سرطان چشم چیست؟ آشنایی با درمان علائم و عوارض آن

سرطان چشم رشد غیرعادی سلول‌ها در داخل این بخش از صورت یا ساختارهای اطرافش مانند پلک‌ها و مجرای اشک است. این نوع از سرطان به‌ندرت رخ می‌دهد و بااین‌حال، از میان انواعش، ملانومای داخل چشم (UVEAL) رایج‌ترین حالت است که از بخش وسط چشم(UVEA) و رتینوبلاستوما شروع می‌شود. درمان‌ها برای این مشکل شامل نوعی پرتودرمانی به نام براکی‌تراپی و جراحی است. روش‌های دیگری مانند شیمی‌درمانی هم استفاده می‌شوند از علائم سرطان در چشم باید به تاری دید، وجود برآمدگی روی پلک یا تغییرات وضعیت کره چشم اشاره کنیم.

در این مقاله از علائم، علل، درمان و روش‌های پیشگیری سرطان در چشم می‌خوانید. مطالعه مطلب به حدود ۵ دقیقه زمان نیاز دارد.

در انتهای همین صفحه و در بخش نظرات می‌توانید سؤالات خود را مطرح کنید تا پزشک پاسخ بدهد.

سرطان چشم چیست؟

سرطان چشم هنگامی به‌وجود می‌آید که رشد سلول‌های این بخش از بدن از کنترل خارج می‌شوند و تومور تشکیل می‌دهند. تومورها می‌توانند خوش‌خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند.

برخلاف تومورهای خوش‌خیم ، انواع بدخیم رشد می‌کنند و سرطان را در بدن گسترش می‌دهند. اغلب، تشخیص و درمان سرطان‌های چشم در شروع بیماری می‌تواند از گسترش آن جلوگیری کند.

انواع سرطان چشم

سرطان‌های چشم را بر اساس محل شروع، موقعیت آن در چشم و انواع سلول‌ها دسته‌بندی می‌کنند:

• ملانوم‌های داخل چشمی
• ملانوم عنبیه
• ملانوم مشیمیه
• سرطان پلک و اربیتال
• رتینوبلاستوما
• لنفوم داخل چشمی

علائم تومور چشم

بسیاری از افراد مبتلا به سرطان چشم علائمی را تجربه نمی‌کنند، مگراینکه تومور در مکانی رشد کند که در عملکرد چشم آنها اختلال به‌وجود می‌آورد. تجربه علائم به این معنی نیست که سرطان چشم دارید.

بسیاری از بیماری‌های چشمی و سرطان چشم خوش‌خیم (غیرسرطانی) علائم مشترکی با سرطان این عضو دارند. برای اطمینان از وضعیت خود باید به چشم‌پزشک مراجعه کنید.

شایع ترین علائم سرطان چشم از دست‌دادن بینایی بدون درد است. سایر مشکلات بینایی که می‌توانند علائم اولیه سرطان چشم باشند هم عبارت‌اند از:

• تاری دید
• برآمدگی بخشی از چشم
• سوزش چشم بدون بهبودی
• یک نقطه تاریک در عنبیه که بزرگتر می‌شود
• یک توده در حال رشد روی پلک یا کره چشم
• از دست‌دادن بینایی (چه جزئی و چه کلی)
• تغییر موقعیت کره چشم در حفره و نحوه حرکت آن
• دیدن جرقه‌های نور، خطوط یا لکه‌های خمیده (شناور)

علل سرطان چشم

سرطان چشم هنگامی اتفاق می‌افتد که سلول‌ها شروع به تقسیم و ضرب به‌شکلی خارج از کنترل می‌کنند و در نهایت توده‌ای به نام تومور تشکیل می‌دهند.

تکه‌های تومور می‌توانند شکسته شوند و به غدد لنفاوی و جریان خون گسترش یابند. سلول‌های سرطانی از طریق جریان خون و سیستم لنفاوی به قسمت های دیگر بدن می‌روند و باعث ایجاد تومورهای جدید در سایر اندام‌ها می‌شوند.

وقتی این اتفاق رخ بدهد، یعنی سرطان پیشرفته شده و به آن متاستاز می‌گویند. دانشمندان هنوز در حال تحقیق هستند تا بفهمند چه چیزی باعث می‌شود که سلول‌های سالم به سلول‌های سرطانی تبدیل شوند.

