علائم و درمان عفونت واژن و رحم در خانه چیست؟

عفونت واژن یکی از بیماری‌های شایع زنان است که همراه با خارش، سوزش و ترشحات غیر معمول (رنگ و بوی خاص) در ناحیه واژینال بروز پیدا می‌کند. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که تعادل طبیعی میکروارگانیسم‌های واژن به دلایل مختلف برهم بخورد. واژن بافت عضلانی است که از غشای مخاطی پوشیده شده و بخش داخلی آن از دهانه رحم آغاز می‌شود. این ناحیه از دستگاه تناسلی زنان حساسیت زیادی دارد و به دلیل رطوبت بالا به شدت مستعد ابتلا به عفونت است. از همین‌رو باید بروز کوچک‌ترین علائم عفونت واژن در زنان را جدی بگیرید و در صورت ادامه‌دار شدن بیش از یک هفته، حتما به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. 

برای اینکه بدانید کدام نشانه‌ها و تغییرات ناشی از بروز عفونت واژینال هستند و درمان آن‌ها چگونه است، در این مقاله از مجله سلامت التیاما همراه ما باشید.

عفونت واژن چیست؟

عفونت واژن (Vaginitis) نوعی التهاب در این ناحیه است که به آن ولوو واژینیت هم می‌گویند. زمانی که تعادل باکتری‌های ناحیه واژینال برهم بخورد، فرد دچار سوزش و خارش در واژن و خروج ترشح غیر عادی از آن می‌شود. ترشح مقداری مایع شفاف و بدون بو از واژن در طول روز طبیعی است، اما وقتی که این ترشحات دچار تغییر رنگ یا بوی شدیدی شوند و شما همزمان با ادرار کردن درد یا سوزش احساس کنید، نشان‌دهنده عفونت واژن هستند. این عارضه باعث می‌شود تا موقع رابطه جنسی، درد شدید، خونریزی یا لکه‌بینی داشته باشید.

انواع عفونت واژن

این عارضه دارای انواع مختلفی است که برای درمان و بهبود سریع‌تر، ابتدا باید نوع آن تشخیص داده شود. رایج‌ترین انواع واژینیت شامل موارد زیر می‌شوند:

عفونت قارچی یا مخمری واژینال

عامل اصلی بروز این نوع عفونت واژینال، قارچی به نام کاندیدا آلبیکانس (Candida albicans) است. مصرف بی‌رویه و خودسرانه برخی آنتی‌بیوتیک‌ها باعث برهم خوردن تعادل باکتریایی واژن و اختلال در کنترل رشد مخمرها می‌شود. در این وضعیت احتمال ابتلای واژن به عفونت بسیار زیاد است. 

افراد مبتلا به دیابت، سیستم ایمنی ضعیف، زنان باردار و آن‌هایی که کربوهیدرات زیادی مصرف می‌کنند، مستعد ابتلا به عفونت قارچی واژن هستند. این نوع عفونت در بین دختران باکره هم مشاهده می‌شود.

علائم واژینیت قارچی عبارت‌اند از:

• خارش
• التهاب
• تورم
• سوزش ادرار
• درد موقع رابطه جنسی
• ترشحات سفید، غلیظ و پنیری شکل

بیشتر بدانید: قویترین داروی ضد قارچ واژن

عفونت باکتریایی واژینال

این نوع عفونت با برهم زدن تعادل باکتریایی واژن باعث رشد چندین برابر آن‌ها می‌شود. مهم‌ترین مشخصه عفونت باکتریایی واژینال، عدم وجود درد و تحریک در این ناحیه است. فرد پس از ابتلا به آن معمولا هیچ علائمی احساس نمی‌کند یا فقط دچار خارش می‌شود. از دیگر نشانه این نوع عفونت باید به ترشحات سفید مایل به خاکستری با بوی ماهی اشاره کنیم که معمولا بعد از رابطه جنسی قابل مشاهده است.

