التیاما مجله پزشکی و سلامت التیاما
ادرار خونی یا هماچوری می‌تواند ناشی از عوامل مختلف مانند عفونت یا ورزش شدید باشد. در اغلب موارد این عارضه خطرناک نیست اما با دیدن خون در ادرار آن را دست کم نگیرید. زیرا می‌تواند زنگ خطری برای سلامتی باشد.
افراد زیادی با مشاهده خون در ادرار خود دچار ترس و استرس شدید می‌شوند. این عارضه گاهی‌اوقات بر اثر رژیم غذایی خاص یا مصرف برخی داروها بروز پیدا می‌کند که در صورت تکرار آن باید حتما به متخصص اورولوژی مراجعه کنید. بدین شکل با تشخیص به موقع علت ادرار خونی و شروع روند درمانی، از بروز عوارض جبران‌ناپذیر پیشگیری می‌شود. اگر شما هم هر از گاهی متوجه وجود خون در ادرار خود شده‌اید، در این مقاله از مجله التیاما همراه ما باشید تا بررسی کنیم خون در ادرار نشانه چیست و ادرارخونی چه مقدار می‌تواند خطرناک باشد.
فهرست محتوا
- ادرار خونی نشانه چیست؟
- علائم هماچوری یا ادرارخونی
- عوامل اثرگذار بر تشدید علائم هماچوری کدامند؟
- علت خون در ادرار
- عفونت دستگاه ادراری (UTI)
- پیلونفریت
- سیستیت
- بیماری سنگ ادراری
- بزرگ شدن پروستات
- آسیب به دستگاه ادراری
- بیماری کلیه
- داروها
- چه زمانی برای ادرار خونی به پزشک مراجعه کنیم؟
- آیا وجود خون در ادرار خطرناک است؟
- چه مقدار خون در ادرار خطرناک است؟
- روش تشخیص بیماری هماچوری
- برای ادرار خونی چه بخوریم؟
- درمان خون در ادار
- چه داروهایی باعث ادرار قرمز می‌شوند؟
- راهنمای مراجعه به پزشک
- سوالات متداول
بهتر است بخوانید: لیست علائم و نشانه های کرونا
ادرار خونی نشانه چیست؟
ادرار خونی با نام پزشکی هماچوری (Hematuria) نشان‌دهنده سلول‌های خونی در ادرار است. در اکثر مواقع این عارضه با چشم قابل مشاهده نیست. بدین شکل شما از وجود خون در ادرار خود اطلاعی نخواهید داشت و تنها زمانی که برای آزمایشات دوره‌ای نزد پزشک بروید و آزمایش ادرار انجام دهید، بیماری هماچوری تشخیص داده می‌شود.
اورولوژیست این عارضه را به سه شکل برچسب‌گذاری می‌کند:
- هماچوری شدید: زمانی رخ می‌دهد که دیدن خون در ادرار با چشم غیر مسلح امکان‌پذیر باشد. این به معنی وجود خون نسبتا زیاد در ادرار است.
- هماچوری میکروسکوپی: زمانی اتفاق می‌افتد که ادرار شما دارای خون باشد اما مقدار آن برای مشاهده با چشم بسیار کم است. در این مواقع پزشک با آزمایش و بررسی میکروسکوپی متوجه این عارضه می‌شود.
- هماچوری کاذب: وقتی اکسیداسیون نوار تست ادرار دچار تغییر رنگ شود، هماچوری دیپ استیک ایجاد خواهد شد. بدین معنی که سلول‌های هماچوری نرخ مثبت کاذب نسبتا بالایی دارند.
علائم هماچوری یا ادرارخونی
افراد زیادی با وجود خون در ادرار خود هیچ علائم دیگری را تجربه نمی‌کنند که به این حالت هماچوری بدون علامت گفته می‌شود. اما در برخی مواقع این عارضه همراه با درد، نیاز به تخلیه فوری مثانه، تهوع، استفراغ، تب، لرز، درد در پشت یا پایین شکم همراه است. اگر چه خون در ادرار همیشه به معنی بیماری خاصی نیست اما می‌تواند یک علامت هشداردهنده باشد، بنابراین آن را دست کم نگیرید.