عوامل خطر سرطان چشم

عوامل زیر می‌توانند احتمال ابتلا به سرطان چشم را بالا ببرند:

• سن؛ پزشکان بیشتر سرطان‌های چشم را در افراد بالای ۵۰ سال تشخیص می‌دهند. البته رتینوبلاستوما بیشتر در کودکان زیر ۵ سال رخ می‌دهد.
• رنگ پوست؛ سفیدپوستان بیشتر از سایر نژادها دچار سرطان چشمی می‌شوند.
• رنگ چشم؛ افرادی که دارای چشم‌های روشن (آبی، سبز) هستند، نسبت به افرادی که چشم‌های تیره دارند (قهوه‌ای)، بیشتر به سرطان چشم مبتلا می‌شوند.
• شرایط ارثی؛ سندرم خال دیسپلاستیک، یک بیماری ارثی که شامل داشتن چندین خال غیرمعمولی است و می‌تواند خطر ابتلا به برخی سرطان‌های چشم را افزایش بدهد.

 مطالعات نشان می‌دهند که ارتباطی میان سرطان چشم و موبایل وجود ندارد. در واقع، مدت‌زمان استفاده از این وسیله نمی‌تواند عاملی برای بروز سرطان چشم باشد.

عوارض سرطان چشم

از عوارض وقوع این مشکل باید به موارد زیر اشاره شود:

• افزایش فشار داخل چشم (آب سیاه).
• از دست دادن بینایی.
• گسترش در بدن.

تشخیص سرطان چشم

متخصص بیماری‌های چشم یا انکولوژیست سرطان چشم را تشخیص می‌دهد. آنها روش‌های مختلفی را برای رد سایر بیماری‌های چشمی رایج‌تر قبل از رسیدن به تشخیص سرطان انجام می‌دهند. از جمله روش‌های تشخیص عبارت‌اند از:

• معاینه چشم
• افتالموسکوپ
• لامپ اسلیت
• تصویربرداری
• بیوپسی

معاینه چشم

در طول معاینه چشم، پزشک چشم را از نزدیک معاینه می‌کند و به دنبال علائم سرطان می‌گردد؛ برای مثال، لکه‌های تیره و رگ‌های خونی بزرگ. بررسی حرکت چشم و استفاده از ابزارها برای مشاهده عمیق درون چشم هم در این زمینه موثر است.

افتالموسکوپ

افتالموسکوپ نوعی ابزار دستی است که یک عدسی نور چندگانه دارد. این وسیله به پزشک اجازه می‌دهد تا ساختارهای پشت کره چشم مانند شبکیه را مشاهده کند.

لامپ اسلیت

این لامپ وسیله‌ای است که روی سکو و میز قرار می‌گیرد. دستگاه از یک منبع نور و لنزهای ویژه مانند میکروسکوپ برای دیدن نماهای دقیق از جلو و پشت کره چشم استفاده می‌کند.

تصویربرداری

نتایج روش‌های تصویربرداری و اطلاعات معاینه چشم اغلب برای تشخیص سرطان کافی است. روش‌های رایج تصویربرداری عبارت‌اند از:

• اولتراسوند؛ سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از داخل کره چشم استفاده می‌کند. سونوگرافی اندازه تومور و محل آن را نشان می‌دهد.
• آنژیوگرافی فلورسین؛ در طول این روش، متخصص رنگی را به جریان خون تزریق می‌کند که باعث می‌شود، رگ‌های خونی در طول تصویربرداری واضح‌تر نشان داده شوند. هنگامی که رنگ به رگ‌های خونی در کره چشم می‌رسد، پزشک از دوربین خاصی استفاده می‌کند که نشان می‌دهد، خون در کره چشم چگونه جریان دارد.

اگر پزشک مشکوک به گسترش سرطان باشد، ممکن است به روش‌های تصویربرداری اضافی نیاز باشد. روش‌های تصویربرداری که می‌توانند نشان دهند سرطان به قسمت‌های خارج از چشم سرایت کرده، عبارت‌اند از:

• سونوگرافی
• سی تی اسکن
• ام آر آی
• اسکن PET

بیوپسی

در طول بیوپسی، متخصص نمونه‌ای از بافت تومور را برمی‌دارد و آن را آزمایش می‌کند. پزشکان می‌توانند بیشتر سرطان‌های چشم را با معاینه فیزیکی و از راه تصویربرداری شناسایی کنند. بااین‌حال، بیوپسی اطلاعاتی در مورد ساختار سلول‌های سرطانی، از جمله جهش‌های ژنتیکی را بررسی می‌کند.