عوارض عفونت باکتریایی واژن عبارت‌اند از:

• عفونت رحم
• سقط جنین
• سزارین
• التهاب لگن
• اندومتریت بعد از زایمان طبیعی

عفونت تریکومونیازیس واژینال

عفونت تریکومونیازیس (Trichomoniasis) از طریق رابطه جنسی انتقال پیدا می‌کند. این نوع عفونت واژینال اغلب با خارش، درد شکمی و سوزش ادرار همراه است که باعث بروز ترشحات زرد مایل به سبز و کف‌آلود می‌شود. اغلب افراد مبتلا به تریکومونیازیس واژینال ابتدا دچار عفونت مجاری ادراری می‌شوند، سپس این عفونت در زنان به واژن و در مردان به مجرای پیشاب می‌رسد.

بیشتر بدانید: پرده حلقوی چیست؟

علائم عفونت واژن

در برخی موارد ممکن است هیچ علامتی مشاهده نشود، اما در صورت بروز، شایع‌ترین نشانه های عفونت واژن عبارت‌اند از:

• خارش واژن
• تغییر در میزان ترشحات واژن
• تغییر رنگ ترشحات واژن
• بوی نامطبوع در ناحیه واژن
• درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
• درد هنگام مقاربت (می‌تواند علت درد رحم باشد.)
• خونریزی واژن یا لکه‌بینی

چه زمانی برای عفونت واژن به دکتر مراجعه کنیم؟

این عارضه خطرناک نیست، اما بهتر است هر چه زودتر علت بروز آن تشخیص داده شود. بنابراین با مشاهده شرایط و علائم زیر حتما به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.

• بروز عفونت واژینال برای دفعه اول
• وجود سابقه عفونت واژن
• داشتن شرکای جنسی متفاوت یا جدید
• وجود تب
• بارداری ( کمک پزشک زنان در بارداری )
• بازگشت علائم پس از درمان

اگر مطمئن هستید که سوزش و خارش واژن شما ناشی از عفونت مخمری است، می‌توانید آن را با داروهای ضد قارچ واژینال بدون نسخه درمان کنید. در غیر این صورت حتما با پزشک متخصص زنان خود مشورت داشته باشید.

بیشتر بدانید: ترشحات زرد رنگ بعد از سزارین نشانه چیست؟

دلیل عفونت واژن

علت عفونت واژن می‌تواند ناشی از دلایل مختلفی باشد. برای تشخیص نوع عفونت باید علت ایجاد آن مشخص شود.

بیشتر بدانید: عفونت قارچی واژن

شایع‌ترین عوامل ایجادکننده عفونت واژینال شامل موارد زیر هستند:

• عفونت‌های باکتریایی: معمولا باکتری‌های خاصی در واژن یافت می‌شوند. رشد بیش از حد این باکتری‌ها می‌تواند موجب واژینوز باکتریایی شود.
• عفونت‌های مخمری: عفونت‌های مخمری معمولا در اثر قارچی به نام کاندیدا آلبیکنس ایجاد می‌شوند. 
• عفونت‌های انگلی: عامل این نوع واژینیت، انگل تک یاخته‌ای است که می‌تواند از طریق رابطه جنسی منتقل شود.
• آتروفی واژن: این حالت معمولا پس از یائسگی رخ می‌دهد. همچنین در سایر مراحل زندگی، در صورت کاهش میزان استروژن مانند دوران شیردهی ایجاد می‌شود. 
• مواد تحریک‌کننده: صابون، عطر و روش‌های ضد بارداری واژینال همگی از محرک‌های واژن هستند که می‌توانند باعث التهاب شوند.

عوامل اثرگذار بر بروز عفونت واژن کدامند؟

در حالت عادی واژن زنان دارای اسیدیته مشخص است تا از رشد عوامل بیماری‌زا مانند انواع باکتری‌ها و قارچ‌ها جلوگیری کند. عواملی مانند استفاده مداوم از صابون یا شوینده‌های بسیار قوی باعث برهم خوردن تعادل محیط واژن و تغییر اسیدیته آن می‌شوند. در این وضعیت باکتری‌های مفید واژن از بین می‌روند که نتیجه آن ایجاد محیطی مناسب برای رشد عوامل بیماری‌زا و بروز عفونت است. 