شما می‌توانید برای دریافت راهنمایی و مشاوره آنلاین با دکتر متخصص اورولوژی التیاما در ارتباط باشید.
بیشتر بخوانید: برای عفونت کلیه چه بخوریم؟
عوامل اثرگذار بر تشدید علائم هماچوری کدامند؟
تقریبا تمام افراد، از جمله کودکان و نوجوانان می‌توانند دچار ادرار خونی شوند. عواملی که تشدیدکننده احتمال ابتلا به این عارضه هستند، عبارت‌اند از:
- سن
- سابقه خانوادگی
- فعالیت بدنی سنگین و ورزش شدید
- وجود سابقه بیماری های مثانه و کلیه
- داروی خاص مانند آسپرین، ضد دردهای غیر استروئیدی و آنتی بیوتیکهایی مثل پنی‌سیلین
علت خون در ادرار
دلیل خون در ادرار معمولا ناشی از نشت گلبول‌های قرمز از کلیه‌ها یا سایر بخش‌های مجاری ادراری درون ادرار است. عواملی که می‌توانند دلیل این نشت باشند، شامل موارد زیر می‌شوند:
عفونت دستگاه ادراری (UTI)
این به معنی وجود عفونت در هر قسمت از سیستم ادراری شما است.
پیلونفریت
پیلونفریت همان عفونت کلیه است که به دلیل نفوذ باکتری از جریان خون به کلیه رخ می‌دهد. در این وضعیت شما تب و درد پهلوی شدیدی را تجربه می‌کنید.
سیستیت
این وضعیت به مثانه ملتهب اشاره دارد که می‌تواند ناشی از عوامل عفونی یا غیر عفونی باشد.
بیشتر بدانید: آیا رژیم غذایی سنگ کلیه به بهبود بیمار کمک می‌کند؟
بیماری سنگ ادراری
سنگ‌هایی که در سیستم ادراری شما یافت می‌شوند مانند سنگ کلیه، سنگ مثانه و سنگ حالب، می‌توانند یکی از دلایل هماچوری باشند.
بزرگ شدن پروستات
این عارضه که به آن هیپرتروفی خوش‌خیم یا بزرگ شدن غیر سرطانی پروستات می‌گویند، یکی از اصلی‌ترین دلایل وجود خون در ادرار مردان است.
آسیب به دستگاه ادراری
دیگر علت خون در ادرار را می‌توان ناشی از ضربه‌هایی از جمله تصادف یا صدمات ورزشی به دستگاه ادراری دانست.
بیشتر بدانید: علت سوزش ادرار در مردان
بیماری کلیه
هماچوری میکروسکوپی یکی از علائم شایع گلومرولونفریت است که در آن سیستم پالایش‌کننده کلیه‌ها دچار التهاب می‌شود. گلومرولونفریت می‌تواند جزئی از یک بیماری سیستمیک نظیر دیابت باشد یا به صورت مجزا رخ دهد.
داروها
داروی ضد سرطان نظیر سیکلوفسفامید و آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین می‌توانند باعث هماچوری شوند. از طرفی گاهی مواقع مصرف داروهای ضد انعقاد مانند آسپرین و هپارین همزمان با ایجاد شرایطی که مثانه را مستعد خونریزی می‌کنند، باعث بیماری هماچوری قابل مشاهده خواهند شد.
