سردرد و انواع آن؛ معرفی انواع سردرد خطرناک + درمان فوری

سردرد یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که تقریبا همه ما در طول زندگی خود تجربه کرده‌ایم. این مشکل گاهی‌اوقات یک درد خفیف و موقتی است که به سرعت برطرف می‌شود؛ اما در بعضی موارد می‌تواند نشانه یک بیماری جدی باشد. در این مقاله از مجله التیاما شما با انواع سردرد و راه‌های درمان آن آشنا می‌کنیم. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.

انواع سردرد

این عارضه به ۲ دسته اصلی تقسیم می‌شود:

• اولیه: از بیماری دیگری ناشی نمی‌شوند؛ بلکه به دلیل مشکلات سر رخ می‌دهند. اعصاب و عروق خونی اطراف جمجمه و عضلات سر و گردن همگی می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند.
• ثانویه: در اثر بیماری‌ یا عوامل زمینه‌ای مثل پرفشاری خون، نوسانات هورمونی یا ترک کافئین رخ می‌دهند.

سردرد تنشی شایع‌ترین نوع سردرد است و سه‌چهارم افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این مشکل اغلب به دلیل انقباض عضلات گردن، صورت و فک ایجاد می‌شود و ارتباط نزدیکی با استرس دارد. ذکر این نکته ضروری است که گاهی‌اوقات علت درد پشت سر را به آن نسبت می‌دهند.

بیشتر بدانید: درمان میگرن با بوتاکس

عوارض سردرد

این مشکل در بیشتر موارد عارضه جدی ایجاد نمی‌کند. اما گاهی‌اوقات بعضی از انواع آن (به‌خصوص دردهایی که از عفونت یا ضربه به سر ناشی می‌شوند) می‌توانند مشکلات زیر را ایجاد کنند:

• گیجی یا نامفهوم بودن گفتار
• تب
• تشنج یا از دست‌ دادن هوشیاری
• سفتی گردن یا احساس درد در گوش و چشم
• ضعف یا بی‌حسی

در صورت مشاهده این علائم فورا به پزشک مراجعه کنید.

بیشتر بدانید: بیماری میاستنی گراویس

علت سردرد در مردان

رایج‌ترین دلایل این مشکل عبارت‌اند از:

• بیماری: این بیماری می‌تواند شامل عفونت، سرماخوردگی، پرفشاری خون و… باشد.
• استرس و فشار: فشار روحی و افسردگی، مصرف الکل، حذف وعده‌های غذایی و تغییر الگوی خواب ممکن است به این مشکل منجر شود. کشیدگی عضلات گردن یا کمر به دلیل قرار داشتن بدن در یک وضعیت نامناسب هم ممکن است در بروز آن نقش داشته باشد.
• محرک‌های محیطی: دود سیگار، بوی تند مواد شیمیایی خانگی، عطرها، مواد آلرژ‌ی‌زا، آلودگی هوا، سروصدا و تغییرات آب‌وهوایی همگی از محرک‌های محیطی محسوب می‌شوند
• عوامل ژنتیکی: بعضی از انواع این مشکل به‌خصوص میگرن ممکن است ارثی باشند.

بیشتر بدانید: قرص مفنامیک اسید برای چیست؟

علت سردرد در زنان

اگرچه بسیاری از عوامل ایجادکننده درد‌ در هر ۲ جنس مشترک هستند، اما بعضی تفاوت‌های بیولوژیکی و هورمونی می‌توانند روی نحوه بروز این مشکل در زنان تاثیر بگذارند. به عنوان مثال، زنان بیشتر از مردان با مشکل میگرن مواجه می‌شوند. همچنین ممکن است قبل از قاعدگی یا در حین آن به دلیل نوسانات هورمونی دچار مشکل شوند و برای درمان سریع سردرد پریود به پزشک مراجعه کنند.

این مشکل بعد از بارداری هم شایع است. چنانچه مطالعات نشان می‌دهد بسیاری از زنان سردرد را در اولین هفته پس از زایمان تجربه می‌کنند. علت بروز این مشکل بعد از زایمان طبیعی و سزارین به تغییرات هورمونی نسبت داده می‌شود. چرا که سطح استروژن به طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. استرس، کمبود خواب، خستگی و کم‌آبی بدن هم ممکن است از محرک‌های آن باشند.

توصیه می‌شود برای درمان سردرد و گردن درد بعد از سزارین یا زایمان طبیعی از پزشک کمک بگیرید. چون بعضی از داروها برای نوزادان شیرخوار مضر هستند و سلامتی آن‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهند.