پیشگیری از سرطان چشم

هیچ راهی برای پیشگیری از سرطان چشم در نوزادان و بزرگسالان وجود ندارد. با‌این‌حال، اگر بدانید در گروه پرخطر ابتلا به سرطان چشم قرار دارید، می‌توانید با غربالگری و مراجعه به‌موقع از گسترش مشکل جلوگیری کنید.

به‌عنوان مثال، اگر سابقه خانوادگی رتینوبلاستوما دارید، بهتر است برای غربالگری سرطان، معاینات چشمی منظمی برای فرزندتان انجام بدهید.

درمان سرطان چشم چیست؟

برای درمان سرطان چشم در بزرگسالان و کودکان از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود:

• پرتودرمانی
• عمل جراحی
• لیزردرمانی
• ایمونوتراپی
• درمان هدفمند
• شیمی‌درمانی

پرتو درمانی

پرتودرمانی یکی از رایج‌ترین روش‌های درمانی سرطان در چشم است. براکی تراپی یا پرتودرمانی داخلی، رایج‌ترین درمان برای ملانوم چشم به‌شمار می‌رود. برای درمان، متخصص دیسک کوچکی را در نزدیکی تومور قرار می‌دهد که برای از بین‌بردن سلول‌های سرطانی اشعه آزاد می‌کند.

پرتودرمانی خارجی (EBRT) هم دستگاهی است که بدن را لمس نمی‌کند و پرتو را به سمت تومور هدایت می‌کند. پرتودرمانی پرتو پروتون گزینه دیگری است که دوزهای دقیق و بالایی از اشعه را به سمت تومورها می‌فرستد.

عمل جراحی

جراحی گزینه درمانی رایجی است که به ویژه برای تومورهای کوچک استفاده می‌شود. از روش‌های آن باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• ایریدکتومی: بخشی از عنبیه حذف می‌شود. پزشکان معمولا از این روش برای درمان ملانوم‌های کوچک استفاده می‌کنند.
• ایریدوسیکلکتومی: بخشی از عنبیه و جسم مژگانی چشم را از بین می‌برد. پزشکان معمولا از این روش برای درمان ملانوم‌های کوچک استفاده می‌کنند.
• رزکسیون ترانس اسکلرال: ملانوم‌ها را در مشیمیه یا جسم مژگانی از بین می‌برد.
• تخلیه چشم: ممکن است برای تومورهای بزرگ یا زمانی که هیچ راهی برای حفظ بینایی با درمان وجود ندارد، به این جراحی نیاز داشته باشید. پس از آن، یک کره چشم مصنوعی دریافت خواهید کرد.
• بیرون‌زدگی مداری: کل کره چشم و برخی از بافت‌های اطراف را از بین می‌برد. اگر سرطان به ساختارهای اطراف کره چشم شما گسترش یابد، ممکن است که پزشکان این روش را توصیه کنند.

لیزر درمانی

لیزردرمانی از گرما برای از بین‌بردن سرطان چشم استفاده می‌کند. متداول‌ترین نوع آن هم ترموتراپی است. در طول این روش، نور مادون قرمز گرمای متمرکز را به تومور می‌رساند و سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد.

ایمونوتراپی

درمان‌های ایمونوتراپی به سیستم ایمنی کمک می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را به طور موثرتری شناسایی کنند و از بین ببرند.  ایمونوتراپی درمان رایجی برای سرطانی است که گسترش یافته یا متخصصان نمی توانند با جراحی آن را حذف کنند.

درمان هدفمند

داروهای درمان هدفمند نقاط ضعف خاصی را در سلول‌های سرطانی هدف قرار می‌دهند و آنها را از بین می‌برند.

شیمی درمانی

شیمی‌درمانی نوعی درمان رایج برای سرطان چشم نیست، اما اگر سرطان به درمان‌های دیگر پاسخ نداده یا اگر به مناطق دیگر سرایت کند، ممکن است که مورد استفاده قرار بگیرد.

منبع:

my.clevelandclinic.org