بیلیروبین و صفرا به مدفوع رنگ قهوهای میدهند. بیلیروبین یک محصول جانبی است که در کبد در اثر تخریب گلبولهای قرمز تولید میشود. سپس به کیسه صفرا میرود و از آنجا وارد روده میشود، جایی که توسط باکتریها تجزیه شده و از طریق مدفوع یا ادرار دفع میشود. رنگ مدفوع ممکن است به دلایل مختلف تغییر کند. رژیم غذایی و بیماریهای زمینهای هر دو میتوانند روی رنگ مدفوع تاثیر داشته باشند. در مقاله امروز مجله التیاما، علت مدفوع زرد در کودکان و بزرگسالان را بررسی میکنیم. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
- مدفوع زرد در بزرگسالان نشانه چیست؟
- ۱. رژیم غذایی
- ۲. استرس
- ۳. بیماری سلیاک
- ۴. اختلالات پانکراس
- ۵. اختلالات کبدی
- ۶. اختلالات کیسه صفرا
- ۷. سندرم ژیلبرت
- ۸. ژیاردیازیس
- علت رنگ زرد مدفوع در سالمندان
- مدفوع زرد رنگ در کودکان نشانه چیست؟
- عوارض مدفوع زرد چیست؟
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- درمان مدفوع زرد رنگ
- سوالات متداول
- کلام پایانی درباره مدفوع زرد
مدفوع زرد در بزرگسالان نشانه چیست؟
علل احتمالی زرد بودن مدفوع عبارتند از:
۱. رژیم غذایی
از آنجا که دستگاه گوارش غذا را برای دفع پردازش میکند، آنچه که میخورید میتواند روی رنگ مدفوع شما تاثیر داشته باشد. هویج، سیبزمینی شیرین، زردچوبه و غذاهایی که حاوی رنگ خوراکی زرد هستند ممکن است باعث زرد شدن مدفوع شوند. رژیم غذایی سرشار از چربی یا گلوتن هم میتواند در این زمینه تاثیرگذار باشد.
بیشتر بدانیم: انواع مدفوع و علتهای آن
۲. استرس
استرس و اضطراب هر دو میتوانند اثرات فیزیکی زیادی بر بدن داشته باشند، از جمله باعث تسریع فرآیند گوارش شوند. در نتیجه، بدن قادر نیست تمام مواد مغذی موجود در غذا را جذب کند که این ممکن است به اسهال یا زرد شدن مدفوع منجر شود.
۳. بیماری سلیاک
گلوتن پروتئینی است که در بعضی از غلات مثل گندم، جو و چاودار یافت میشود. در صورت ابتلا به بیماری سلیاک، بعد از مصرف گلوتن، سیستم ایمنی شما به روده کوچک حمله میکند و به آن آسیب میزد. در نتیجه، توانایی روده برای جذب مواد مغذی کاهش مییابد.
علاوه بر مدفوع زرد، بیماری سلیاک علائم دیگری هم دارد که شامل موارد زیر هستند:
- اسهال یا یبوست
- حالت تهوع
- نفخ
- خستگی
- سردرد
- بثورات پوستی
- کاهش تراکم استخوان
- افسردگی
بیشتر بدانید: مدفوع سیاه نشانه چیست؟
۴. اختلالات پانکراس
اختلالات پانکراس (لوزالمعده) میتوانند باعث زرد یا کمرنگ شدن مدفوع شوند. این اختلالات عبارتند از:
- پانکراتیت مزمن (التهاب مزمن پانکراس)
- فیبروز سیستیک
- سرطان پانکراس
- انسداد مجرای پانکراس
در افراد مبتلا به این بیماریها، پانکراس نمیتواند آنزیم کافی برای هضم غذا تولید کند. به همین دلیل، چربی هضم نشده به مدفوع ظاهر چرب و زرد رنگ میدهد.
۵. اختلالات کبدی
اختلالات کبدی مانند سیروز و هپاتیت میتوانند نمکهای صفراوی را در بدن کاهش دهند یا از بین ببرند. نمکهای صفراوی برای هضم غذا و جذب مواد مغذی ضروری هستند و کمبود آنها به زرد شدن مدفوع منجر میشود.
بیشتر بدانیم: خون در مدفوع نشانه چیست؟
۶. اختلالات کیسه صفرا
مشکلات کیسه صفرا و سنگهای صفراوی هم ممکن است سطح نمکهای صفراوی را در بدن کاهش دهند. این اتفاق با علائم مختلفی همراه است، از جمله:
- درد شکم
- تپش قلب
- کاهش ناگهانی فشار خون
- یرقان (زرد شدن پوست و سفیدی چشمها)
- مدفوع کمرنگ
در صورتی که در این زمینه دچار مشکل هستید میتوانید از طریق مشاوره آنلاین با دکتر گوارش راهنمایی کسب کنید.

۷. سندرم ژیلبرت
سندرم ژیلبرت یا سندرم گیلبرت، یک اختلال ژنتیکی کبدی است که افراد مبتلا به آن دورههایی از افزایش شدید سطح بیلیروبین را تجربه میکنند. علائم این سندرم شامل زردی خفیف و مدفوع زرد رنگ است. با این حال، علائم میتوانند به قدری خفیف باشند که بیشتر افراد متوجه آنها نشوند یا ندانند که به این بیماری مبتلا هستند.
بیشتر بدانید: مدفوع سفید نشانه چیست؟
۸. ژیاردیازیس
ژیاردیازیس یک عفونت شایع رودهای است که توسط یک انگل میکروسکوپی به نام ژیاردیا ایجاد میشود. شما با خوردن کیست ژیاردیا که در غذا و آب آلوده وجود دارد، به این عفونت مبتلا میشوید. علائم ژیاردیازیس عبارتند از:
- کرامپ معده
- اسهال بدبو که اغلب زرد رنگ است
- حالت تهوع
- تب با درجه پایین
- سردرد
- کاهش وزن
پزشک میتواند با آزمایش مدفوع، ژیاردیازیس را تشخیص دهد.

