التیاما مجله پزشکی و سلامت التیاما
شقاق مقعدی به پارگی پوست اطراف مقعد گفته می‌شود که معمولاً مشکل جدی برای فرد ایجاد نمی‌کند و اگر به صورت مکرر اتفاق نیفتد، به راحتی بهبود پیدا می‌کند. مشاهده مقداری خون تازه در اطراف مقعد و مدفوع در افرادی که به شقاق مبتلا می‌شوند بسیار رایج است. معمولاً این مشکل بیشتر در نوزادان و بزرگسالان اتفاق می‌افتد و در اکثر مواقع با تغییر رژیم غذایی و انجام روش‌های ساده درمانی برطرف می‌شود. اما درمان شقاق مقعدی چگونه است؟ آیا چیزی در مورد روش‌های پیشگیری از ابتلا به شقاق مقعدی می‌دانید؟ در این مقاله از مجله التیاما می‌توانید با هر آن چیزی که لازم است در مورد شقاق مقعدی بدانید آشنا شوید.
شقاق مقعدی چیست؟
شقاق مقعدی یا فیشر (Anal Fissure) به پارگی یا ایجاد یک شکاف کوچک در مجرای مقعدی گفته می‌شود. این مشکل معمولاً موجب ایجاد درد و خونریزی در مقعد می‌شود. این بیماری ممکن است در هر سنی ایجاد شود، اما معمولاً با افزایش سن ریسک ابتلا به این بیماری کاهش پیدا می‌کند. بی‌توجهی نسبت به درمان شقاق موجب افزایش درد در مقعد و وخیم‌تر شدن زخم‌های این ناحیه می‌شود. بهتر است با مشاهده علائم شقاق هر چه سریع‌تر یبوست را درمان کنید و عوامل ایجاد این مشکل را بررسی نمایید.
بیشتر بدانید: فیستول چیست؟
انواع شقاق مقعدی
شقاق یک بیماری رایج است که ممکن است هر فردی در یک دوران از زندگی آن را تجربه کند. معمولاً در اکثر افراد علائم شقاق به خودی خود برطرف می‌شود و در برخی مواقع نیز عدم استفاده از روش‌های درمانی موجب تشدید علائم و شدت بیماری می‌شود. در ادامه به انواع شقاق اشاره شده است.
بیشتر بدانیم: علت اسهال در پریود چیست؟ آیا نشانه خطر برای دختران است؟
شقاق یا فیشر حاد
در این نوع شقاق معمولاً فرد یک بار شقاق را تجربه می‌کند و مشکل بعد از ۶ تا ۱۲ هفته بهبود پیدا می‌کند. افرادی که به شقاق حاد مبتلا می‌شوند معمولاً بعد از دوره بهبودی مشکلی را تجربه نخواهند کرد.
شقاق مزمن
نوع دیگری از شقاق که معمولاً زمانی رخ می‌دهد که فرد نسبت به درمان شقاق حاد بی‌توجه باشد. از همین رو زخم بیشتر از ۱۲ هفته باز می‌ماند و عضلات اسفنکتر مقعد درگیر این مشکل می‌شوند. این افراد معمولاً در دوره‌های طولانی‌تر به زخم‌های شقاق مبتلا می‌شوند و دائماً درد و سوزش را در زمان دفع مدفوع تجربه می‌کنند.
بیشتر بدانیم: بستن لوله رحم و هرآنچه که باید در مورد آن بدانید
علائم و نشانه‌های شقاق
علائم و شقاق مقعدی معمولاً با توجه به شدت بیماری متفاوت است. اکثر افرادی که به شقاق مقعدی مبتلا می‌شوند، در زمان دفع مدفوع درد و خونریزی را تجربه می‌کنند. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین علائم شقاق مقعدی آشنا شوید.
