التیاما مجله پزشکی و سلامت التیاما
عامل اصلی که بر قد افراد تاثیر می‌گذارد، ژنتیک یا DNA آن‌ها است. دانشمندان بر این باورند که ۸۰ درصد قد افراد به DNA بستگی دارد. با این حال، سایر عوامل از جمله تغذیه، هورمون‌ها و بیماری‌ها هم می‌توانند میزان افزایش قد در دختران و پسران را کنترل کنند به دکتر غدد مراجعه کنید.
بیشتر افراد تا ۱۸ سالگی رشد می‌کنند و تا زمانی که دوران رشد به پایان نرسد، طیف وسیعی از عوامل محیطی می‌توانند بر قد آن‌ها تاثیر بگذارند. در مقاله امروز مجله التیاما درباره عواملی که روی رشد جسمی تاثیر دارند و روش‌های افزایش قد صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
- عوامل موثر بر رشد قد
- ۱. DNA
- ۲. هورمون‌ها
- ۳. جنسیت
- روش‌های افزایش قد در کودکان و نوجوانان
- ۱. از رژیم غذایی سالم پیروی کنید
- ۲. به اندازه کافی بخوابید
- ۳. ورزش کنید
- ۴. پوسچر یا فرم ایده‌آل بدنی را تمرین کنید
- ۵. از یوگا کمک بگیرید
- سوالات متداول
- کلام پایانی
عوامل موثر بر رشد قد
شیرخواران و کودکان به دلیل تغییر صفحات رشد در استخوان‌های بلند بازوها و پاها به طور مداوم رشد می‌کنند. وقتی صفحات رشد استخوان جدید می‌سازند، طول استخوان‌های بلند بیشتر می‌شود و قد کودک افزایش می‌یابد. در سال اول زندگی، معمولا شیرخواران به اندازه ۵۰ درصد قد زمان تولد خود رشد می‌کنند. بین ۲ تا پنج سالگی، هر سال به قد کودکان ۶/۳ تا ۸/۹ سانتی‌متر افزوده می‌شود و تا ۱۰ سالگی، آن‌ها هر سال ۶/۳ سانتی‌متر رشد می‌کنند.
وقتی بلوغ شروع می‌شود، ممکن است سرعت رشد بیشتر شود. با این حال، هر فردی با سرعت متفاوتی رشد می‌کند. در پایان دوران نوجوانی، صفحات رشد ساخت استخوان جدید را متوقف می‌کنند و قد دیگر افزایش نمی‌یابد. ذکر این نکته ضروری است که با توجه به فرآیند پیری، با بالا رفتن سن به تدریج قد کوتاه‌تر می‌شود.
بیشتر بدانید: کاربرد هورمون آدرنالین در بدن
بیشتر بدانید: آیا دیابت بر قلب تاثیری دارد؟
عوامل زیر می‌توانند بر قد افراد تاثیر بگذارند:
۱. DNA
DNA عامل اصلی تعیین‌کننده قد است. دانشمندان بیش از ۷۰۰ نوع ژن مختلف را شناسایی کرده‌اند که با قد در ارتباط هستند. بعضی از این ژن‌ها بر صفحات رشد و بعضی دیگر بر تولید هورمون‌های رشد تاثیر می‌گذارند. تعدادی از بیماری‌های ژنتیکی از جمله سندرم داون و سندرم مارفان هم می‌توانند روی قد تاثیر داشته باشند.
۲. هورمون‌ها
بدن هورمون‌هایی می‌سازد که ساخت استخوان جدید توسط صفحات رشد را کنترل می‌کنند. این هورمون‌ها عبارتند از:
- هورمون‌های رشد: این هورمون‌ها در غده هیپوفیز ساخته می‌شوند و مهم‌ترین هورمون‌هایی هستند که روی قد تاثیر می‌گذارند. بعضی از بیماری‌ها می‌توانند تولید هورمون‌های رشد را در بدن کاهش دهند. برای مثال، کودکان مبتلا به یک بیماری ژنتیکی نادر به نام کمبود مادرزادی هورمون رشد نسبت به سایر هم‌سالان خود با سرعت بسیار کمتری رشد می‌کنند.
- هورمون‌های تیروئید: غده تیروئید هورمون‌هایی می‌سازد که بر رشد تاثیر می‌گذارند.
- هورمون‌های جنسی: تستوسترون و استروژن برای رشد در دوران بلوغ بسیار مهم هستند.
