دل پیچه چیست؟ از علت و علائم تا درمان فوری و خانگی آن

دل پیچه و اسهال که اغلب با هم بروز پیدا می‌کنند یک وضعیت دردناک و آزاردهنده است که می‌تواند زندگی فرد را برای چند ساعت تا چند روز مختل کند. دلپیچه معمولا به صورت درد خفیف تا تیز خواهد بود که در نواحی مختلف شکم، لگن و گاهی تا قفسه سینه می‌چرخد.

حتما شما هم بعد از پرخوری از این اصطلاح استفاده کرده‌اید که دل پیچه دارم. اکثر افراد این عارضه را ناشی از پرخوری یا مسمومیت غذایی می‌دانند. اما دلپیچه که به دل‌درد یا گاهی اوقات به‌عنوان معده درد شناخته می‌شود، می‌تواند به‌دلیل عوامل مختلفی ایجاد شود. 

شاید این بیماری در نگاه اول ساده به نظر بیاید و افراد زیاد آن را با روش‌های خانگی برطرف کنند اما درواقع دلپیچه یکی از مشکلات آزاردهنده‌ای است که وقتی با اسهال همراه می‌شود می‌تواند نشان دهنده یک بیماری جدی باشد. 

اگر شما هم هر از گاهی دل پیچه و اسهال را تجربه می‌کنید تا انتهای این مقاله از مجله التیاما همراه ما باشید تا شما را با علت، علائم، روش درمان و بهترین داروی دلپیچه آشنا کنیم.

دل پیچه چیست؟

دلپیچه یک درد مبهم و تیز است که در ناحیه بین دنده تا لگن (شکم) به حالت چرخشی بروز پیدا می‌کند. احساس درد در این ناحیه بسیار رایج است و معمولا فرد آن را مدتی حس می‌کند و برای دقایقی برطرف می‌شود. به این حالت دل پیچه یا قلنج شکمی می‌گویند. 

این درد اغلب به‌دلیل مشکل خفیف روده‌ای، استرس و تنش روانی، دوره پریودی در زنان یا گرفتگی اعضای داخلی بدن رخ می‌دهد. اما در صورتی که علت دل پیچه هیچ یک از این موارد نباشد یا پس از مدت کوتاهی با دمنوش، روش‌های خانگی و مُسکن‌های ساده بهتر نشود نیاز به بررسی دکتر متخصص گوارش دارد.

مطالعه بیشتر: بیماریهای دستگاه گوارش کدامند؟

خوب است بدانید دل پیچه و اسهال در زنان، مردان، کودکان و نوزادان به‌دلایل مختلفی بروز پیدا می‌کند. به‌همین دلیل روش درمانی در هر یک از افراد متفاوت خواهد بود. شما می‌توانید برای مشورت با پزشک در مورد انتخاب بهترین راه‌کار درمانی مشاوره تلفنی، متنی یا تصویری با بهترین دکتر متخصص گوارش التیاما داشته باشید.

بیشتر بدانید: علت اسهال ناگهانی در بزرگسالان

چرا دچار دل پیچه و اسهال می‌شویم؟

به‌طور کلی این عارضه می‌تواند ناشی از شرایط زیر باشد:

• اسهال
• یبوست
• آپاندیس
• کولیت
• مسمومیت غذایی
• حساسیت غذایی
• عفونت باکتریایی
• استرس و اضطراب
• آلرژی دارویی
• سنگ کیسه صفرا
• مشکلات کبدی
• ناتوانی در هضم لاکتوز
• سندروم روده تحریک‌پذیر

بیشتر بدانید: قرص لوپرامید چیست؟

علت دل پیچه در زنان

آن‌ها عبارتند از:

۱. تخمک‌گذاری

اکثر زنان در سیکل قاعدگی خود حدود ۱۰ تا ۱۴ روز قبل از شروع پریود دچار دل‌پیچه می‌شوند. این به‌دلیل رها شدن تخمک و آماده‌سازی بدن برای بارداری است. اکثر زنان دلپیچه را در این دوران به صورت درد در قسمت پایین شکم خود تجربه می‌کنند که ممکن است تا زمان شروع قاعدگی ادامه داشته باشد و با اسهال در پریودی همراه شود.

۲. پاره شدن کیست تخمدان

یکی‌دیگر از دلایل دلپیچه در زنان تشکیل کیست روی تخمدان است که در صورت بزرگ شدن و پارگی می‌تواند با درد در ۲ طرف پایین شکم و زیر ناف همراه شود. محل اصلی درد به این‌که کیست کدام تخمدان پاره شده بستگی دارد.