- درد در زمان اجابت مزاج
- وجود خون روشن در سطح بیرونی مدفوع
- مشاهده خون روی دستمال توالت
- ایجاد ترک و پارگی قابل‌مشاهده در مقعد
- سوزش و خارش مقعد
- ناراحتی در زمان ادرار
- تکرر ادرار
- ایجاد ترشحات بدبو
- ایجاد توده یا گوشت اضافه کوچک کنار پوست مقعد
بیشتر بدانیم: قاعدگی نامنظم؛ علل، علائم، تشخیص و درمان پریود نامنظم
بیشتر بدانیم: واژینیسموس چیست؟ علت، علائم و راه‌کارهایی برای درمان آن
علت ابتلا به شقاق مقعدی
پوست مقعد بسیار نازک و حساس است و از همین رو وارد شدن فشار بیش از حد به این ناحیه می‌تواند موجب پارگی پوست شود. این بیماری معمولاً در نوزادان شایع است و بسیاری از خانم‌ها نیز پس از زایمان به این بیماری مبتلا می‌شوند. مهم‌ترین علت ابتلا به شقاق یبوست است، اما عوامل دیگری نیز در ابتلا به این مشکل دخیل هستند. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین دلایل شقاق مقعدی آشنا شوید.
بیشتر بدانید: مقعد چیست؟
- یبوست مزمن
- زور زدن در زمان اجابت مزاج
- اسهال طولانی مدت
- رابطه جنسی مقعدی
- ابتلا به بیماری‌هایی نظیر کرون، کولیت، سرطان مقعد، سرطان خون و بیماری‌های عفونی و مقاربتی
- کاهش جریان خون در ناحیه آنورکتال
- ابتلا به بیماری التهابی روده مانند کرون
- سفت بودن بیش از حد عضلات اسفنکتر
- بارداری یا زایمان
بیشتر بدانیم: فواید و عوارض بستن سوتین در دختران و زنان
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که شقاق مقعدی یا فیشر بعد از چند روز با روش‌های درمان خانگی برطرف نشد و یا متوجه خونریزی در ناحیه مقعد شده‌اید، بهتر است برای درمان از یک دکتر گوارش کمک بگیرید. معمولاً افرادی که به بیماری‌های التهابی روده، عفونت‌ها و تومورهای پوستی مبتلا هستند و در زمان دفع مدفوع درد شدید دارند، باید توسط پزشک معاینه شوند. اگر در این زمینه سوالی ذهنتان را مشغول کرده می‌توانید از طریق امکان مشاوره آنلاین با دکتر گوارش مشکل خود را در میان بگذارید و از دکتر راهنمایی کسب کنید.
بیشتر بدانیم: درمان خشکی واژن
روش‌های درمان شقاق مقعدی
هدف از درمان شقاق کاهش فشار روی کانال مقعد است که معمولاً با نرم کردن مدفوع و کاهش درد و خونریزی در زمان دفع انجام می‌شود. فردی که به شقاق مبتلا شده، نباید دچار یبوست شود و از طرفی لازم است تا از رژیم غذایی سالمی پیروی کند. در ۹۰ درد مواقع بیماری فیشر یا شقاق با درمان‌های غیر جراحی برطرف می‌شود و در ۵۰ درصد مواقع علائم این مشکل با اقدامات خانگی برطرف می‌شود. در ادامه می‌توانید با روش‌های درمان شقاق مقعدی آشنا شوید.
بیشتر بدانید: بواسیر چیست؟
مصرف سبزیجات و مایعات بیشتر
برای جلوگیری از یبوست و کاهش درد و خونریزی در زمان مدفوع باید در طول روز از میزان بیشتری آب و مایعات استفاده کنید. استفاده از سبزیجات موجب افزایش حجم مدفوع و نرم شدن مرفوع می‌شود و فشار کمتری به کانال مقعد وارد می‌کند. برای جلوگیری از یبوست سعی کنید در طول روز بین ۲۵ تا ۳۵ گرم فیبر استفاده کنید و حتماً ۸ لیوان آب بنوشید. مصرف آب گوجه‌فرنگی تازه، سبوس گندم جو، میوه‌ها و سبزیجاتی مثل کاهو، گلابی، انجیر، آلو و اسفناج برای درمان یبوست و نرم کردن مدفوع بسیار مفید هستند.