بیشتر بدانید: کم‌کاری تیروئید در کودکان و هرآنچه که باید بدانید
۳. جنسیت
معمولا مردان در مقایسه با زنان قد بلندتری دارند. در دوران بلوغ جهش رشد پسرها ۲ سال دیرتر از دخترها شروع می‌شود، اما ممکن است رشد آن‌ها برای مدت طولانی‌تری ادامه پیدا کند. جدول زیر میانگین قد پسران و دختران را از کودکی تا بزرگسالی نشان می‌دهد:
| سن | قد پسران | قد دختران |
| ۲ سالگی | ۸۶/۵ سانتی‌متر | ۸۴/۹ سانتی‌متر |
| ۵ سالگی | ۱۰۹/۲ سانتی‌متر | ۱۰۷/۹ سانتی‌متر |
| ۱۰ سالگی | ۱۳۸/۸ سانتی‌متر | ۱۳۸/۲ سانتی‌متر |
| ۱۵ سالگی | ۱۷۰/۱ سانتی‌متر | ۱۶۱/۹ سانتی‌متر |
| ۲۰ سالگی | ۱۷۶/۸ سانتی‌متر | ۱۶۳/۳ سانتی‌متر |
روش‌های افزایش قد در کودکان و نوجوانان
اگرچه قد توسط ژنتیک تعیین می‌شود، اما راهکارهای زیر می‌توانند به رشد کودکان و نوجوانان کمک کنند:
۱. از رژیم غذایی سالم پیروی کنید
رژیم غذایی برای افزایش قد اهمیت زیادی دارد. کودکانی که تغذیه مناسبی ندارند ممکن است به اندازه سایر هم‌سالان خود رشد نکنند. متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند که کودکان و نوجوانان از یک رژیم غذایی متنوع و متعادل استفاده کنند تا تمام ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز برای رشد در اختیار بدن قرار بگیرد.
بیشتر بدانید: غدد لنفاوی چه وظایفی دارند و در کجای بدن قرار گرفته‌اند؟
در طول سال‌های رشد، رژیم غذایی شما باید شامل موارد زیر باشد:
- میوه‌های تازه
- سبزیجات تازه
- غلات کامل
- غذاهای حاوی پروتئین مثل گوشت، ماکیان، ماهی، تخم‌مرغ، حبوبات، مغزهای خوراکی و دانه‌ها
- لبنیات
به‌علاوه، باید از مصرف غذاهای حاوی قند، چربی ترانس و چربی اشباع بپرهیزید یا میزان استفاده از آن‌ها را محدود کنید.
پیروی از رژیم غذایی سالم در دوران بارداری برای سلامت استخوان و رشد جنین مهم است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می‌کند که زنان باردار از غذاهای متنوع شامل سبزیجات نارنجی و سبز رنگ، میوه، لبنیات پاستوریزه، حبوبات، مغزهای خوراکی، گوشت و ماهی استفاده کنند برای راه های بهتر از طریق مشاوره با دکتر غدد آنلاین مشورت کنید.
بیشتر بدانید: با بیماری نیمن پیک و درمان آن آشنا شوید
۲. به اندازه کافی بخوابید
خواب باعث رشد و نمو کودکان و نوجوانان می‌شود، چون در طول خواب عمیق، بدن هورمون‌های مورد نیاز برای رشد را آزاد می‌کند. کم خوابی در یک دوره زمانی طولانی‌مدت باعث مختل شدن روند رشد می‌شود، روی سلامتی تاثیر می‌گذارد و توانایی کودک را برای تمرکز و یادگیری کاهش می‌دهد. میزان خواب مورد نیاز برای گروه‌های سنی مختلف عبارتست از:
- شیرخواران تا سه ماهگی: 14 تا ۱۷ ساعت
- شیرخواران چهار تا ۱۲ ماهه: 12 تا ۱۶ ساعت
- کودکان یک تا ۲ ساله: 11 تا ۱۴ ساعت
- کودکان سه تا پنج ساله: 10 تا ۱۳ ساعت
- کودکان ۶ تا ۱۳ ساله: 9 تا ۱۲ ساعت
- نوجوانان ۱۴ تا ۱۷ ساله: هشت تا ۱۰ ساعت
- بزرگسالان ۱۸ تا ۶۴ ساله: هفت تا ۹ ساعت
- سالمندان بالای ۶۵ سال: هفت تا هشت ساعت
بیشتر بدانید: دیابت شکننده یا ناپایدار چیست؟
۳. ورزش کنید
ورزش برای افزایش قد در پسران و دختران مهم است، چون از سلامت استخوان‌ها و بافت‌های عضلانی حمایت می‌کند و ترشح هورمون رشد را افزایش می‌دهد. کودکان باید در مدرسه حداقل یک ساعت در روز ورزش کنند و در این مدت روی موارد زیر تمرکز داشته باشند:
- تمرینات قدرتی، مانند حرکت شنا یا دراز و نشست
- تمرینات انعطاف‌پذیری، مانند یوگا
- فعالیت‌های هوازی، مانند گرگم به هوا، طناب زدن یا دوچرخه‌سواری
بیشتر بدانید: آزمایش T4 ؛ کاربرد، نحوه انجام و نتایج آزمایش
بیشتر بدانید: درمان سرماحوردگی و آنفولانزا برای دیابتی ها
ورزش برای بزرگسالان هم مفید است. فعالیت بدنی در دوران بزرگسالی علاوه بر حفظ سلامت کلی بدن، می‌تواند به کاهش خطر پوکی استخوان کمک کند. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که استخوان‌ها ضعیف یا شکننده می‌شوند و در نتیجه تراکم استخوان کاهش می‌یابد. پوکی استخوان روی قد تاثیر منفی دارد. برای اینکه خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید، چند بار در هفته پیاده‌روی، تنیس یا یوگا انجام دهید.
