اکیموز یا خون مردگی چیست؟ آیا لازم است نگران آن باشیم؟

اغلب افراد حداقل یک بار در طول زندگی خود با پدیده اکیموز یا خون مردگی زیر پوست مواجه شده‌اند. این لکه‌های کبود بنفش رنگ که معمولا به دلیل ضربه یا آسیب فیزیکی به پوست ایجاد می‌شوند، ممکن است خودبه‌خود از بین بروند. اما در برخی مواقع نشان‌دهنده مشکل جدی‌تر در بدن هستند و نیاز به بررسی پزشک دارند. 

اگر گاهی دچار خون مردگی زیر پوستی در نواحی مختلف بدن می‌شوید و علت ایجاد آن را نمی‌دانید، در این مقاله از مجله سلامت التیاما همراه ما باشید تا شما را با علت، علائم و روش‌های درمان اکیموز یا همان خون مردگی بیشتر آشنا کنیم.

خون مردگی یا اکیموز چیست؟

به لکه‌های گرد کبود روی پوست که معمولا به دلیل خونریزی زیر پوستی ایجاد می‌شوند، اکیموز یا خون مردگی می‌گویند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های خونی کوچک (مویرگ‌ها) زیر پوست پاره شوند و خون به بافت‌های اطراف نشت کند. در ادامه می‌توانید عکس خون مردگی زیر پوست را مشاهده کنید:

این لکه‌ها که ممکن است روی بازوها، پاها، شکم، باسن، داخل دهان و حتی پلک‌ها ظاهر شوند، ابتدا به رنگ بنفش متمایل یا آبی هستند و با گذشت زمان به رنگ‌های زرد و سبز تغییر می‌کنند تا اینکه کاملا محو شوند. اکیموز معمولا دردناک نیست، اما اگر بدون دلیل خاص و به طور مداوم ایجاد شود، ممکن است نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تری در بدن مانند اختلالات خونی باشد.

چه افرادی مستعد ابتلا به اکیموز هستند؟

برخی افراد به دلیل شرایط جسمی، پزشکی و سبک زندگی خود بیشتر مستعد ابتلا به این عارضه هستند. در ادامه با شرایط و بیماری‌هایی که در بروز خون مردگی زیر پوستی نقش دارند، آشنا می‌شوید:

• افزایش سن: بالا رفتن سن باعث نازکی پوست و شکننده‌تر شدن رگ‌های خونی می‌شود.
• مصرف داروهای رقیق‌کننده خون: این داروها توانایی بدن در لخته‌سازی خون را کاهش می‌دهند.
• اختلالات خونی: افراد مبتلا به اختلالات خونی مانند هموفیلی یا بیماری‌های مرتبط با لخته‌سازی خون بیشتر در معرض خون مردگی زیر پوستی هستند.
• افراد دارای کمبود ویتامین: وجود ویتامین C برای استحکام رگ‌ها و ویتامین K برای لخته‌سازی خون ضروری است. کمبود این ویتامین‌ها فرد را مستعد ابتلا به اکیموز می‌کند.
• بیماری کبدی: بیماری‌های کبدی مانند سیروز ممکن است توانایی بدن را در تولید فاکتورهای لخته‌سازی خون کاهش دهند.
• داروهای استروئیدی: مصرف طولانی‌مدت داروهای استروئیدی می‌تواند باعث ضعیف شدن پوست و رگ‌های خونی شود.
• ورزش‌های سنگین: افرادی که به طور منظم در معرض فشار یا وارد شدن ضربه به بدن هستند، بیشتر دچار خون مردگی زیر پوستی می‌شوند.

بیشتر بدانید: رفع ترک پا با خمیر دندان

علت خون مردگی زیر پوست

اکیموز معمولا به دلیل جمع شدن خون زیر پوست بر اثر ضربه، انفجار یا سقوط رخ می‌دهد. این حوادث می‌توانند منجر به پارگی عروق خونی و تجمع خون در زیر پوست شوند که نتیجه آن ایجاد خون مردگی زیر پوستی است.

چنانچه پوست فرد بدون وجود آسیب، به طور مکرر و خودبه‌خود دچار خون مردگی شود، ممکن است نشان‌دهنده‌ یک علت زمینه‌ای باشد. شایع‌ترین علل بروز اکیموز شامل موارد زیر هستند:

• عفونت سیتومگالوویروس
• اندوکاریت
• آسیب مستقیم به پوست مانند ضربه، گزش، فشار دادن پوست یا آفتاب‌سوختگی
• سندرم ریوی هانتا ویروس
• سرطان مغز استخوان
• بیماری اسکوروی
• تب مخملک
• ترومبوسیتوپنی
• مننگوکوکسمی
• واسکولیت
• مونونوکلئوز
• عفونت باکتریایی مرتبط با کنه
• سپسیس
• کمبود ویتامین K
• گلودرد استرپتوکوکی
• افزایش فشار به عروق خونی
• سرفه یا گریه شدید
• واکنش آلرژیک