نشستن در آب گرم
یکی از رایج‌ترین مشکلات در بیماری شقاق مقعدی، درد شدید بعد از مدفوع است. برای کاهش درد می‌توانید برای ۱۰ تا ۲۰ دقیقه در وان آب گرم بنشینید. این کار به شل شدن عضلات مقعد و بهبود شقاق کمک می‌کند. این کار با چند بار در روز تکرار کنید تا شقاق به‌طور کامل درمان شود. اضافه کردن مقداری بتادین به آب نیز می‌تواند به ضدعفونی کردن ناحیه شقاق کمک کند.
بیشتر بدانیم: کیست مویی چیست و چگونه درمان می شود
استفاده از ژل آلوئه ورا در ناحیه فیشر
ژل طبیعی آلوئه ورا به ترمیم و بازسازی پوست و همچنین کاهش سوزش مقعد کمک زیادی می‌کند. برای درمان خانگی درد شقاق می‌توانید روزانه چند بار مقداری ژل آلوئه ورای طبیعی روی محل آسیب‌دیده بزنید تا مشکل برطرف شود.
استفاده از شیاف، کرم و فوم‌های درمانی
استفاده از شیاف، فوم و کرم‌های حاوی هیدروکورتیزون موجب کاهش التهاب در ناحیه مقعد می‌شود. این شیاف‌ها به بهبود زخم و همچنین شل شدن عضلات مقعد کمک می‌کنند و با بی‌حس کردن ناحیه آسیب‌دیده درد را کاهش می‌دهد. کرم‌های نیتروگلیسرین و آنوهیل نیز از دیگر کرم‌های مؤثر برای درمان شقاق هستند که در ۸۰ درصد مواقع استفاده از شیاف و کرم‌ها به درمان شقاق کمک و علائم بیماری را برطرف می‌کنند.
بیشتر بدانیم: رابطه جنسی در پریودی وهمه چیز درباره آن
تزریق بوتاکس
راهکار بعدی برای درمان شقاق مقعدی، تزریق سم بوتولینوم نوع A یا همان بوتاکس به اسفنکتر مقعد است. این کار عضله اسفنکتر مقعد را فلج می‌کند و درد را تسکین می‌دهد و موجب بهبودی آن می‌شود. درصد بسیار کمی از افراد بعد از تزریق بوتاکس در ناحیه مقعد دچار بی‌اختیاری مدفوع می‌شود و این موضوع بیشتر در افرادی رخ می‌دهد که قبلاً جراحی آنورکتال را انجام داده‌اند.
درمان با لیزر
یکی از روش‌های رایج برای درمان شقاق مقعدی مزمن درمان با لیزر است. در این روش درمانی بدون عمل جراحی و با کمک اشعه لیزر عفونت ناحیه مقعد برطرف می‌شود و زخم جوش داده و مسدود می‌گردد. این روش طور درمان کوتاهی دارد و با استفاده از بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.
بیشتر بدانیم: پولیپ رحم چیست و چگونه درمان می شود
جراحی
جراحی آخرین راه درمان شقاق مقعدی است که بعد از این که سایر درمان‌ها با شکست مواجه شدند، با تشخیص پزشک انجام می‌شود. در صورتی که زخم یا اسپاسم عضله اسفنکتر داخلی مقعد بهبود پیدا نکند، از روش جراحی برای برش دادن قسمت کوچکی از عضله اسفنکتر داخلی مقعد استفاده می‌شود. این کار به کاهش درد شقاق کمک می‌کند و تا حدودی بیماری را درمان می‌کند. این جراحی معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود و دوره بهبودی آن معمولاً حدود ۶ هفته طول می‌کشد.