سایر شرایطی که منجر به هماچوری می‌شوند، عبارت‌اند از:
- قاعدگی
- آندومتریوز
- ورزش شدید
- مصرف رنگ‌های غذایی خوراکی
- بیماری سلول داسی شکل
- مصرف مواد غذایی مانند ریواس، شاه‌توت یا چغندر
- سرطان مثانه
- سرطان کلیه
- سرطان پروستات
- سرطان مجرای ادراری
- سرطان حالب
- بیماری‌های خود ایمنی مثل لوپوس
- اختلالات نادر خونی مانند سندروم آلپورت
- اختلالات منجر به خونریزی مثل هموفیلی
چه زمانی برای ادرار خونی به پزشک مراجعه کنیم؟
بهتر است به محض این که متوجه وجود خون در ادرار شدید با اورولوژیست ملاقات کنید. برخی داروها نظیر Ex-lax (مسهل‌کننده) و برخی مواد غذایی خاص نظیر چغندر قرمز، ریواس و توت قرمز می‌توانند باعث قرمز شدن رنگ ادرار شوند.
تغییر رنگ ادرار در اثر مصرف برخی داروها، مواد غذایی خاص و یا ورزش به احتمال زیاد در عرض چند روز از بین می‌رود. اگر چه هماچوری ظاهر متفاوتی دارد اما ممکن است متوجه علت بروز آن نشوید. بنابراین بلافاصله پس از تغییر رنگ ادرار به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کنید.
همچنین بخوانید: آشنایی کامل با سرطان پروستات
آیا وجود خون در ادرار خطرناک است؟
اگر ادرارخونی به موقع درمان نشود (حتی زمانی که فقط یک بار مشاهده شده)، فرد با عوارض جبران‌ناپذیری مواجه خواهد شد. در بخش‌های قبلی مقاله گفتیم این عارضه همیشه نشان‌دهنده بیماری خطرناکی نیست؛ اما در برخی افراد وجود خون در ادرار به مقدار و دفعات کم هم می‌تواند خبر از یک شرایط پزشکی جدی مانند بیماری کلیوی یا سرطان بدهد. بنابراین اگر دلیل بیماری هماچوری شما چیزی فراتر از ورزش شدید است، حتما برای تشخیص زودهنگام و درمان به موقع به متخصص اورولوژی مراجعه کنید.
همچنین بخوانید: مثانه بیش فعال چیست؟ + بررسی علل، نشانه‌ها و راه‌های درمان مثانه پرکار
چه مقدار خون در ادرار خطرناک است؟
پزشک با آزمایش شمارش سلول‌های خونی، وجود خون در نمونه ادرار را توسط میکروسکوپ بررسی می‌کند. در این آزمایش اگر تعداد گلبول‌های قرمز در هر میدان میکروسکوپی بیش از چهار عدد باشد، نتیجه تست غیر طبیعی و خطرناک خواهد بود. زمانی که شما با چشم متوجه این عارضه می‌شوید، تعداد گلبول‌های قرمز در میدان میکروسکوپی به بیش از ۵۰ عدد رسیده و نیازمند بررسی سریع پزشک است.
روش تشخیص بیماری هماچوری
آزمایش‌ها و معاینات در تشخیص علت خون در ادرار نقش کلیدی دارند. اورولوژیست ابتدا ضمن معاینه فیزیکی برای بررسی وجود یا عدم وجود کبودی، از شما در خصوص علائم بیماری سوال می‌پرسد. همچنین ممکن است برای بررسی وضعیت پروستات مردان معاینه مقعدی انجام شود.
جدول زیر نشان‌دهنده آزمایشات مورد نیاز برای تشخیص علت ادرارخونی است.
همچنین بخوانید: آنالیز ادرار چیست؟
| آزمایش خون | ارزیابی عملکرد کلیه و مشکلات مرتبط با لخته شدن خون |
| آزمایش ادرار | شامل کشت ادرار و آنالیز ادرار برای بررسی وجود عفونت ادرای یا بیماری کلیه |
| سیستوسکوپی | بررسی مجرای ادرار و مثانه برای تشخیص هرگونه ضایعه و منبع خونریزی |
| سونوگرافی، CT اسکن و MRI | تشخیص علت ادرار خونی |
برای ادرار خونی چه بخوریم؟
مواد غذایی زیر به کاهش علائم این عارضه کمک می‌کنند:
- غذاهایی با فیبر بالا مثل موز، لوبیا، عدس، جو دوسر و آجیل
- غذاهای سرشار از پروبیوتیک مثل ماست
- ماهی‌های چرب غنی از امگا۳ مانند ماهی آزاد
- میوه‌های کاهش‌دهنده التهاب مجاری ادرار مانند زغال اخته و تمشک
درمان خون در ادار
درمان ممکن است، بسته به علت بیماری هماچوری متفاوت باشد. موارد درمانی اغلب شامل استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت ادراری، داروهای کاهش‌دهنده حجم پروستات یا استفاده از امواج برای شکستن سنگ‌های مثانه و کلیه (ESWL) هستند.