بیشتر بدانید: مراقبت بعد از فیلر خط خنده

کدام داروها باعث بروز خون مردگی می‌شوند؟

اکیموز می‌تواند بر اثر عوارض مصرف برخی داروها ایجاد شود که عبارت‌اند از:

• آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند نیتروفورانتوئین و پنی‌سیلین
• داروهای ضد التهاب مانند ایندومتاسین و ناپروکسن
• داروهای ضد تشنج مانند کارمازپین و فنی‌توئین
• داروهای قلب مانند آتروپین
• داروهای ضد افسردگی مانند دزیپرامین
• داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین، آسپرین، هپارین و پلاویکس
• برخی آرام‌بخش‌ها مانند کلروهیدرات

علائم اکیموز

با مشاهده عکس خون مردگی نقطه نقطه در بالا متوجه می‌شوید که این عارضه به شکل لکه خون مردگی گرد یا نقاط کبودی ریز و گسترده بروز پیدا می‌کند. در واقع می‌توان گفت، نشانه اصلی اکیموز، تغییر رنگ ناحیه‌ای از پوست به اندازه بیش از یک سانتی‌متر است. همچنین، این ناحیه ممکن است حساس شود و فرد هنگام لمس درد احساس کند. با گذشت زمان و جذب خون تجمع یافته در زیر پوست، رنگ خون مردگی تغییر پیدا می‌کند. تغییرات ایجادشده در رنگ خون مردگی زیر پوستی معمولا به ترتیب زیر هستند:

• قرمز یا بنفش
• سیاه یا آبی
• قهوه‌ای
• زرد

اکیموز در بازو و ساق پا شایع‌تر است. چرا که این بخش‌ها بیشتر دچار آسیب می‌شوند. افراد مسن‌تر ممکن است متوجه ایجاد خون مردگی بدون درد در ساعد یا پشت دست‌های خود شوند. دلیل آن را می‌توان ناشی از افزایش سن دانست. با بالا رفتن سن، پوست نازک‌تر می‌شود و در چنین وضعیتی احتمال آسیب به عروق خونی زیر پوست افزایش می‌یابد و در نهایت منجر به ایجاد خون مردگی‌های مکرر می‌شود.

از آن جایی که در این موارد، آسیب وارده بسیار کوچک است، معمولا فرد احساس درد نمی‌کند. یکی از شایع‌ترین انواع اکیموز که به دلیل افزایش سن و نازکی پوست رخ می‌دهد، خون مردگی اطراف چشم است که تحت عنوان چشم سیاه (Black eye) نامیده می‌شود.

اکیموز در نوزادان چگونه است؟

اکیموز نوزاد به خون مردگی‌های زیر پوستی گفته می‌شود که به دلیل نشت خون از مویرگ‌های پاره شده به بافت اطراف رخ می‌دهد. این وضعیت در نوزادان به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که برخی از آن‌ها طبیعی هستند و بعضی دیگر به بررسی دقیق توسط پزشک نیاز دارند. از مهم‌ترین علل خون مردگی زیر پوستی در نوزادان می‌توان به عوامل زیر اشاره کرد:

• اعمال فشار فیزیکی بر روی بدن نوزاد هنگام زایمان طبیعی که باعث پارگی مویرگ‌های نازک و ایجاد خون مردگی می‌شود.
• استفاده از ابزار کمکی مانند فورسپس یا واکیوم هنگام زایمان که می‌تواند به پوست و بافت‌های زیرین آن فشار وارد کند.
• تولد نوزاد با کمبود شدید ویتامین K که باعث اختلال در فرآیند لخته‌سازی خون می‌شود.
• به دنیا آمدن نوزاد با اختلالات خونی که اولین نشانه آن، ظاهر شدن خون مردگی زیر پوستی بدون علت است.

اگر خون مردگی نوزاد پس از چند هفته بهبود پیدا نکرد یا به طور مکرر تکرار شد، حتما به پزشک اطفال مراجعه کنید تا علت اصلی آن مورد بررسی قرار بگیرد.

بیشتر بدانید: برای مخملک چی خوبه؟

چه زمانی برای خون مردگی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر بدون علت یا به طور مکرر دچار خون مردگی می‌شوید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. چرا که گاهی‌اوقات اکیموز به دلیل بیماری زمینه‌ای رخ می‌دهد. همچنین، بروز علائم زیر همراه با خون مردگی نیازمند بررسی دقیق توسط پزشک است:

• تب بالا
• گیجی
• اختلال در تنفس
• خونریزی
• تغییر در هوشیاری

 روش تشخیص خون مردگی زیر پوست

پزشک می‌تواند اکیموز را با بررسی لکه‌های خون مردگی، بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و گرفتن شرح حال تشخیص دهد. برای تایید نهایی این عارضه، نتایج برخی آزمایشات همچون آزمایش خون و آزمایش انعقاد خون برای بررسی کمبود ویتامین و پلاکت‌های خونی نیاز است. همچنین، پزشک برای اطلاع از شکستگی استخوان یا عدم وجود آن، تصویربرداری با اشعه ی X را درخواست می‌دهد.

