مولتیپل اسکلروزیس یا اماس (MS) یک بیماری خودایمنی مزمن و پیشرونده است که روی سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) تاثیر میگذارد. MS در اثر حمله سیستم ایمنی به پوشش محافظ رشتههای عصبی (میلین) رخ میدهد. در نتیجه، ارتباط بین اعصاب و مغز را مختل میکند. در حال حاضر، علت بیماری اماس ناشناخته است. اما به نظر میرسد که عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. پزشکان از روشهای مختلفی برای تشخیص MS استفاده میکنند. این مقاله از مجله التیاما به تست ام اس در خانه و سایر روشهای تشخیص آن اختصاص دارد. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
فهرست محتوا
- معیارهای تشخیص اماس
- تست ام اس در خانه
- آزمایش خون
- ۱. بیماری لایم
- ۲. لوپوس
- ۳. بیماری دویک
- ۴. کمبود ویتامین
- آزمایش خون
- سایر روشهای تشخیص اماس
- ۱. امآرآی (MRI)
- ۲. پونکسیون کمری
- ۳. تست پتانسیل برانگیخته
- ۴. تستهای تشخیصی جدید
- زمان مراجعه به پزشک
- بعد از تشخیص اماس باید چه کار کرد؟
- کلام پایانی درباره تست ام اس
- سوالات متداول
معیارهای تشخیص اماس
برای تشخیص MS، پزشک باید احتمال ابتلا به سایر بیماریها را رد کند. چون علائم بعضی از بیماریها شبیه علائم MS است. علاوه بر این، لازم است ۲ عامل «گستردگی در مکان» (DIS) و «گستردگی در زمان» (DIT) را در نظر بگیرد.
DIS روی قسمتهایی از بدن که تحت تاثیر MS قرار گرفتهاند تمرکز دارد و نشان میدهد که آسیب در نقاط مختلف سیستم عصبی مرکزی رخ داده است. ضایعات بیماری باید حداقل در ۲ منطقه از چهار منطقه سیستم عصبی وجود داشته باشند. این مناطق شامل نخاع و سه ناحیه از مغز میشوند.
DIT پیشرفت بیماری MS را در طول زمان ترسیم میکند. DIT را میتوان با ظهور ضایعات جدید در امآرآی (MRI) یا ایجاد ضایعات التهابی جدید در کنار ضایعات قدیمی غیر فعال تشخیص داد.
تست ام اس در خانه
تشخیص MS چالشبرانگیز و مستلزم استفاده از چند روش مختلف است. این روزها، مراکز و سایتهایی که خدمات آنلاین ارائه میدهند، این امکان را فراهم کردهاند که بعضی از تستهای تشخیصی در خانه انجام شوند. برای مثال، پزشک و سایر کارکنان بهداشتی را برای معاینه به محل زندگی یا کار شما میفرستند یا خونگیری را در مکان مورد نظر شما انجام میدهند.
پزشک تشخیص بیماری MS را با موارد زیر شروع میکند:
- بررسی علائم
- معاینه بدنی
- بررسی سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی
همچنین ممکن است موارد زیر را ارزیابی کند:
- گفتار
- حرکت، هماهنگی و تعادل
- بینایی، بویایی، چشایی، شنوایی و لامسه
- بهزیستی عاطفی و روانی
بیشتر بدانید: ام اس چیست؟
آزمایش خون
اگر پزشک به MS مشکوک باشد، احتمالا آزمایش خون بخشی از آزمایشهای اولیه خواهد بود. آزمایش خون نمیتواند MS را تشخیص دهد، اما به رد یا تایید بیماریهایی که علائم مشابه MS دارند کمک میکند. در نتیجه، پزشک یک قدم به تشخیص صحیح نزدیکتر میشود. از بیماریهای مشابه MS میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. بیماری لایم
گزگز شدن یا بیحسی بازو، دست و پا از علائم شایع بیماری MS و بیماری لایم هستند. بیماری لایم نوعی عفونت است که از کنه به انسان منتقل میشود و به سیستم عصبی مرکزی سرایت میکند. در این بیماری مشکل پوستی هم ایجاد میشود. در افراد مبتلا به بیماری لایم، آزمایش خون آنتیبادیهایی که با باکتری مبارزه میکنند را کشف میکند.
اگرچه بعضی از علائم MS و بیماری لایم مشابه هستند، اما روش درمان آنها با هم متفاوت است. در اغلب موارد، بیماری لایم را میتوان در مراحل اولیه با مصرف آنتیبیوتیک درمان کرد.

