شپش و هر آنچه باید در مورد آن بدانید

وقتی صحبت از شپش می‌شود، اکثر مردم تصاویر دوران قدیم و افرادی با بهداشت نامناسب را مجسم می‌کنند که لباس و سر آن‌ها پر از شپش است. اما واقعیت این است که این حشره توانسته است همچنان در جوامع پیشرفته هم به زندگی انگلی خود ادامه دهد.

شپش یک حشره انگلی است که توسط قلاب های قدرتمند به موهای انسان می‌چسبد و از خون پوست سر تغذیه می‌کند. این حشره به راحتی از فرد آلوده به سایر اعضای خانواده و اطرافیان او منتقل می‌شود و آن‌ها را آلوده می‌کند. اما خوشبختانه، امروزه روش‌های زیادی برای درمان آن وجود دارد. در این مقاله از مجله التیاما می‌توانید با هر آنچه که لازم است در مورد شپش بدانید، آشنا شوید.

شپش چیست؟

شپش به سه شکل مختلف روی پوست سر یافت می‌شود:

• تخم (نیت یا رشک مو) که به رنگ زرد یا قهوه‌ای و شبیه شوره سر است، به ریشه موها می‌چسبد و با ذره‌بین قابل‌ مشاهده است.
• تخم بالغ که باز می‌شود تا نمف یا لارو از آن خارج شود. در این حالت، تخم شفاف به نظر می‌رسد.
• حشره بالغ به رنگ قهوه‌ای روشن که در لابه‌لای موها حرکت می‌کند.

اگر می‌خواهید بدانید تخم شپش چه شکلیه، در ادامه یک نمونه شکل شپش سر آورده شده است:

بهتر است بخوانید: لیست علائم و نشانه های کرونا

علائم شپش سر در زنان، مردان و کودکان

آشنایی با علائم و نشانه‌های این مشکل می‌تواند به درمان زودهنگام آن کمک کند. اولین نشانه‌ای که باید به آن توجه داشته باشید، خارش سر است. خارش سر در حقیقت یک واکنش آلرژیک به مواد شیمیایی موجود در بزاق حشره است. هر چند که همه افراد بلافاصله خارش را تجربه نمی‌کنند، اما معمولا این مشکل از اولین نشانه‌ها محسوب می‌شود. از سوی دیگر، مشاهده تخم‌های کوچک یا موجودات ریز در پوست کف سر و لابه‌لای موها هم می‌تواند به شناسایی این مشکل کمک کند.

زمان مراجعه به پزشک

اگر با استفاده از داروهای بدون نسخه یا روش‌های خانگی موفق به درمان شپش سر نشدید، بهتر است هر چه سریع‌تر به متخصص پوست مراجعه کنید. در این شرایط، پزشک پوست و مو معمولا از داروهای شیمیایی قوی‌تر برای درمان استفاده می‌کند که پس از تکمیل دوره می‌توانید به ‌سادگی از شر این مشکل خلاص شوید.

اگر در این زمینه سوال دارید، می‎‌توانید به راحتی و تنها با چند کلیک از امکان مشاوره آنلاین با بهترین متخصصان پوست و مو استفاده کنید و از پزشک مورد نظر خود راهنمایی بگیرید.

علت شپش سر

برخلاف تصور بعضی از افراد باید بدانید که این حشره نمی‌پرد و ابتلا به آن ربطی به رعایت بهداشت فردی ندارد. علت این مشکل بسیار ساده است. در حقیقت، از شایع‌ترین راه های انتقال شپش می‌توان به تماس با سر افراد مبتلا یا استفاده از وسایل شخصی آن‌ها مثل شانه یا کلاه اشاره کرد. اگر با دست یا سر خود سر فرد مبتلا را لمس کنید، خیلی زود شما هم با این مشکل مواجه خواهید شد.

چه کسانی بیشتر شپش می گیرند؟

از آنجا که این حشره از طریق تماس مستقیم سر با سر منتقل می‌شود، احتمال ابتلا به آن در میان کودکانی که با هم بازی می‌کنند یا به مدرسه می‌روند، بیشتر است. شواهد نشان می‌دهد که کودکان پیش‌دبستانی یا کودکانی که در مقطع ابتدایی تحصیل می‌کنند، بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به این مشکل هستند.

