ذهن (CMT) است. CMT به استراتژی هایی اشاره دارد که معمولا برای کمک به افراد برای تجربه شفقت و پرورش جنبه های مختلف شفقت برای خود و دیگران استفاده می شود.

هدف CMT توسعه انگیزه دلسوزانه، همدردی، حساسیت، و تحمل پریشانی با استفاده از آموزش های خاص و تمرین های طراحی شده برای کمک به افراد برای توسعه بیشتر ویژگی های غیر قضاوتی و غیر محکوم کننده است.

درمان متمرکز بر شفقت چه چیزهایی به مراجعین آموزش می دهد؟

مانند درمان بین فردی این رویکرد درمانی هم با آموزش های اصولی به مراجعین همراه است.

۱- تمرین های قدردانی، یا فعالیت هایی که بر چیزهایی که فرد از آن ها لذت می برد، تاکید می کنند. این تمرین ها ممکن است شامل تهیه لیستی از علایق، صرف زمان برای لذت بردن از لحظه ای که چیزی لذت بخش مورد توجه قرار می گیرد و دیگر رفتارهای پاداش دهنده مثبت باشد.

۲- ذهن آگاهی، یا توانایی توجه به لحظه حال به شیوه ای غیر قضاوتی.

۳- تمرین های تصویری متمرکز بر احساسات، یا استفاده از خاطرات و تخیلات هدایت شده برای تحریک ابتدا ذهن و سپس سیستم های فیزیولوژیکی. هدف تمرین‌های تصویرسازی متمرکز بر شفقت، تولید تصویری رابطه‌ای است که سیستم آرامش‌ بخش را تحریک می‌کند تا بتوانید مدیریت احساسات را بهتر انجام دهید..

هنگامی که افراد در ارتباط با احساس حمله به خود دچار مشکل می شوند، درمانگر می تواند به آن ها در بررسی کارکردها و ریشه های احتمالی این حملات و همچنین دلایل احتمالی که افراد ممکن است با آن ها موافق باشند یا تسلیم آن ها شوند، کمک کند. این مشابه اتفاقی است که در درمان شناختی تحلیلی مورد استفاده قرار می گیرد.

این فرآیند ممکن است شامل تجسم جنبه حمله به خود به عنوان یک فرد باشد. ممکن است از افراد در درمان خواسته شود تا توصیف کنند که «شخص» چگونه به نظر می رسد و هر احساسی را که برمی انگیزد، به منظور درک بهتر انتقاد از خود، توصیف کنند. از کسانی که در تجربه و یا ابراز شفقت مشکل دارند، ممکن است سوالاتی پرسیده شود که به آن ها کمک می کند تا هر عاملی را که موجب جلوگیری از ابراز شفقت می شود، کشف و اصلاح کنند.

درمان متمرکز بر شفقت چگونه عمل می کند؟

درمان متمرکز بر شفقت فرض می کند که انسان ها حداقل ۳ سیستم تنظیم احساسات مختلف دارند:

1. یک سیستم تهدید و حفاظت از خود که برای محافظت از ما خشم، نفرت یا ترس ایجاد می کند
2. یک سیستم محرک و هیجان که به ما انگیزه می دهد به دنبال منابع بیرونی مانند همسر، غذا و موقعیت باشیم
3. و یک سیستم برای رسیدن آرامش در زندگی و امنیت اجتماعی که زمانی فعال می شود احساس آرامش و رضایت کافی داشته باشیم و دیگر مجبور به جستجوی منابع خارجی نباشیم.

درمان متمرکز بر شفقت نظریه پردازی می کند که تعادل بین این سه سیستم می تواند منجر به بیماری روانی و / یا فرایندهای فکری و رفتارهای ناسازگار شود. افرادی که احساس شرمندگی و انتقاد از خود دارند، ممکن است در اوایل زندگی تحریک کافی از سیستم آرامش بخش خود و تحریک بیش از حد سیستم تهدید خود نداشته باشند.

در نتیجه، آن ها می توانند برای مهربان بودن با خودشان یا احساس مهربانی از سوی دیگران تلاش کنند. آن ها ممکن است به شدت نسبت به انتقاد یا رد، چه واقعی و چه درک شده، حساس باشند و آن مخالفت را درونی کنند. پس هدف درمان متمرکز بر شفقت اصلاح این عدم تعادل در سیستم های تنظیم احساسات است.