۲. لوپوس
لوپوس یک نوع بیماری التهابی و خودایمنی است که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار میدهد. از علائم مشترک لوپوس و بیماری MS میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیحسی
- گزگز
- خستگی شدید
- اختلال بینایی
همانند MS، برای تشخیص لوپوس هم یک آزمایش خاص وجود ندارد. آزمایش خونی که برای بیماران مشکوک به لوپوس تجویز میشود شامل شمارش کامل خون (CBC)، سرعت رسوب گلبولهای قرمز (ESR)، ارزیابی عملکرد کبد و کلیه و آنتیبادی ضد هستهای (ANA) است.
بیشتر بخوانید: درمان قطعی ام اس

۳. بیماری دویک
لوپوس نوعی بیماری خودایمنی التهابی است که سیستم عصبی مرکزی را تحتالشعاع قرار میدهد.
نورومیلیت اپتیکا (Neuromyelitis optica) که به نام بیماری دویک (Devic) شناخته میشود، یک اختلال مرتبط با سیستم عصبی مرکزی است که شباهت زیادی به بیماری MS دارد. علائم مشترک این ۲ بیماری عبارتاند از:
- تار شدن چشم یا از دست دادن بینایی
- ضعف
- بیحسی
- مشکلات مثانه
آزمایش خون آنتیبادی AQP4-IgG در افراد مبتلا به اماس منفی است، اما در ۷۰ درصد افراد مبتلا به بیماری دویک مثبت میشود. در حقیقت، این تست تفاوت بین دویک و اماس را نشان میدهد و به تشخیص به موقع دویک کمک میکند.
۴. کمبود ویتامین
کمبود بعضی از ویتامینها، مانند ویتامین B12، علائمی ایجاد میکند که شباهت زیادی به علائم MS دارند. به آسیبدیدگی پوشش محافظ اطراف رشتههای عصبی «دمیلیناسیون» میگویند. دمیلیناسیون هم در کمبود ویتامین B12 و هم در بیماری MS دیده میشود. از علائم کمبود ویتامین B12 میتوان به بیحسی و گزگز دست و پا، ضعف و خستگی شدید اشاره کرد.
کمبود مس، روی و ویتامین E هم باعث بروز علائم عصبی میشود. یک آزمایش خون ساده میتواند میزان ویتامینهای ضروری را در خون اندازهگیری کند. پزشکان معمولا کمبود مواد مغذی را با اصلاح رژیم غذایی و تجویز مکمل درمان میکنند.
مشاهده بیشتر : نشانه های ام اس چگونه است؟
سایر روشهای تشخیص اماس
در بیشتر موارد، تست ام اس در خانه برای تشخیص قطعی این بیماری کافی نیست. بنابراین، باید با مراجعه حضوری به مراکز درمانی، تستهای تکمیلی زیر را انجام دهید:
۱. امآرآی (MRI)
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا امآرآی از امواج رادیویی و میدانهای مغناطیسی برای تشخیص بافتهای طبیعی و غیر طبیعی استفاده میکند. اماس باعث ایجاد بافت اسکار یا پلاک روی اعصاب آسیبدیده میشود. MRI به پزشک اجازه میدهد که بافت اسکار را کشف کند. وجود این ضایعات غیر عادی لزوما به معنی MS نیست. گاهیاوقات، این ضایعات میتوانند نشاندهنده مشکلات دیگری مانند میگرن یا فشار خون بالا باشند.

۲. پونکسیون کمری
در پونکسیون کمری، مقداری از مایع مغزی نخاعی (CSF) برداشته میشود. این تست تشخیصی به رد سایر بیماریهایی که علائم مشابه MS دارند کمک میکند.
برای استخراج CSF، پزشک یک سوزن را بین استخوانهای پایین ستون فقرات وارد میکند تا مقداری از مایع مغزی نخاعی را بردارد. سپس مایع را از نظر وجود آنتیبادیها و پروتئینهایی که ممکن است نشاندهنده یک پاسخ ایمنی غیر عادی باشند، بررسی میکند.
در حال حاضر، پزشکان از پونکسیون کمری به عنوان اولین تست تشخیصی استفاده نمیکنند. یک پزشک باتجربه بر اساس تاریخچه پزشکی و نتیجه معاینه بدنی، در مورد لزوم انجام پونکسیون کمری تصمیم میگیرد.
۳. تست پتانسیل برانگیخته
تست پتانسیل برانگیخته (EP) فعالیت الکتریکی مغز را در پاسخ به محرکها مانند صدا، لمس و… اندازهگیری میکند. هر محرکی سیگنالهای الکتریکی کوچکی ایجاد میکند که میتوان آنها را با الکترودهایی که روی پوست سر قرار میگیرند اندازهگیری کرد. تست EP قادر است وجود اختلال در مسیر عصب بینایی را نشان دهد.