بیشتر بخوانید:شپش سر کودکان؛ بهترین روش‌ درمانی که والدین باید بدانید

روش‌های تشخیص شپش سر

اولین و مهم‌ترین روش تشخیص این مشکل، بررسی دقیق کف سر و مشاهده موجودات ریز زنده یا تخم آن‌ها است. برای این کار باید موها را خیس کنید. سپس آن‌ها را با استفاده از یک شانه دندانه‌ریز مخصوص با دقت شانه کنید. این کار را چند بار تکرار کنید تا حشرات به دندانه‌های شانه گیر کنند.

در بعضی موارد ممکن است لازم باشد پزشک پوست سر شما را بررسی کند. پزشک در صورت نیاز از دستگاه‌های مخصوص و میکروسکوپ برای تشخیص این مشکل استفاده می‌کند.

ذکر این نکته ضروری است که شما می‌توانید از طریق امکان رزرو نوبت آنلاین مطب پزشکی در سایت التیاما به راحتی و در اسرع وقت نوبت خود را با پزشک مورد نظر رزرو کنید.

شپش از چی بدش میاد؟

به طور کلی، این حشره از هر چیزی که بتواند آن را از مو جدا کند، مانع چسبیدن آن به ساقه‌ مو شود یا دسترسی آن را به اکسیژن محدود کند، بیزار است. بر این اساس، روش‌های مختلفی برای از بین بردن این حشره وجود دارد که در ادامه مطلب به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

درمان شپش سر

برای از بین بردن شپش از راه‌کارهای مختلفی استفاده می‌شود. بعضی از افراد ترجیح می‌دهند از داروهای بدون نسخه شیمیایی استفاده کنند؛ در حالی که سایرین ممکن است به دنبال روش‌های خانگی باشند. در هر صورت، توجه داشته باشید که درمان تخم شپش هم مهم است. به عبارت دیگر، برای درمان کامل نه تنها حشرات زنده روی پوست سر باید از بین بروند؛ بلکه لازم است تخم‌های باقیمانده در لابه‌لای موها هم نابود شوند.

اگر می‌خواهید بدانید برای از بین بردن شپش سر چه باید کرد، باید بگوییم که معمولا پیشنهاد می‌شود دوره درمان را در ۲ نوبت انجام دهید. به این صورت که لازم است ابتدا از یک روش درمانی برای نابودی حشرات استفاده کنید. سپس قبل از تبدیل شدن تخم‌ها به حشره بالغ باید دوباره روش درمانی مورد نظر را تکرار می‌کند.

به یاد داشته باشید که درمان قطعی این مشکل به معنی عدم ابتلای مجدد نیست. چرا که قرار گرفتن در معرض حشره می‌تواند بار دیگر شما را درگیر این مشکل کند.

۱. استفاده از داروهای بدون نسخه

برای از بین بردن شپش می‌توانید از داروهای بدون نسخه مثل پرمترین استفاده کنید. این ترکیب شیمیایی از گل داوودی استخراج می‌شود و به راحتی حشره را نابود می‌کند.

قبل از استفاده از پرمترین ابتدا موها را با شامپو بشویید. سپس آن‌ها را با سرکه سفید شستشو دهید و در نهایت دارو را طبق دستورالعمل استفاده کنید تا حشره از بین برود. برای از بین بردن تخم شپش لازم است این روش درمانی را بعد از ۹ تا ۱۰ روز تکرار کنید.

۲. استفاده از داروهای تجویزی

در بسیاری از موارد، حشره به داروهای بدون نسخه و ملایم مقاوم است. در این زمان لازم است از داروهای قوی‌تر که نیاز به تجویز پزشک دارند، استفاده کنید. داروهایی مثل اسپینوساد و مالاتیون در دسته داروهای تجویزی قرار دارند که باید با دستور پزشک و طبق دستورالعملی که او اعلام می‌کند، استفاده شوند.

علاوه بر این، برای درمان شپش سر کودکان بالای ۶ سال و بزرگسالان می‌توان از داروی دیگری به نام ایورمکتین هم استفاده کرد. شما باید این دارو را روی موهای خشک بمالید و آن‌‌ها را بعد از ۱۰ دقیقه بشویید.

۳. استفاده از شامپو

اگر این سوال که برای شپش سر چی خوبه به ذهن‌تان خطور کرده است، باید بگوییم که استفاده از شامپو یک راه‌کار بسیار موثر محسوب می‌شود. این شامپوی مخصوص برای نابود کردن این حشره فرموله شده است و به همین دلیل می‌تواند آن را در زمان کوتاه از بین ببرد.

