سقط جنین چیست؟ علائم، علل و راه های جلوگیری از آن

سقط جنین چیست؟ در ادامه این مقاله به شما توضیح می‌دهیم که سقط جنین چه علائمی دارد و علل بروز آن چیست. همچنین روش‌های جلوگیری از آن را به شما توضیح می‌دهیم.

سقط جنین اصطلاح پزشکی برای سقط جنین پیش از هفته بیستم بارداری است. انواع سقط خودبخودی شامل سقط اجتناب ناپذیر، سقط کامل و ناقص، سقط سپتیک، سقط از دست رفته و تهدید به سقط جنین است. زنان در دوران بارداری خود بنابر علل مختلفی ممکن است دچار یکی از انواع سقط شوند.

در برخی کشورها نیز با توجه به شرایط و قوانین موجود، سقط عمدی با خواست خود مادر بنابر دلایل زیادی صورت می‌گیرد. به صورت کلی در کشور ما ایران با توجه به قوانین اسلام سقط جنین حرام بوده و این کار تنها در برخی موارد استثنا با توجه به تشخیص متخصصین و با تایید مراجع دینی صورت می‌گیرد.

سقط جنین چیست؟

سقط جنین روشی برای پایان دادن به بارداری است. به نوعی آن را گاهی اوقات خاتمه بارداری نیز می‌نامند. بارداری یا با مصرف دارو یا با انجام عمل جراحی به پایان می‌رسد. تقریباً تمام روش‌های سقط جنین به صورت سرپایی هستند؛ به این معنی که بیمار مجبور نخواهد بود بعد از آن یک شب را در مطب، کلینیک یا بیمارستان بماند.

انواع سقط جنین

دو نوع اصلی سقط جنین وجود دارد؛ یکی سقط دارویی و دیگری روش‌های درون بالینی. سقط دارویی که از داروها برای پایان دادن به بارداری استفاده می‌کند گاهی اوقات با نام سقط پزشکی یا سقط جنین با قرص نیز شناخته می‌شود. به روش درون بالینی نیز گاهی اوقات سقط جنین جراحی می‌گویند. ما هیچ یک از این انواع سقط جنین را توصیه نمی‌کنیم. سقط جنین در کشور ما جرم بوده و نباید به صورت عمدی انجام شود. همچنین از دید اسلام سقط جنین حرام است. به همین دلیل پزشک تنها در موارد خاص سقط را انجام می‌دهد.

متن انگلیسی:
In Complete abortion the products of conception have passed and the cervix is closed and in Missed abortion Death of an embryo or a fetus is confirmed, but there is no bleeding or cervical dilation and the products of conception have not been expelled
ترجمه متن:
در سقط کامل فرآورده‌های حاملگی از بین رفته و دهانه رحم بسته می‌شود و در سقط از دست رفته مرگ جنین تایید می‌شود اما خونریزی یا گشاد شدن دهانه رحم وجود نداشته و فرآورده‌های حاملگی نیز دفع نشده است.

merckmanuals

سقط جنین و کورتاژ

کورتاژ روشی برای برداشتن بافت از درون رحم است. این روش یکی از انواع روش‌های سقط جنین است. کورتاژ به نوعی یک روش درمانی برای رحم به حساب می‌آید. در مواقعی که پس از زایمان، سقط جنین و یا به دلیل ابتلا به برخی بیماری‌ها از جمله سرطان درون رحم از بافت رحمی پر شود کورتاژ کمک کننده است. در این مواقع به کمک کورتاژ باقیمانده بافت‌های درون رحم را تخلیه می‌کنند.