علت سردرد در کودکان

از دلایل بروز این مشکل در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیماری و عفونت مثل سرماخوردگی، آنفولانزا، عفونت گوش یا عفونت سینوس
• ضربه به سر
• عوامل احساسی مثل استرس، اضطراب و حتی افسردگی
• عوامل ژنتیکی
• مصرف غذاها و نوشیدنی‌های حاوی کافئین، نیترات و افزودنی‌ها
• مشکلات مغزی مثل تومور یا خونریزی

نحوه تشخیص انواع سردرد

پزشک برای تشخیص علت این مشکل معاینه بدنی انجام می‌دهد. سایر اقدامات انجام‌شده عبارت‌اند از:

• بررسی تاریخچه پزشکی بیمار
• مطرح کردن سوال در مورد زمان شروع درد، دفعات بروز آن، محرک‌هایی که باعث درد می‌شوند و…
• تعیین سایر علائمی که ممکن است همراه درد رخ دهند
• بررسی سابقه مصرف دارو
• تست‌های تصویربرداری مثل سی‌تی اسکن و ام‌آرآی (MRI) برای تشخیص بیماری‌های زمینه‌ای مثل سکته مغزی یا تومور
• معاینه چشم
• آزمایش خون برای تشخیص مواردی مثل  عفونت
• پونکسیون نخاعی

درمان فوری سردرد شدید

هر نوع دردی به مصرف دارو نیاز ندارد. پزشک بهترین نوع درمان را با توجه به نوع درد و شدت آن مشخص می‌کند. گزینه‌های درمانی موجود عبارت‌اند از:

۱. کنترل استرس

کاهش استرس نقش مهمی در مقابله با دردهای جسمی دارد. برای این منظور می‌توانید تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا، پیاده‌روی در طبیعت، تصویرسازی ذهنی یا  گوش دادن به موسیقی را امتحان کنید.

بیشتر بدانید: علائم کرونا جدید

۲. بیوفیدبک

بیوفیدبک به شما کمک می‌کند که تشخیص دهید چه زمانی فشار عصبی در بدن‌تان ایجاد شده است. در طول این پروسه درمانی یاد می‌گیرید که چگونه بدن به موقعیت‌های استرس‌زا واکنش نشان می‌دهد و با چه روش‌هایی می‌توانید این واکنش‌ها را آرام کنید. در طول بیوفیدبک، سنسورهایی به بدن متصل می‌شوند که پاسخ‌های فیزیکی غیر ارادی از جمله تغییر در سرعت تنفس، نبض، ضربان قلب و دمای بدن را کنترل می‌کنند.

۳. دارودرمانی

معمولا سردردها به‌ خوبی به داروهای بدون نسخه (OTC) پاسخ می‌دهند. اما باید توجه داشته باشید که زیاده‌روی در مصرف این داروها می‌تواند به بروز دردهای طولانی‌مدت منجر شود یا عوارض جانبی ایجاد کند. اگر داروهای بدون نسخه در کاهش درد موثر نبودند، باید به پزشک مراجعه کنید تا داروهای قوی‌تری برایتان تجویز کند.

بعضی از داروها بعد از شروع درد برای تسکین آن و بعضی دیگر برای پیشگیری مصرف می‌شوند. شما باید از داروهای پیشگیرانه به طور مرتب و دقیقا طبق دستور پزشک استفاده کنید تا تعداد دفعات بروز درد و شدت آن کاهش یابد.

بیشتر بدانید: قرص ناپروکسن

۴. طب سوزنی

طب سوزنی به بهبود جریان انرژی مثبت در سرتاسر بدن کمک می‌کند. همچنین بعضی از افراد مدعی هستند که این روش انرژی منفی که سبب بروز درد می‌شود را از بین می‌برد. از دیدگاه پزشکی مدرن، طب سوزنی سیستم‌های مختلفی را در بدن تحریک می‌کند و ممکن است سرعت بهبودی را افزایش دهد.

طب سوزنی، بدن را به یک سری نواحی و نقاط فشار تقسیم می‌کند تا سوزن‌ها بسته به علائم‌ شما در قسمت‌های مختلف قرار بگیرند. این نقاط معمولا نزدیک عصب‌ها هستند.  سوزن‌ها این عصب‌ها را تحریک می‌کنند تا هورمون‌هایی نظیر اندورفین ترشح کنند و باعث تحریک یک واکنش در بدن شوند. تحریک سیستم ایمنی و گردش خون همان چیزی است که طبق ادعای طرفداران طب سوزنی می‌تواند میگرن و درد تنشی را تسکین دهد.

در بعضی از مطالعات مشاهده شده است که طب سوزنی می‌تواند دفعات بروز درد را در افراد مبتلا به میگرن کاهش دهد و حتی اثری مشابه داروهای پیشگیرانه داشته باشد.

۵. ماساژدرمانی

بر اساس نتایج بعضی از مطالعات، ماساژ یک درمان موثر برای میگرن محسوب می‌شود. ماساژدرمانی می‌تواند درد میگرن را کاهش دهد و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.