بیشتر بدانید: ایا عفونت زن به مرد منتقل می شود؟

دیگر عوامل اثرگذار و تشدیدکننده عفونت واژینال عبارت‌اند از:

• مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک
• استرس شدید
• رابطه جنسی محافظت نشده (بدون کاندوم)
• استفاده از داروهای مصرفی به صورت واژینال
• حاملگی
• عدم رعایت بهداشت فردی
• دیابت کنترل‌ نشده
• داروهای کورتونی
• قرص‌های استروژنی ضد بارداری

بیشتر بدانید: درمان خانگی عفونت بعد از زایمان طبیعی

فرق عفونت واژن با عفونت رحم چیست؟

عفونت‌های دستگاه تناسلی زنان از مشکلات شایعی هستند که تاثیرات قابل توجهی بر سلامت و کیفیت زندگی آن‌ها می‌گذارند. عفونت رحم و واژن، ۲ نوع اصلی این مشکلات به‌شمار می‌آیند که هر یک علائم و علت خاص خودشان را دارند. درک فرق عفونت واژن با عفونت رحم نه تنها برای تشخیص و درمان به موقع موثر است، بلکه به زنان در پیشگیری و مدیریت بهتر این شرایط کمک می‌کند. در جدول زیر به بررسی تفاوت آن‌ها می‌پردازیم:

تفاوت‌ها	عفونت واژن	عفونت رحم
محل عفونت	لبه‌های خارجی و درون واژن	دهانه رحم، رحم یا لگن
علائم اصلی	خارش، سوزش، درد هنگام ادرار یا رابطه جنسی، لکه بینی و ترشحات غیر طبیعی واژن به رنگ سفید، خاکستری، زرد یا سبز و همراه با بوی ناخوشایند	تب، درد لگن، خونریزی غیر طبیعی، درد در ناحیه پایین شکم، مشکلات باروری، ترشحات چرکی و بدبو از واژن
علت بروز	برهم خوردن تعادل باکتری‌های مفید و مضر در واژن، تریکومونیازیس و قارچ کاندیدا	بیماری‌های مقاربتی (STIs) مانند کلامیدیا و سوزاک، زایمان یا جراحی‌های داخل رحمی، بیماری اندومتریوز، سقط جنین و باقی ماندن تکه‌های جفت در رحم
عوارض	زایمان زودرس و تولد نوزاد با وزن پایین	حاملگی خارج از رحم، التهاب لگن، پخش شدن عفونت در خون، چسبندگی لوله‌های فالوپ و ناباروری
درمان	کرم‌های موضعی، قرص و درمان خانگی مانند مصرف پروبیوتیک‌ها	آنتی‌بیوتیک‌های وریدی و جراحی

از کجا بفهمم عفونت واژن دارم؟

بهترین روش تشخیص این عارضه، مراجعه به متخصص زنان و زایمان است. پزشک ابتدا درباره علائم و سابقه پزشکی بیمار سوالاتی می‌پرسد، سپس معاینه لگنی انجام می‌دهد. معاینه لگنی با استفاده از اسپکولوم (ابزاری برای مشاهده داخل واژن) انجام می‌شود تا وضعیت واژن و دهانه رحم مورد بررسی قرار بگیرند. 

پزشک به کمک معاینه فیزیکی می‌تواند، علائم التهاب، ترشحات غیر طبیعی یا قرمزی واژن را ارزیابی کند. دیگر آزمایشات لازم برای بررسی دقیق‌تر واژن، تایید بیماری و تشخیص نوع عفونت عبارت‌اند از:

• نمونه‌برداری از ترشحات واژن و بررسی میکروسکوپی
• آزمایش PH واژن
• آزمایش خون و ادرار

درمان عفونت واژن

روش‌های مختلفی برای رفع عفونت واژن وجود دارند که باید بهترین گزینه متناسب با علت ایجاد عفونت انتخاب شود. در ادامه می‌توانید با انواع این روش‌ها آشنا شوید:

درمان دارویی

پزشک برای درمان قطعی عفونت واژن قرص یا کرم تجویز می‌کند. جدول زیر نشان‌دهنده انواع آن‌ها بر اساس نوع عفونت است:

نوع عفونت واژینال	داروی مناسب
عفونت باکتریال	قرص مترونیدازول، فلاژیل، ژل مترونیدازول، پماد کلیندامایسین، قرص سفیکسیم یا آزیترومایسین
عفونت قارچی	شیاف میکونازول، بوتوکونازول، کلوتریمازول یا قرص ضد قارچ فلوکونازول
تریکومونیازیس	قرص مترونیدازول یا تینیدازول
آتروفی واژن	کرم یا قرص‌های استروئیدی
التهاب غیر عفونی واژن	از بین بردن عامل تحریک‌کننده واژن

مواردی که در جدول بالا معرفی کردیم، جزء قرص‌ و کرم‌های شناخته‌شده برای درمان واژینیت هستند. انتخاب گزینه مناسب متناسب با نوع و شدت عفونت برعهده پزشک متخصص است. پزشک معمولا برای درمان عفونت قارچی واژن و عفونت رحم قرص مترونیدازول و سفیکسیم تجویز می‌کند. فلوکونازول دیگر قرص مناسب برای عفونت قارچی است که باید با نسخه پزشک تهیه شود. لازم به ذکر است، برخی از این قرص‌ها مانند فلوکونازول برای زنان باردار به دلیل آسیب رساندن به جنین مناسب نیستند. بنابراین، اگر در دوران حاملگی دچار علائم عفونت واژینال شدید، حتما قبل از مصرف قرص به پزشک مراجعه کنید.

بیشتر بدانید: علت گوشتی بودن واژن

درمان خانگی

درمان خانگی عفونت واژن ناشی از قارچی به نام کاندیدا ساده است. در واقع، شما می‌توانید در کنار مصرف قرص و استفاده از کرم‌های موضعی با روش‌های بهبود واژینیت در خانه، فرآیند درمان آن را سرعت ببخشید. اما به یاد داشته باشید، برای درمان عفونت باکتریال، آتروفی واژنی و عفونت تریکومونیازیس، درمان خانگی به تنهایی کارساز نیست و باید حتما به پزشک مراجعه کنید. 

بهترین گزینه‌های درمان عفونت واژن در خانه عبارت‌اند از:

• مصرف ویتامین C 
• شستشوی ناحیه تناسلی با ترکیب یک لیوان آب ولرم و ۲ قاشق چای‌خوری جوش شیرین
• مصرف لبنیات پروبیوتیک
• مصرف بیشتر سیر در ترکیبات غذایی (از گذاشتن مستقیم سیر در واژن خودداری کنید.)
• نشستن به مدت ۲۰ دقیقه در ترکیب نصف استکان سرکه سیب و وان آب گرم
• مصرف کمتر شکر و قند مصنوعی
• استفاده موضعی از روغن نارگیل در واژن

برای درمان خانگی عفونت واژن دختر باکره، لازم است که با احتیاط بیشتری عمل کنید؛ زیرا پرده بکارت نباید آسیب ببیند و همچنین، ممکن است خود درمانی در برخی موارد باعث تشدید علائم شود. بهترین راه‌کارهای خانگی برای درمان عفونت واژن در دختران را می‌توان شامل نشستن در محلول آب و نمک، گذاشتن کمپرس سرد روی ناحیه تناسلی و استفاده از کمپرس خنک چای کیسه‌ای بابونه روی ناحیه خارجی واژن دانست.

درمان‌های خانگی می‌توانند به تسکین علائم عفونت واژن کمک کنند، اما ممکن است به عنوان درمان قطعی این عارضه اثربخش نباشند. بنابراین، قبل از استفاده از آن‌ها یا در صورت عدم اثربخشی لازم، حتما با دکتر زنان مشورت کنید.

بیشتر بدانید : عفونت مخمری واژن

درمان با نمک

نمک یک ماده ضد باکتری بسیار قوی است که خاصیت ضد عفونی‌کنندگی بالایی دارد. از گذشته مرسوم بود، زنان برای درمان خارش و تحریک واژن در وان آب ولرم و مقدار کمی نمک می‌نشستند. این راه‌کار کاملا علمی نیست، اما یک روش درمان خانگی نسبتا موثر محسوب می‌شود. برای این منظور کافیست، ۲ تا سه قاشق غذاخوری نمک را درون آب ولرم وان یا تشت تمیز بریزید و به مدت ۱۵ دقیقه درون آن بنشینید.