بیشتر بدانید: بیماری های شایع خود ایمنی

۴. تستهای تشخیصی جدید
بررسی تعداد زیادی نمونه جواب آزمایش ام اس مثبت نشان داده است که برای تشخیص راحتتر MS، محققان باید تستهای جدیدتری کشف کنند. خوشبختانه، دانش پزشکی همواره در حال پیشرفت است. بنابراین، در آینده احتمالا پزشکان میتوانند از روشهای بهتری برای انجام تست ام اس در خانه و کلینیک استفاده کنند.
محققان در حال بررسی یک نوع آزمایش خون هستند که میتواند نشانگرهای زیستی مرتبط با MS را شناسایی کند. این آزمایش به تنهایی قادر به تشخیص اماس نیست، اما به پزشکان در ارزیابی عوامل خطر آن کمک میکند و میتواند فرآیند تشخیص را کمی آسانتر کند.
زمان مراجعه به پزشک
هر کسی که مشکوک به MS است باید با پزشک مشورت کند و تست ام اس در خانه را انجام دهد. تغییرات بینایی اغلب اولین علامت این بیماری هستند و به صورت دوبینی و از دست دادن بینایی در یک چشم ظاهر میشوند. ضعف، بیحسی و گزگز هم ممکن است از علائم اولیه باشند. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. درمان به موقع MS میتواند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهد.
بعد از تشخیص اماس باید چه کار کرد؟
اگر آزمایش ms ابتلا به بیماری را تایید کرد، پزشک برنامه درمان را تعیین میکند. ذکر این نکته ضروری است که بیماری MS درمان قطعی ندارد و بیمار تا پایان عمر باید از داروهای تجویزشده توسط پزشک استفاده کند. از رایجترین داروهایی که در درمان MS کاربرد دارند میتوان به کورتیکواستروئیدها، اینترفرون بتا، تری فلونوماید، دی متیل فومارات و اوزانیمود اشاره کرد.
کلام پایانی درباره تست ام اس
اماس یک بیماری پیشرونده است که روی افراد مختلف تاثیر متفاوتی دارد. آزمایش خاصی برای تشخیص MS وجود ندارد. اما پزشکان برای تشخیص آن، فاکتورهای مختلف مانند تعداد و نوع حملاتی که فرد داشته است و ضایعات مشخصشده در MRI را در نظر میگیرند. همچنین با تستهای مختلف احتمال ابتلا به سایر بیماریها با علائم مشابه را رد میکنند.
در این مقاله، تست ام اس در خانه و سایر روشهای تخصصی برای تشخیص این بیماری را توضیح دادیم. اگر در این زمینه به اطلاعات بیشتری نیاز دارید، با پزشک مشورت کنید. توصیه میکنیم برای این کار به سایت التیاما مراجعه کنید. التیاما امکان نوبت گرفتن از دکتر مغز و اعصاب یا مشاوره آنلاین متخصص مغز و اعصاب را برای شما فراهم کرده است. همچنین میتوانید از خدمات تست ام اس آنلاین که توسط التیاما ارائه میشود، استفاده کنید.
سوالات متداول
تشخیص MS نسبتا دشوار است. به همین دلیل، پزشکان از روشهای مختلف مانند آزمایش خون، امآرآی و پونکسیون کمری برای تشخیص آن کمک میگیرند.
در حال حاضر، از آزمایش خون برای رد یا تایید بیماریهایی که علائم مشابه MS دارند استفاده میشود. تشخیص ام اس با آزمایش خون به تنهایی امکانپذیر نیست.
اکثر مردم اولین علائم MS را بین سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی تجربه میکنند. تغییر بینایی اغلب اولین علامت است. سایر علائم اولیه عبارتاند از: بیحسی و گزگز دست، پا و صورت، مشکل در راه رفتن، مشکلات جنسی (کاهش میل جنسی یا اختلال نعوظ)، مشکلات مربوط به مثانه، مشکلات حافظه و لرزش یا اسپاسم عضلانی.
منابع: medicalnewstoday, healthline
دکتر مریم سلیمانی |
دکتر جواد عاملی |
دکتر رضا سنجری |
دکتر شهاب کمالی اردکانی |
دکتر بهروز صادقی حریری |
دکتر بتول دادخواه |
دکتر حسن محمدی |
دکتر محمد صمدیان |
دکتر ناصر مهربان