به خاطر داشته باشید که این شامپو برای استفاده در حمام طراحی نشده است. از این‌رو نباید با پوست کل بدن تماس داشته باشد. به عبارت دیگر باید از آن فقط برای شستن سر خود استفاده کنید. هفت تا ۹ روز بعد، دوباره درمان را تکرار کنید تا مشکل به طور کامل برطرف شود.

۴. درمان‌های خانگی

برای درمان خانگی از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. شما می‌توانید با استفاده از روش‌های ساده در خانه از شر این مشکل خلاص شوید. توجه داشته باشید که این روش‌های درمانی ممکن است برای حشرات مقاوم موثر نباشند. در این صورت باید از دارو استفاده کنید. برای درمان خانگی می‌توانید:

• به مدت ۲ هفته هر سه تا چهار روز یک‌بار موهایتان را خیس کرده و با روغن زیتون چرب کنید. سپس آن‌ها را با شانه دندانه‌ریز شانه کنید.
• کف سر را با روغن درخت چای، روغن زیتون، سس مایونز یا روغن انیسون ماساژ دهید و اجازه دهید روغن برای یک شبانه‌روز روی موها بماند. سپس موها را با شانه دندانه‌ریز شانه کنید.
• موهای خود را کوتاه کنید یا بتراشید. چون حشره در لابه‌لای آن‌ها زندگی می‌کند.

۵. راه‌های درمان فوری شپش در یک شب 

از بین بردن این حشره در یک شب امکان‌پذیر نیست؛ بلکه به درمان مداوم نیاز دارد. چون رشک‌ها محکم به مو می‌چسبند و پس از چند روز از تخم خارج می‌شوند. حتی اگر حشرات بالغ را از بین ببرید، تخم‌های باقیمانده می‌توانند مجددا باعث آلودگی شوند. بنابراین درمان باید برای چند دوره ادامه پیدا کند تا مشکل به ‌طور کامل برطرف شود.

روش‌های پیشگیری از شپش سر

این حشره برای زنده ماندن و تکثیر از پوست سر انسان تغذیه می‌کند. بنابراین شانس زنده ماندن آن روی لوازم و وسایل خانه بسیار کم است. اما به هر حال اگر فرد آلوده از وسایل خاصی استفاده کرده است، باید همه لوازم، ملحفه‌ها و لباس‌های او را با آب گرم و صابون بشویید. سپس آن‌ها را با حرارت بالا خشک کنید تا حشره به فرد دیگری منتقل نشود.

به یاد داشته باشید که برای شستن برس، شانه و لوازم مو باید آن‌ها را ۱۰ دقیقه در آب داغ و صابون قرار دهید. همچنین بهتر است کلیه فضاها مثل مبلمان، کف و فرش را با دقت جاروبرقی بکشید.

سایر اقدامات پیشگیرانه شامل موارد زیر هستند:

• از به اشتراک گذاشتن لوازم شخصی سر مثل کلاه، برس و لوازم جانبی مو خودداری کنید.
• از در آغوش گرفتن افرادی که از آلوده نبودن آن‌ها مطمئن نیستید، اجتناب کنید.
• در صورت قرار گرفتن در موقعیت مشکوک حتما موهای سر خود یا فرزندتان را با دقت بررسی کنید.
• برای شستن کلاه، روبالشی و موارد مشابهی که با سر در تماس هستند، از آب داغ استفاده کنید.

کلام پایانی

شپش سر مشکل شایعی است که اغلب کودکان را مبتلا می‌کند و خیلی زود سایر اعضای خانواده را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. در صورتی که فردی در خانواده شما به این مشکل مبتلا شده است، به سرعت اقدامات لازم را انجام دهید و حشره را با به کار بردن یکی از روش‌های درمانی ذکرشده در این مقاله نابود کنید.

در صورتی که با روش‌های خانگی موفق به رفع این مشکل نشدید، بهتر است هر چه سریع‌تر به متخصص پوست و مو مراجعه کنید. برای اخذ ویزیت جهت مشاوره آنلاین یا ویزیت حضوری می‌توانید به سایت التیاما سر بزنید.

سوالات متداول

منابع: mayoclinic, hopkinsmedicine, aad