در برخی موارد هیچ درمان خاصی مورد نیاز نیست. نکته مهم این است که فرد باید پس از درمان، مجددا به پزشک متخصص کلیه خود مراجعه کند تا از عدم تداوم این عارضه مطمئن شود.
بیشتر بدانید: علت تکرر ادرار در زنان
چه داروهایی باعث ادرار قرمز می‌شوند؟
برخی افراد با مصرف داروهای خاص متوجه تغییر رنگ ادرار خود می‌شوند. این وضعیت اغلب با بیماری هماچوری اشتباه گرفته خواهد شد. از همین‌رو بسیار مهم است که هنگام معاینه اورولوژیست و گرفتن شرح حال از شما، مصرف هرگونه دارو و خوراکی‌های خاص در رژیم غذایی خود را با او در میان بگذارید.
شایع‌ترین داروهایی که باعث تغییر رنگ ادرار به قرمز می‌شوند، عبارت‌اند از:
- برخی از داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین، وارفارین، هپارین
- برخی از داروهای کاهش‌دهنده فشار خون مانند متیل‌دوپا
- برخی از داروهای ضد ویروسی
- برخی از ملین‌ها
- برخی از داروهای ضد تشنج مانند فنی‌توئین
- داروی متوکاربامول
- داروی لوودوپا
- داروی ریفامپین
- برخی داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن
- داروی سولفونامید
راهنمای مراجعه به پزشک
ادرار خونی یا هماچوری یک عارضه نسبتا شایع است که می‌تواند در هر سنی بروز پیدا کند. این بیماری اغلب خطرناک نیست و به دلیل عفونت دستگاه ادراری یا ورزش شدید ایجاد می‌شود. با این حال بهتر است با دیدن خون در ادرار خود برای اطمینان از عدم وجود شرایط پزشکی جدی با متخصص اورولوژی مشورت کنید.
تیم التیاما پس از بررسی نیازهای بیماران مختلف و پزشکان، امکان نوبت‌دهی آنلاین از بهترین پزشکان متخصص اورولوژی را در سایت خود فراهم کرده است. برای انتخاب پزشک مورد نظر خود و دریافت نوبت بدون نیاز به مراجعه حضوری و تماس با مطب، می‌توانید به لیست بهترین پزشکان این مجموعه مراجعه کرده و با توجه به اولین نوبت خالی پزشک، وقت معاینه خود را به صورت آنلاین رزرو کنید.
سوالات متداول
نوشیدن مایعات فراوان، رعایت بهداشت، تخلیه مثانه پس از رابطه جنسی، پرهیز از استعمال دخانیات، عدم مصرف نمک اضافی، اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
اگر مقدار خون در ادرار زیاد باشد، رنگ آن به صورتی یا قرمز تغییر می‌کند. همچنین احتمال بروز علائمی مانند درد هنگام ادرار، تکرر ادرار، نیاز فوری به تخلیه مثانه، درد شکم، تب و لرز وجود دارد.
افرادی که سابقه بیماری عفونت ادراری یا بیماری‌های مثانه و کلیه دارند. همچنین بیمارانی که داروی رقیق‌کننده خون یا برخی از انواع مسکن‌ها را مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این عارضه خواهند بود.
منبع: clevelandclinic | webmd