علائم سقط جنین

شایع‌ترین علامت سقط جنین خونریزی واژینال است و سایر علائم سقط جنین شامل موارد زیر می‌شود:

• گرفتگی و درد در قسمت پایین شکم
• ترشح مایع از واژن
• ترشح بافت از واژن
• نداشتن علائم رایج بارداری از جمله احساس بیماری و حساسیت سینه‌ها

علت سقط جنین

علت سقط جنین مختلف است. برخی از علل وقوع سقط جنین عبارتند از:

• بتا استرپتوکوک گروه B
• بی‌نظمی و مشکلات هورمونی
• قرار گرفتن مادر باردار در معرض خطرات محیطی مانند سطوح بالای تشعشعات یا عوامل سمی
• لانه گزینی نامناسب تخمک بارور شده در دیواره رحم
• عفونت
• سن مادر
• ناهنجاری‌های رحمی
• اختلالات سیستم ایمنی از جمله لوپوس که یک بیماری خود ایمنی است.
• ناتوانی دهانه رحم 
• سوء تغذیه شدید
• بتا استرپتوکوک گروه B
• سبک زندگی نادرست مانند سیگار کشیدن، نوشیدن الکل یا استفاده از داروهای غیرقانونی
• ابتلا به بیماری کلیوی شدید
• بیماری قلبی مادرزادی
• سوء تغذیه شدید
• دیابت کنترل نشده
• سن مادر
• بیماری تیروئید
• مصرف برخی از داروها مانند داروی آکنه در دوران بارداری (ایزوترتینوئین یا آکوتان)

عوامل خطر سقط جنین

برخی عوامل ریسک سقط جنین را افزایش می‌دهند. عوامل خطر سقط جنین عبارتند از:

• عدم تعادل هورمونی
• دیابت
• عفونت
• سندرم آنتی فسفولیپید
• ناهنجاری کروموزومی
• تب شدید
• مصرف کافئین
• بیماری کلیوی
• ترومبوفیلی
• سن
• اختلالات غدد درون ریز
• لوپوس
• سن مادر
• ژنتیک
• داشتن رابطه جنسی
• فشار
• کمبود وزن
• مصرف سیگار
• سابقه سقط جنین
• ناهنجاری‌های رحم

علت سقط مکرر چیست؟

شایع‌ترین دلایل شناسایی شده برای سقط مکرر شامل مشکلات رحمی، اختلالات هورمونی و ناهنجاری‌های ژنتیکی است. این دسته از مشکلات باعث سقط پی در پی شده و ممکن است فرد هیچگاه بارداری موفق نداشته باشد.

تشخیص سقط جنین

معمولاً باید ۲ آزمایش خون به فاصله ۴۸ ساعت انجام شود تا پزشک بالا یا پایین رفتن سطح هورمون را بررسی کند. گاهی اوقات نیز با استفاده از سونوگرافی یا آزمایش خون نمی‌توان بلافاصله سقط جنین را تایید کرد. در این صورت، ممکن است به شما توصیه شود که آزمایشات را مجدداً طی ۱ یا ۲ هفته انجام دهید. با این حال برخی علائم کلی نشان دهنده وقوع سقط جنین هستند.

متن انگلیسی:
Spontaneous abortion is pregnancy loss before 20 weeks gestation. Diagnosis is by pelvic examination, measurement of beta subunit of human chorionic gonadotropin, and ultrasonography. Treatment may be expectant management or with medication or procedural uterine evacuation
ترجمه متن:
سقط خود به خودی به سقط جنین قبل از هفته بیستم بارداری گفته می‌شود. تشخیص آن با معاینه لگن، اندازه گیری زیرواحد بتا گنادوتروپین جفتی انسانی و سونوگرافی است. درمان ممکن است مدیریت انتظاری، دارو یا تخلیه رحمی باشد.

msdmanuals

مراقبت های بعد از سقط جنین

پس از سقط جنین این موارد را در نظر داشته باشید:

• پس از سقط، خطر اصلی عفونت رحم است. این عفونت می‌تواند زمانی ایجاد شود که تمام بافت بارداری از بین رفته یا برداشته نشده باشد. عفونت بعد از سقط جنین ممکن است باعث خونریزی شدید، ترشح از واژن و درد زیر شکم شود. آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت استفاده خواهند شد. اگر عفونت درمان نشود، می‌تواند منجر به عفونت شدیدتر اندام تناسلی شود. برای مثال بیماری التهابی لگن که می‌تواند باعث ناباروری یا حاملگی خارج از رحم شود. خطر عفونت را می‌توان با مصرف آنتی بیوتیک در زمان سقط جراحی کاهش داد.
• پس از سقط جنین، ممکن است به شما توصیه شود که رابطه جنسی واژینال نداشته باشید و تا زمانی که خونریزی ادامه دارد از استفاده تامپون خودداری کنید. قبل از شروع مجدد آمیزش جنسی، باید یک نوع روش پیشگیری مطمئن از بارداری را انتخاب کرده و انجام دهید چرا که باروری شما خیلی سریع به حالت عادی باز می‌گردد.
• خونریزی ممکن است شدید یا به صورت لکه قهوه‌ای تیره یا به شکل لخته باشد. نگران چیزی نباشید. این حالت گذرا است.
• غالباً در چند روز اول بلافاصله پس از سقط، خونریزی وجود ندارد. سپس تغییرات هورمونی باعث خونریزی شدید به اندازه یک پریود در حدود روز سوم یا پنجم و افزایش گرفتگی عضلات می‌شوند.
• اگر خونریزی شدید داشتید، ماساژ عمیق رحم را به مدت ۱۰ دقیقه انجام دهید. ایبوپروفن مصرف کنید، از کیسه آب گرم برای تسکین درد خود استفاده کنید و فعالیت خود را کاهش دهید.
• اگر خونریزی شدید بیش از سه ساعت ادامه داشت با پزشک خود تماس بگیرید.
• اگر ترشحات خارش دار یا دردناک همراه با بوی بد و چرکی دارید به پزشک اطلاع دهید.
• مایعات گرم مانند چای یا شکلات داغ بنوشید.
• به منظور تسکین درد از پد گرم کننده یا بطری آب گرم روی شکم خود استفاده کنید.

راه های جلوگیری از سقط جنین

اگر نگران سقط جنین بوده و به دنبال راهی برای جلوگیری از سقط جنین هستید موارد زیر را رعایت کنید:

• عدم استعمال دخانیات در دوران بارداری
• داشتن وزن مناسب قبل از باردار شدن
• تلاش برای جلوگیری از ابتلا برخی از عفونت‌ها مثل سرخجه در دوران بارداری
• مصرف تغذیه‌ی سالم و متعادل به همراه مصرف روزانه حداقل ۵ وعده‌ میوه و سبزیجات
• عدم مصرف الکل یا مواد غیر‌قانونی در طی بارداری
• دوری از مصرف برخی غذا‌های مضر برای سلامت مادر و جنین

عوارض سقط جنین

خطرات و عوارض سقط جنین را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.

عوارض سقط جنین	توضیحات عوارض
واکنش‌های آلرژیک	ممکن است شخص به مواد بیهوشی یا داروهای دیگر واکنش آلرژیک نشان دهد.
سرطان پستان	سقط جنین احتمال سرطان پستان را افزایش می‌دهد. زیرا در اوایل بارداری با تغییرات هورمونی سینه رشد کرده و پس از سقط تعادل هورمون‌ها به هم می‌ریزد.
خونریزی شدید	گاهی سقط جنین با خونریزی شدید همراه است.
باقی ماندن لخته‌های خون در رحم	ممکن است در طول سقط جنین مقداری لخته خون در رحم باقی بماند و باعث بیماری رحم شود.
سوراخ شدن رحم	امکان آسیب به رحم در طول سقط جنین وجود دارد.
آسیب دهانه رحم	امکان آسیب به دهانه رحم در طول سقط جنین وجود دارد.
سقط ناقص جنین	در صورت سقط ناقص عوارض جدی ایجاد شده و فورا باید اقدامات درمانی انجام شود.
عفونت باکتریایی	در طول سقط جنین و پس از آن احتمال عفونت زیاد است.