بیشتر بدانید: عفونت تتو

درمان اکیموز چیست؟

خون مردگی زیر پوست معمولا خودبه‌خود و در عرض ۲ تا سه هفته بهبود پیدا می‌کند. با این حال، در برخی مواقع درمان اکیموز بسته به علت ایجاد آن متفاوت است. به عنوان مثال، پزشک برای بهبود خون مردگی ناشی از عفونت باکتریایی و ویروسی دارو تجویز می‌کند. زمانی که عفونت از بین برود، خون مردگی زیر پوستی هم برطرف می‌شود. 

همچنین، اگر این عارضه نتیجه مصرف برخی داروها باشد، با قطع آن‌ها علائم و اثرات خون مردگی از بین می‌رود. با این حال، یادتان باشد برای قطع داروهای تجویزی حتما با پزشک معالج‌تان مصرف کنید؛ زیرا قطع خودسرانه برخی داروها باعث ایجاد عوارض جانبی جدی می‌شود.

جالب است بدانید، پزشک معمولا برای درمان خون مردگی زیر پوست بر اثر ضربه و آسیب فیزیکی از اقدامات پزشکی استفاده نمی‌کند. راه‌کارهای خانگی بهترین درمان برای بهبود این وضعیت به‌شمار می‌آیند که شامل موارد زیر می‌شوند:

• استراحت کافی
• استفاده از کمپرس سرد در ۴۸ ساعت اول
• نوشیدن مایعات فراوان برای جلوگیری از دهیدراته شدن بدن
• قرار دادن اندام‌ آسیب‌دیده تحتانی مانند پاها در موقعیتی بالاتر از قلب برای پیشگیری از تورم دردناک
• گذاشتن یک حوله گرم روی ناحیه دارای خون مردگی برای بهبود جریان خون پس از ۴۸ ساعت اول

بیشتر بدانید: کورک چیست؟

عوارض خون مردگی

اکیموز به خودی‌خود عوارضی ایجاد نمی‌کند. با این حال، اگر بر اثر یک بیماری زمینه‌ای بروز پیدا کند، ممکن است در صورت عدم درمان منجر به عوارض زیر شود:

• مشکلات قلبی
• آسیب به کلیه، طحال، ریه‌ها، کبد و سایر اندام
• ایجاد عفونت‌ در قسمت‌های مختلف بدن

آیا می‌توان از بروز اکیموز پیشگیری کرد؟

خون مردگی سطحی کاملا طبیعی و اجتناب‌ناپذیر است، اما بروز آن به شکل گسترده می‌تواند خطرناک باشد. با انجام یک سری اقدامات می‌توان خطر بروز این عارضه را تا حد زیادی کاهش داد. رعایت نکاتی که در ادامه ذکر می‌کنیم، به‌ویژه برای افرادی که مستعد خون مردگی هستند، ضروری است:

• در هنگام ورزش از تجهیزات حفاظتی استفاده کنید
• کف خانه و راه‌روها را تمیز کنید تا از لیز خوردن جلوگیری شود.
• هیچ وسیله‌ای را روی راه پله‌ها قرار ندهید تا باعث سقوط شما از بلندی نشود.
• وسایل منزل را به گونه‌ای قرار دهید که احتمال برخورد با آن‌ها به حداقل برسد.
• مواد غذایی حاوی ویتامین C و K مصرف کنید تا به تقویت دیواره رگ‌های خونی و لخته‌سازی خون کمک کند.
• برای حفظ سلامت و انعطاف‌پذیری پوست خود، مخصوصا با افزایش سن از مرطوب‌کننده‌ها و محصولات مراقبت از پوست استفاده کنید.
• داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین یا آسپرین را حتما زیر نظر پزشک مصرف کنید.
• فعالیت بدنی منظم داشته باشید و از اضافه وزن به دور بمانید؛ زیرا چاقی باعث وارد شدن فشار اضافی به رگ‌های خونی و افزایش احتمال اکیموز می‌شود.
• قبل از مصرف هر دارویی از عوارض جانبی آن‌ها آگاه شوید.
• اگر به بیماری‌های خونی یا کبدی مبتلا هستید، تحت نظر پزشک باشید و دستورات درمانی را به طور منظم رعایت کنید.

راهنمای مراجعه به پزشک

اکیموز نوعی خون مردگی در زیر پوست است که می‌تواند به دلیل ضربه ساده یا یک بیماری زمینه‌ای ایجاد شود. فردی که به این عارضه دچار شده باید علائم همراه با آن را به طور مرتب مورد بررسی قرار دهد. چرا که اگر خون مردگی با برخی علائم مانند تب بالا، مشکل در تنفس، گیجی و کاهش سطح هوشیاری همراه شود، نشان‌دهنده یک مشکل جدی در بدن است. در چنین شرایطی باید سریعا بیمار را به اورژانس بیمارستان برسانید.

می‌توانید به وب‌سایت التیاما سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر پوست آنلاین مشورت کنید. همچنین، التیاما این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر پوست از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: webmd | medicalnewstoday