۴. پوسچر یا فرم ایده‌آل بدنی را تمرین کنید
پوسچر نامناسب بدنی باعث می‌شود کوتاه‌تر از آنچه که هستید به نظر برسید و با گذشت زمان، این خمیدگی‌ها می‌توانند روی قد واقعی شما تاثیر بگذارند. مهم این است که مراقب نحوه ایستادن، نشستن و خوابیدن خود باشید. در مورد اینکه چگونه می‌توانید ارگونومی را در برنامه روزانه خود بگنجانید، با پزشک صحبت کنید.
بیشتر بدانید: ۰ تا ۱۰۰ عمل افزایش قد؛ عوارض عمل افزایش قد + معرفی متخصص
بسته به نیاز شما، ممکن است میز ایستاده یا بالش مموری فوم تنها چیزی باشد که برای اصلاح پوسچر بدن به آن نیاز دارید. همچنین می‌توانید ورزش‌هایی را که برای بهبود پوسچر بدن طراحی شده‌اند، انجام دهید. اگر مطمئن نیستید که از کجا شروع کنید، با پزشک مشورت کنید. پزشک می‌تواند به شما در تنظیم یک برنامه ورزشی مناسب کمک کند.
۵. از یوگا کمک بگیرید
یوگا با تقویت عضلات و بهبود پوسچر بدن به شما کمک می‌کند که بلندتر به نظر برسید. شما می‌توانید یوگا را در خانه یا در یک محیط گروهی مثل باشگاه انجام دهید. بعضی از حرکات محبوب برای بهبود پوسچر عبارتند از: کوه، کبری، کودک و جنگجوی ۲.
بیشتر بدانید: هر آنچه که باید در مورد انسولین بدانید
بیشتر بدانید: سوماتروپین
سوالات متداول
هنگامی که بلوغ را پشت سر می‌گذارید، صفحات رشد ساخت استخوان جدید را متوقف می‌کنند. به عبارت دیگر، وقتی به دوران بزرگسالی می‌رسید نمی‌توانید قد خود را افزایش دهید. با این حال، بهبود پوسچر بدن از طریق تمرینات ورزشی و یوگا به شما کمک می‌کند که بلندتر به نظر برسید.
در حال حاضر، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از تستوسترون را فقط برای پسران نوجوانی تایید کرده است که به دلیل بیماری به کمبود این هورمون مبتلا هستند.
عواملی که می‌توانند روی رشد تاثیر منفی داشته باشند عبارتند از: رژیم غذایی نامناسب و کمبود بعضی از مواد مغذی مانند پروتئین، استرس، مواجهه با آلاینده‌ها مثل سرب و کادمیوم و بعضی از بیماری‌ها مانند کم خونی، فیبروز کیستیک، آرتریت ایدیوپاتیک جوانان و بیماری التهابی روده (IBD).
کلام پایانی
DNA قد شما را تعیین می‌کند. با این حال، عوامل محیطی مانند تغذیه و ورزش هم می‌توانند فرآیند رشد را در دوران کودکی و نوجوانی تحت تاثیر قرار دهند. همان‌طور که کودکان بزرگ‌تر می‌شوند، برای تولید هورمون‌های رشد به تغذیه خوب و ورزش کافی نیاز دارند. اگر نگران قد خود هستید، برای ارزیابی بیشتر به پزشک مراجعه کنید. برای این کار می‌توانید از پزشکان سایت التیاما کمک بگیرید.
منابع: medicalnewstoday, healthline
دکتر حسین دلشاد |
دکتر فرید فتاحی