با این حال، به یاد داشته باشید که واژن حساس‌ترین بخش از ناحیه دستگاه تناسلی زنان است که می‌تواند در دمای بالای ۳۷ درجه دچار سوختگی شود. از طرفی، اضافه کردن نمک زیاد به آب ولرم خودبه‌خود اثر سوختگی به جا می‌گذارد و واژن را تحریک می‌کند. بنابراین، هنگام درمان عفونت واژن در خانه با نمک به مقدار نمکی که به آب اضافه می‌شود، توجه کنید.

علت طولانی شدن درمان عفونت واژن چیست؟

در بین انواع مختلف عفونت واژینال، معمولا دوره درمان عفونت‌های قارچی طولانی‌تر است. به طور کلی، می‌توان علت خوب نشدن عفونت واژن یا طولانی شدن آن، به‌ویژه عفونت قارچی را با عوامل زیر مرتبط دانست:

• برهم خوردن تعادل طبیعی نسبت میکروب‌های مفید به مضر (فلور طبیعی واژن)
• از بین رفتن میزان اسیدیته طبیعی واژن
• خشکی یا آتروفی واژن
• دوش واژینال
• کاهش استروژن به دلیل یائسگی
• برقراری رابطه جنسی در دوره درمان عفونت

بیشتر بدانید: علائم بیماری های مقاربتی در زنان

عوارض عفونت واژینال

زنانی که به عفونت واژینال باکتریایی یا تریکومونیازیس مبتلا هستند، اغلب در صورت عدم درمان به موقع دچار عفونت‌های مقاربتی می‌شوند. از طرفی، خطر زایمان زودرس و تولد نوزاد با وزن بسیار کم از عوارض عفونت واژینال در زنان باردار است. همچنین، اگر شما به واژینیت تریکومونیازیس مبتلا باشید، پس از برقراری رابطه جنسی این عفونت به شریک جنسی‌تان سرایت پیدا می‌کند.

روش‌های پیشگیری از عفونت واژن

گاهی‌اوقات نمی‌توان جلوی ابتلا به برخی عفونت‌های واژن را گرفت. به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند برای کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های مقاربتی و این عارضه، حین رابطه جنسی حتما از کاندوم استفاده کنید. دیگر راه‌کارهای پیشگیری از ابتلا به واژینیت شامل موارد زیر هستند:

• خشک نگه داشتن واژن
• عدم استفاده از ژل، صابون و شوینده‌های عطری
• عدم گرفتن دوش واژینال
• پوشیدن لباس زیر پنبه‌ای یا نخی 
• عدم پوشیدن شلوارهای چسب، تنگ و نایلونی
• مصرف پروبیوتیک‌ها مانند لبنیات
• عدم استفاده از وان و جکوزی‌های عمومی
• استفاده از کاندوم لاتکس برای جلوگیری از انتقال عفونت
• خشک کردن ناحیه تناسلی از سمت جلو به پشت برای عدم انتقال باکتری‌های مقعد به واژن

بیشتر بدانید: سفید کردن واژن

راهنمای مراجعه به پزشک

عفونت واژن یکی از شایع‌ترین بیماری‌های التهابی دستگاه تناسلی بین زنان است که اغلب خانم‌ها حداقل یک‌ بار به آن مبتلا شده‌اند. این بیماری انواع مختلفی دارد و بهترین گزینه درمان با توجه به نوع آن، توسط پزشک متخصص انتخاب می‌شود. شما باید در صورت مشاهده علائمی مانند خارش، سوزش یا احساس بوی بد در واژن سریعا به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید یا از طریق امکان مشاوره آنلاین با متخصص زنان در کوتاه‌ترین زمان مشورت بگیرید تا با آغاز روند درمانی به موقع، از بروز آسیب‌های جدی جلوگیری شود.

برای این کار می‌توانید به وب‌سایت التیاما سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر زنان آنلاین مشورت کنید. همچنین، التیاما این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر زنان از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منبع: webmd | healthline | clevelandclinic