۳. دل پیچه در بارداری

درد لانه‌گزینی نوعی گرفتگی است که به‌دلیل چسبیدن جنین به دیواره رحم و آغاز مراحل رشد رخ می‌دهد. اکثر زنان از این درد به‌عنوان دلپیچه شدید یاد می‌کنند. همچنین برخی زنان هفته چهارم حاملگی (زمانی که باید پریود می‌شدند) دردهای خفیف شکمی مانند گرفتگی عضلات شکم دارند که علت دل پیچه در بارداری است. 

از طرفی اکثر زنان به‌دلیل تغییر رژیم غذایی در بارداری مستعد دل پیچه و اسهال هستند. این موضوع باعث تنش در دستگاه گوارش می‌شود. تغییرات هورمونی در بارداری از دیگر دلایل بروز این عارضه به‌شمار می‌آید.

سایر علت دل پیچه در زنان عبارتند از:

• حاملگی خارج از رحم
• اندومتریوز
• بیماری التهابی لگن (PID)
• اختلال در عملکرد عضلات کف لگن
• سرطان تخمدان

علت دلپیچه در مردان

آن‌ها عبارتند از:

۱. پروستاتیت

التهاب پروستات در مردان اغلب با دل درد شدید همراه است که انواع مختلفی دارد.

• پروستاتیت حاد باکتریایی
• پروستاتیت باکتریایی مزمن
• پروستاتیت غیر باکتریال

۲. عفونت مجاری ادراری

یکی‌دیگر از عوامل اصلی ایجاد دل پیچه در مردان عفونت باکتریایی در مثانه، حالب‌ها، کلیه‌ها و مجرای ادرار است. اغلب مردان دلپیچه را در زیر شکم خود یا لگن احساس می‌کنند.

علائم دلپیچه و دل‌درد

شایع‌ترین نشانه‌های عبارتند از:

• اسهال
• درد شکمی
• حالت تهوع
• بوی بد دهان
• احساس نفخ
• کاهش اشتها
• میل به دفع گاز
• سکسکه یا سرفه
• نیاز مکرر به باد گلو
• احساس سوزش در معده

در صورت لزوم توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به فوق تخصص گوارش نیز مراجعه کنید.

دل‌پیچه در کودکان و نوزادان نشانه چیست؟

دل پیچه در کودکان معمولا ناشی از پرخوری یا مسمومیت غذایی است. کودکان اغلب برای غذا خوردن لجباز هستند و به‌دلیل تحمل گرسنگی زیاد ممکن است حجم غذای بیشتری در یک وعده مصرف کنند. 

این موضوع باعث بروز دل‌درد و اسهال در کودکان می‌شود. اما اگر احساس می‌کنید علت دل‌پیچه کودک شما با این موارد مرتبط نیست یا دچار دل پیچه بدون اسهال شده باید به مواردی همچون عفونت دستگاه ادراری، رفلاکس معده، یبوست، دل درد ناشی از تحمل فشار روانی یا بروز سندروم روده تحریک‌پذیر مشکوک شوید. 

از طرفی دل پیچه نوزاد که معمولا با گریه شدید ابراز می‌شود می‌تواند ناشی از ناتوانی در هضم شیر یا حساسیت به شیر باشد. معمولا این عارضه با اسهال آبکی همراه است. اگر کنجکاو هستید، بدانید چه عوامل دیگری باعث بروز مدفوع آبکی می‌شود، می‌توانید مقاله «اسهال آبکی نشانه چیست» را در التیاما مطالعه کنید.

لازم به ذکر است، برای درمان دل پیچه در کودکان و نوزادان اقدام خودسرانه نداشته باشید و حتما در خصوص علائم دل‌پیچه فرزندتان با متخصص اطفال مشورت کنید. پزشک معمولا شربت دل پیچه برای کودکان تجویز می‌کند که گریپ میکسچر یکی از پرکاربردترین آن‌هاست. همچنین برای نوزادان بهترین روش درمانی دل‌پیچه قطره خوراکی مانند پدی‌لاکت یا کولیک‌اید است که باعث کاهش فوری دل‌درد می‌شود.