درمان متمرکز بر شفقت با درمان های توسعه یافته برای درمان تروما همپوشانی دارد که بیشتر آن ها به خاطرات اولیه، تشخیص و متوقف کردن افکار منفی و اشتباهات صحیح می پردازند. اما برای برخی از مشتریانی که با شرمندگی و انتقاد از خود دست و پنجه نرم می کنند، توانایی مقابله با افکار غیرمنطقی کافی نیست؛ بدون خود شفقتی، منطق به احساس بهتر تبدیل نمی شود.

هدف درمان مبتنی بر شفقت جایگزین کردن احساس خصومت و ناامنی نسبت به خود با شفقت و درک است، به طوری که فرد بتواند خود را آرام کند، آرامش را از دیگران بپذیرد و احساس رضایت و امنیت را ایجاد کند.

در یک روانشناس متخصص در متمرکز بر احساسات به دنبال چه چیزی باشیم؟

فرد علاقمند به درمان متمرکز بر شفقت باید به دنبال یک متخصص سلامت روان با تجربه تخصصی در رفتار درمانی شناختی و ذهن آگاهی و همچنین آموزش بیشتر و تجربه نظارت شده در درمان متمرکز بر شفقت باشد.

چندین سازمان، مانند مرکز درمان متمرکز بر شفقت، کارگاه هایی در مورد مبانی درمان متمرکز بر شفقت ارائه می دهند، اما هیچ گواهی رسمی در ایالات متحده وجود ندارد. علاوه بر این اعتبار، مهم است که درمانگری را پیدا کنید که با او احساس راحتی کنید.

محدودیت های درمان متمرکز بر شفقت

در حالی که درمان متمرکز بر شفقت ممکن است برای کسانی که با مفهوم آرام بودن یا اهمیت دادن به آن راحت هستند، موثر باشد، همه افراد این گرایش را ندارند. برخی از افراد در درمان ممکن است از شفقت بترسند، در حالی که برخی دیگر ممکن است احساس کنند شایسته درمان دلسوزانه نیستند. برخی افراد حتی ممکن است درک خود شفقتی را چالش برانگیز بدانند.

همچنین ممکن است مسائلی هنگام انجام تمرین هایی مانند ذهن آگاهی و تصاویر دلسوزانه به وجود آید. برخی افراد ممکن است ورود به حالت ذهن آگاهی را دشوار بدانند و شکست ممکن است منجر به انتقاد از خود شود.

افراد دیگر ممکن است قادر به تمرکز یا حتی حس همدردی نباشند. استفاده از تصاویر افراد یا رویدادهای شناخته شده نیز ممکن است تداعی های ناخواسته و تجربیات منفی گذشته را به ذهن منتقل کند. درمان ممکن است برای کسانی که خشم یا عصبانیت شدید را تجربه می کنند، تاثیر کمتری داشته باشد.

چند نکته مهم درباره درمان متمرکز بر شفقت

در اینجا آنچه که ممکن است قبل از شروع درمان متمرکز بر شفقت برای شما مفید باشد را بررسی می کنیم:

۱- خود را برای صحبت در مورد خودتان آماده کنید. در این نوع درمان، تمرکز روی شماست. این موضوع در مورد اکثر درمان ها صادق است، اما در مورد درمان متمرکز بر شفقت تمرکز بیشتری روی خود وجودی است. هدف از آموزش شفقت، کمک به توسعه عادت هایی است که انتقاد از خود و شرمساری را کاهش می دهند تا دیدگاه مهربانانه تری نسبت به خود و دیگران داشته باشید. برای تقویت این توانایی ها، ابتدا باید به ریشه تفکر و رفتارهای خود مخرب رسید.

۲- برای کار آماده باشید. یادگیری در مورد ذهن و احساسات حین اجرای آنچه که در تمرین ها و تکالیف آموخته می شود درمان متمرکز بر شفقت است. همچنین شامل کشف چیزهای جدیدی در مورد خودتان است که ممکن است گاهی شما را کلافه کرده باشند. کاهش عادت هایی که ممکن است ترک آن ها دشوار باشد نیز ممکن است فرآیندی چالش برانگیز باشد، اما مشاور تلاش خواهد کرد تا سرعت شما را بالا ببرد.