آیا امکان بارداری مجدد بعد از سقط جنین وجود دارد؟

تخمک گذاری مجدد می‌تواند ۲ هفته پس از سقط جنین رخ دهد. این بدان معناست که فرد ممکن است قبل از پریود بعدی خود امکان بارداری مجدد بعد از سقط جنین را داشته باشد. با این حال، دوره‌های قاعدگی از نظر طول دوره متفاوت هستند و افرادی که سیکل‌های کوتاه‌تری دارند، ممکن است زودتر تخمک گذاری کنند.

سقط جنین از دید اسلام

به صورت کلی از دیدگاه فقهای اسلامی هرگونه سقط جنین از دید اسلام به هر علتی حرام است. برخی از فقها سقط جنین تا پیش از دمیده شدن روح در جسم را در شرایط خاص جایز دانسته و برخی دیگر بر این باورند که سقط در هر زمانی حرام است. اما موارد استثنا نیز وجود دارد؛ در صورتی که ادامه بارداری برای مادر و حتی خود جنین خطرات جانبی سنگینی به همراه داشته باشد و تایید پزشکان و فقها نیز دریافت شود، می‌توان سقط جنین را انجام داد.

سقط جنین در سه ماهه اول بارداری، سه ماهه دوم بارداری و سه ماهه سوم بارداری

به منظور جلوگیری از سقط جنین در سه ماهه اول بارداری غربالگری سه ماهه اول ترکیبی از سونوگرافی جنین و آزمایش خون مادر است. این فرآیند غربالگری می‌تواند به تعیین خطر ابتلای جنین به نقایص مادرزادی خاص کمک کند. تست‌های غربالگری ممکن است به تنهایی یا همراه با سایر تست‌ها مورد استفاده قرار گیرند.

غربالگری سه ماهه دوم بارداری نیز ممکن است شامل چندین آزمایش خون باشد. این آزمایشات اطلاعاتی در مورد خطر بالقوه برای داشتن نوزادی با شرایط ژنتیکی خاص یا نقایص مادرزادی ارائه می‌دهند. غربالگری معمولاً با نمونه برداری از خون مادر بین هفته‌های ۱۵ تا ۲۰ بارداری انجام می‌شود (هفته ۱۶ تا ۱۸ به عنوان ایده آل‌ترین هفته‌ها برای انجام اینگونه تست‌ها است.).

شاید بتوان گفت برای بسیاری از افراد تجربه سقط جنین در سه ماهه سوم بارداری از مواقع دیگر بدتر و تلخ‌تر است. در این زمان مادر دچار وابستگی عاطفی شدیدی به فرزند خود شده و مسیر درازی را با او همسفر بوده. علاوه‌براین‌ موارد خطرات سقط جنین در این دوران نیز هست که می‌تواند نگران کننده باشد. سقط جنین در سه ماهه سوم با خطر خونریزی، مرگ مادر و ایجاد مشکلات روحی برای او همراه است.

نتیجه گیری

سقط جنین با علائمی مانند خونریزی و ترشحات واژن همراه است. بیماری‌هایی مانند عفونت، دیابت و ناهنجاری‌های رحم احتمال سقط را افزایش می‌دهند. پس از سقط جنین، چرخه قاعدگی طبیعی باز خواهد گشت. این بدان معنی است که شما می‌توانید دوباره باردار شوید.

این نکته را بدانید که احتمالاً برای چند روز بعد از سقط جنین کمی گرفتگی و تا ۲ هفته خونریزی خفیف خواهید داشت. بیشتر دردها و گرفتگی‌ها با مسکن‌های بدون نسخه یا تجویزی مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا کدئین درمان می‌شوند و جای هیچ نگرانی نیست.

التیاما مراقب سلامتی شماست!