بیشتر بدانید: سکسکه زیاد نشانه چیست؟

درمان فوری دل پیچه

از گذشته دلپیچه و دل‌درد را به‌راحتی در خانه درمان می‌کردند. برای این کار باید بهترین داروی دلپیچه را بشناسید یا راه‌کارهای خانگی درمان این عارضه را بدانید. آموزش رفع دل پیچه شامل موارد زیر است:

قرص دل پیچه

در اغلب موارد دل‌پیچه و اسهال با همدیگر رخ می‌دهند. در این حالت حرکات روده بزرگ و راست روده بیشتر شده و شما احساس نیاز فوری به دفع مدفوع پیدا می‌کنید. بهترین درمان دل پیچه و اسهال در این مواقع استفاده از قرص‌های زیر با تجویز پزشک است:

• هیوسین (Hyoscine)
• دی سیکلومین (Dicyclomine)
• بلادونا پی بی (Belladonna PB)

اگر پزشک تشخیص دهد، دل پیچه شما ناشی از اسهال چرب است، داروی ضد اسهال مثل لوپرامید تجویز می‌کند. همچنین، اگر همراه با دل پیچه متوجه اسهال خونی شدید، حتما به پزشک اطلاع دهید تا بررسی دقیق‌تر انجام شود.

درمان خانگی دل پیچه

اگر این سوال ذهن شما را هم درگیر کرده که برای درمان اسهال چه بخوریم، به موارد زیر توجه کنید:

1. یک عدد سیب را پوست بگیرید و پس از رنده کردن میل کنید.
2. کیسه آب گرم یا پد حرارتی احساس دلپیچه شما را تسکین می‌دهد.
3. یک قاشق چای‌خوری عسل و یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را با یک لیوان آب گرم مخلوط کنید و همراه وعده غذایی بخورید.
4. برای درمان فوری دل پیچه آب، لیمو، شکر و کمی زنجبیل را مخلوط کنید و مقدار کمی از محلول به دست آمده را ۳ بار در روز بخورید.
5. برنج سفید را به صورت کته درست کنید. این نوع برنج به‌دلیل داشتن نشاسته و فیبر پایین برای برطرف شدن دل‌درد مفید است و می‌توان آن را بهترین درمان دل پیچه و اسهال دانست.

بهترین دمنوش برای دل پیچه

• نعنا (برطرف کننده التهاب روده‌ها)
• زنجبیل (دمنوش دلپیچه برای بهبود حالت تهوع و استفراغ)
• چای سبز (برطرف کننده دلپیچه و اسهال ناشی از مشکلات گوارشی)

برای درمان سریع دل‌درد چی بخوریم؟

اکثر افراد مبتلا به دل‌پیچه از خوردن غذا اجتناب می‌کنند. زیرا با غذا خوردن احساس درد بیشتری در معده و روده خواهند داشت. اما برخی مواد غذایی می‌توانند به بهبود سریع‌تر این عارضه کمک کنند. بهترین غذا برای دلپیچه شامل موارد زیر می‌شود:

• موز 
• پوره سیب 
• سیب زمینی
• برنج سفید ساده 
• مایعات بدون گاز 
• نان تست (فیبر کم این نوع نان برای کاهش درد دل‌پیچه مفید است و بهترین صبحانه برای دلپیچه است)

دل پیچه بدون اسهال خطرناک است؟

در برخی موارد دل‌پیچه ناشی از مشکلات گوارشی است. به‌همین دلیل با اسهال همراه نیست. دل پیچه بدون اسهال نشان می‌دهد سیستم گوارشی شما دچار ضعف شدیدی شده که معمولا با علائم زیر همراه خواهد بود:

• نفخ
• یبوست
• درد شکمی
• التهاب شدید روده

فرق دل پیچه و اسهال

بیماری اسهال با دفع آبکی مدفوع و دل‌پیچه شدید همراه است. فرد در این حالت به‌طور مکرر نیاز به اجابت مزاج فوری دارد. اغلب این حالت بیش از ۳ بار در روز رخ می‌دهد. اما دلپیچه و دل‌درد همیشه با اسهال همراه نیست. بلکه این عارضه می‌تواند ناشی از یبوست و نفخ شدید شکمی باشد.

نتیجه دل پیچه

دلپیچه معمولا به‌عنوان یک درد گذرا و ساده در نظر گرفته می‌شود. در صورت تداوم این درد نباید آن را دست کم بگیرید، زیرا می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری جدی باشد. اکثر افراد هنگام انتخاب روش درمان دل پیچه و اسهال به‌سراغ داروهای بدون نسخه یا درمان خانگی می‌روند که تا حدودی کارساز است.

در صورت عدم بهبودی پس از ۳ روز حتما با دکتر متخصص گوارش مشورت کنید. شما برای تسکین دلپیچه و اسهال از کدام روش درمانی استفاده می‌کنید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

منبع: healthdirect | webmd | buoyhealth