در یک تحقیق که در ایالات متحده روی افراد مبتلا به میگرن انجام شد، ۲۶ شرکت‌کننده به ۲ گروه تقسیم شدند. گروه کنترل هیچ درمانی دریافت نکرد؛ در حالی که گروه دیگر ۲ بار در هفته به مدت پنج هفته تحت ماساژدرمانی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ماساژدرمانی با کاهش درد میگرن و افزایش هورمون سروتونین (هورمون شادی)‌ مرتبط است و به بهبود مشکلات خواب کمک می‌کند.

۶. درمان فوری سردرد شدید در خانه

راه‌کارهای طبیعی و خانگی زیادی برای رفع این مشکل وجود دارد که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

مصرف آب کافی

بر اساس تحقیقات، کم‌آبی بدن از رایج‌ترین علل سردردهای تنشی و میگرن است. شواهد نشان می‌دهد که مصرف آب می‌تواند در عرض ۳۰ دقیقه تا سه ساعت درد را تسکین دهد.

کمپرس سرد

قرار دادن کمپرس سرد روی گردن یا سر سطح التهاب را کاهش می‌دهد، سیگنال‌های عصبی را کند می‌کند و باعث انقباض عروق خونی می‌شود. تمام این موارد به کاهش درد کمک می‌کنند. برای درست‌ کردن کمپرس سرد باید یک کیسه ضد آب را با یخ پر کنید و آن را در یک حوله نرم بپیچید.

منیزیم

منیزیم یک ماده معدنی مهم است که در بسیاری از عملکردهای بدن از جمله کنترل قند خون و انتقال سیگنال‌های عصبی نقش کلیدی دارد. منیزیم همچنین یک درمان ایمن و موثر برای میگرن در نظر گرفته می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف مکمل سیترات منیزیم به کاهش دفعات بروز میگرن و شدت آن کمک می‌کند.

زنجبیل

نتایج به‌دست‌آمده از یک مطالعه نشان داده است که مصرف زنجبیل به همراه داروهای مسکن بدون نسخه می‌تواند درد افراد مبتلا به میگرن را کاهش دهد. در بعضی از مطالعات هم مشاهده شده است که عملکرد زنجبیل شباهت زیادی به داروهای میگرن دارد.

بیشتر بدانید: عوارض آمپول کتورولاک

ویتامین‌های گروه B

ویتامین‌های گروه B دسته‌ای از میکرونوترینت‌های محلول در آب هستند که نقش‌های مهمی در بدن ایفا می‌کنند. برای مثال، در سنتز انتقال‌دهنده‌های عصبی و تبدیل مواد غذایی به انرژی نقش دارند.

بعضی از ویتامین‌های گروه B می‌توانند از شما در برابر سردرد محافظت کنند. چند مطالعه نشان داده‌اند که مکمل‌های ویتامین B نظیر ریبوفلاوین (ویتامین B2)، پیریدوکسین (ویتامین B6)، فولات (ویتامین B9) و ویتامین B12 برای این منظور مفیدند.

پیشگیری از سردرد

نکته کلیدی در پیشگیری از درد این است که بفهمید چه چیزی باعث بروز آن می‌شود. محرک‌های سردرد برای هر فردی با دیگری متفاوت‌اند. برای مثال، چیزی که در شما ایجاد درد می‌کند، ممکن است برای دیگران مشکل‌ساز نباشد. هنگامی که محرک‌ها را شناسایی کردید، می‌توانید از آن‌ها اجتناب کنید یا مواجهه با آن‌ها را به حداقل برسانید.

به عنوان مثال، ممکن است متوجه شوید که بعضی از رایحه‌های قوی سبب بروز درد شدید در شما می‌شوند. در این شرایط، پرهیز از استفاده از عطرها و محصولات معطر می‌تواند تفاوت زیادی در دفعات بروز درد ایجاد کند. همین موضوع در مورد سایر محرک‌های رایج مانند مواد غذایی مشکل‌ساز، کمبود خواب و وضعیت نامناسب بدن هم صدق می‌کند.

با این‌ حال، بسیاری از افراد قادر به پرهیز از محرک‌ها یا تشخیص آن‌ها نیستند. در این شرایط پزشک می‌تواند به شما کمک کند.

کلام پایانی

بیشتر سردردها نگران‌کننده نیستند و با استراحت کردن یا مصرف داروهای بدون نسخه بهبود پیدا می‌کنند. اما اگر شدت درد زیاد است یا به طور مداوم با این مشکل مواجه می‌شوید، باید به فوق تخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. پزشک تنها فردی است که می‌تواند علت سردرد مداوم یا شدید را تشخیص دهد. همچنین می‌توانید از طریق وب‌سایت التیاما با دکتر آنلاین مغز و اعصاب مشاوره داشته باشید.

سوالات متداول

تالارهای گفت‌وگو مرتبط با این مقاله

• زنان باردار برای سردرد چه بخورند خوبه؟

منابع: healthline| webmd|my.clevelandclinic