روش‌های پیشگیری از شقاق
- برای پیشگیری از شقاق مقعدی در نوزادان سعی کنید مرتب پوشک را عوض کنید و در صورت مشاهده علائم یبوست، هر چه سریع‌تر نسبت به درمان اقدام کنید.
- به منظور پیشگیری از شقاق لازم است ناحیه آنورکتال بعد از دفع مدفوع کاملاً خشک شود.
- بعد از دفع، مقعد را به‌آرامی و بدون فشار تمیز کنید.
- برای جلوگیری از تشدید علائم بیماری حتماً یبوست و اسهال را درمان کنید.
- از تحریک رکتوم و ایجاد فشار به مقعد اجتناب کنید.
- مایعات بیشتری بنوشید.
- از سبزیجات حاوی فیبر استفاده کنید.
- موقع دفع به‌هیچ‌عنوان زور نزنید.
- در زمان پاکسازی مقعد، با ملایمت رفتار کنید.
- به مدت طولانی در توالت ننشینید و کلاً از نشستن و ایستادن به مدت طولانی پرهیز کنید.
- از مصرف شیرینی‌ها، غذاهای فرآوری شده و سرخ شده و همچنین کربوهیدرات‌های ساده اجتناب کنید و رژیم غذایی سالمی را دنبال کنید.
- ورزش کنید و به صورت مرتب فعالیت بدنی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی خونریزی مقعدی
بیشتر بدانیم: لاپاراسکوپی چیست و چه کاربردی دارد؟ + راهنمایی کامل
آیا شقاق مقعدی می‌تواند منجر به سرطان روده بزرگ شود؟
به‌طورکلی شقاق مقعدی هیچ ارتباطی به سرطان روده بزرگ ندارد، اما در شرایطی ممکن است فرد علائمی شبیه به شقاق را در کنار علائمی دیگر تجربه کند. در این صورت لازم است بیمار آزمایشات بیشتری انجام دهد. معمولاً پزشک بعد از انجام کولونوسکوپی بیمار قادر به تشخیص بیماری خواهد بود.
لازم به ذکر است که شما عزیزان می‌توانید تنها با چند کلیک از طریق سایت التیاما به رزرو نوبت آنلاین پزشکی بپردازید و در وقت خود صرفه‌جویی کنید درنتیجه چند قدم به درمان نزدیک‌تر شوید.
عوارض شقاق مقعدی
در صورتی که شقاق درمان نشود، ممکن است محل زخم دچار التهاب و عفونت شود و مشکلات شدیدتری را برای فرد ایجاد کند. از طرف دیگر گاهی اوقات خونریزی مکرر زخم شقاق موجب بروز مشکلاتی نظیر تب، سرگیجه و ضعف بدن می‌شود. درد شدید در ناحیه مقعد و عدم تمایل به دفع مدفوع موجب می‌شود تا فرد بیشتر به یبوست مبتلا شود و در نتیجه در زمان دفع مدفوع بعدی زخم شقاق گسترش پیدا کند.
بیشتر بدانیم:درمان سوزش و خارش واژن
نتیجه‌گیری شقاق مقعدی
درمان شقاق مقعد در مراحل ابتدایی بسیار ساده است. افزایش مصرف فیبر و غذاهای سالم در کنار مصرف مایعات زیاد در طول روز می‌تواند به جلوگیری از یبوست و کاهش فشار به مقعد کمک کند. در صورتی که در زمان رفع مدفوع درد زیادی دارید و رگه‌هایی از خون تازه را در اطراف مدفوع و مقعد مشاهده کردید، بهتر است برای درمان از یک پزشک متخصص کمک بگیرید.
منابع: clevelandclinic، healthline، colorectalcentre
دکتر عطیه بهمن |
دکتر زهره کوهپایی