۳- انتظار تغییر لحظه ای را نداشته باشید. با خودتان و مشاورتان صبور باشید. ممکن است بلافاصله متوجه پیشرفت ها نشوید. مدتی طول می کشد زیرا شما در حال یادگیری و شکستن عادت ها به طور همزمان هستید.

تفاوت درمان مبتنی بر شفقت با رفتار درمانی شناختی

خدمات مشاوره رفتار درمانی شناختی در التیاما طرفداران بسیاری دارد، اما بعضا مراجعین تفاوت رویکرد درمان مبتنی بر شفقت با این روش را نمی دانند و بر اساس شنیده ها اقدام به خرید جلسه می کنند.

روانشناسی می گوید درمان مبتنی بر شفقت و درمان شناختی رفتاری هر دو رویکردهای علمی و موثر در روان درمانی هستند، اما تفاوت های بنیادینی دارند.

باید بدانید که رویکرد رفتار درمانی شناختی بر شناسایی و اصلاح افکار ناکارآمد تمرکز دارد و از طریق بازسازی شناختی و تغییر الگوهای رفتاری به کاهش علائم روانشناختی می پردازد.

در این رویکرد تاکید بر منطق، شواهد و مهارت های رفتاری است. در مقابل:

درمان مبتنی بر شفقت بر پرورش نگرش مهربانانه و پذیرش خود متمرکز است و تلاش می کند چرخه انتقاد از خود، شرم و اجتناب هیجانی را کاهش دهد.

این روش با استفاده از تمرین های ذهن آگاهی و تصویر سازی های شفقت محور، توانایی فرد در مواجهه سالم با رنج و هیجان های منفی را افزایش می دهد. به بیان دیگر رفتار درمانی شناختی بیشتر رویکردی اصلاحی و ساختارمند است، در حالی که درمان مبتنی بر شفقت بعد عاطفی و انسانی فرایند درمان را تقویت می کند و به ایجاد تعادل هیجانی پایدار کمک می نماید.

به همین دلیل پیش از خرید مشاوره با روانشناس می بایست بر اساس موضوع مشاوره رویکرد درمان را انتخاب کنید. البته متخصص می تواند در این زمینه همراهی تان کند.

تفاوت رویکرد درمان مبتنی بر شفقت با درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد

درمان مبتنی بر شفقت و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) هر دو رویکردهای نسل سوم روان درمانی محسوب می شوند، اما تفاوت های مفهومی و اجرایی دارند.

ACT که جلسات آن تحت عنوان مشاوره اکت درمانی انجام می شود، بر پذیرش تجربه های ناخوشایند، کاهش اجتناب هیجانی و عمل متعهدانه بر اساس ارزش های فردی تمرکز دارد.

در این رویکرد هدف تغییر مستقیم افکار یا احساسات نیست، بلکه ایجاد انعطاف روانی و زندگی معنادار در حضور رنج است. در مقابل، درمان مبتنی بر شفقت بر پرورش نگرش مهربانانه به خود و دیگران تاکید می کند و به کاهش شرم، انتقاد از خود و احساس ناکافی بودن می پردازد.

این روش از تمرین های ذهن آگاهی و تصویرسازی برای فعال سازی سیستم های عصبی مرتبط با آرامش و ایمنی استفاده می کند. به طور خلاصه ACT بیشتر به تقویت تعهد رفتاری و پذیرش توجه دارد، در حالی که درمان مبتنی بر شفقت بر بهبود رابطه فرد با خود و کاهش چرخه خود انتقادی متمرکز است.

نتیجه گیری التیاما از رویکرد متمرکز بر شفقت

حالا می دانیم درمان متمرکز بر شفقت چیست و چرا اهمیت دارد؟

رویکرد مبتنی بر شفقت توسط مشاوران زیادی مورد استفاده قرار می گیرد، به همین خاطر باید از آن مانند روایت درمانی و دیگر رویکردها استفاده کرد. شما دوست عزیز می توانید از سراسر ایران و جهان در سایت التیاما مشاوره متنی روانشناسی با استفاده از رویکردهای درمانی متنوع داشته باشید.

مشاوره روانشناسی فوری

---

منبع: تیم تحریریه التیاما و سایت psychologytoday