علت رنگ زرد مدفوع در سالمندان
در سالمندان، رژیم غذایی و بیماریهای زمینهای روی رنگ مدفوع تاثیر دارند. بیماریهای زیر میتوانند باعث زرد شدن رنگ مدفوع شوند:
- اسهال
- کلستاز (زمانی اتفاق میافتد که صفرا نمیتواند در مجاری صفراوی جریان یابد و به روده برسد.)
- بیماری پانکراس، کبد یا کیسه صفرا
- تومور شکم
بیشتر بدانید: مدفوع سبز خطرناک است؟

بیشتر بدانیم: درمان سریع بی اختیاری مدفوع!
مدفوع زرد رنگ در کودکان نشانه چیست؟
رنگ مدفوع نوزادان میتواند زرد، قهوهای یا سبز باشد. نوزادانی که شیر خشک میخورند، ممکن است مدفوع تیرهتری داشته باشند.
در هفته اول پس از تولد، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، در طول ۲۴ ساعت سه یا چهار بار دفع مدفوع خواهند داشت که شل و زرد خردلی است.
مدفوع زرد نوزاد معمولا نشاندهنده مشکل خاصی نیست. اما اگر رنگ مدفوع قرمز، سیاه یا سفید بود، حتما به پزشک مراجعه کنید.
عوارض مدفوع زرد چیست؟
مدفوع زرد رنگ به خودیخود هیچ عارضهای ندارد، اما عاملی که باعث بروز آن شده است ممکن است عوارضی را ایجاد کند.
مدفوع زرد میتواند نشاندهنده یک نوع سوء جذب باشد که از انگل یا بیماری ناشی میشود. سوء جذب چربی میزان چربی مدفوع را افزایش میدهد و باعث میشود مدفوع کمرنگ، بدبو و شل به نظر برسد. به این پدیده «استئاتوره» میگویند که عوارض زیر را به دنبال دارد:
- سوء تغذیه
- کاهش وزن
- کمبود ویتامین
- کمخونی فقر آهن
- ضعیف شدن استخوانها
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در بیشتر موارد، تغییر رژیم غذایی باعث زرد شدن مدفوع میشود. با این حال، اگر تغییر رنگ برای چند روز ادامه داشت یا با علائم زیر همراه بود، بهتر است با پزشک مشورت کنید:
- تب
- استفراغ
- درد شکم
- ناتوانی در دفع ادرار
- مشکل در تنفس
- غش کردن
- سردرگمی یا تغییرات ذهنی
درمان مدفوع زرد رنگ
درمان مدفوع زرد رنگ به علت بروز آن بستگی دارد. برای مثال، اگر استرس دلیل آن باشد، فعالیتهای آرامشبخش مثل یوگا یا مدیتیشن کمککننده هستند. برای درمان استرس شدید بهتر است به درمانگر مراجعه کنید.
اکثر افرادی که به عفونت ژیاردیازیس مبتلا هستند به درمان نیاز ندارند، اما به بیشتر آنها آنتیبیوتیک داده میشود. علائم میتوانند تا چند هفته ادامه داشته باشند. در موارد نادر، عفونت مزمن (طولانیمدت) میشود.
درمان مشکلات گوارشی مرتبط با مدفوع زرد به نوع بیماری وابسته است. به عنوان مثال، معمولا برای درمان سنگ کیسه صفرا از دارو استفاده میشود، اما گاهی اوقات ممکن است جراحی توصیه شود. برای بعضی از بیماریهای گوارشی مثل سلیاک هیچ درمانی وجود ندارد، اما شما میتوانید با اجتناب از مصرف گلوتن به کنترل علائم آن کمک کنید.
سوالات متداول
مدفوع زرد در کودک سه ساله یا افراد بزرگسال میتواند واکنش طبیعی بدن به غذاهای خورده باشد. برای مثال، مدفوع زرد رنگ در طب سنتی و طب مدرن به مصرف هویج، سیبزمینی شیرین، محصولات حاوی گلوتن یا غذاهای پرچرب نسبت داده میشود.
اگر مدفوع زرد باشد و این مشکل برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید که بیماری علت بروز آن نیست.
بله. مدفوع زرد میتواند از ژیاردیازیس ناشی شود که یک نوع عفونت رودهای به شمار میرود.
بر اساس تحقیقات، افرادی که اسهال را به عنوان علامت بیماری کرونا تجربه میکنند، ممکن است مدفوع زرد رنگی داشته باشند. چون در صورت ابتلا به اسهال، بدن زمان کافی برای هضم غذا ندارد.
علاوه بر دلایلی که در این مقاله به آنها اشاره کردیم، کلستاز هم میتواند رنگ مدفوع را در زنان باردار تغییر دهد.
صفرا یک مایع زرد مایل به سبز است که در کبد ساخته شده و در کیسه صفرا ذخیره میشود. بعضی از بیماریهای کبدی که باعث افزایش تولید صفرا میشوند، میتوانند به اسهال زرد یا سبز منجر شوند.
کلام پایانی درباره مدفوع زرد
زرد شدن مدفوع معمولا به رژیم غذایی شما مربوط میشود، اما گاهی اوقات ممکن است نشانه یک بیماری زمینهای باشد. بعضی از مشکلات پزشکی مرتبط با مدفوع زرد به سوء جذب و سوء تغذیه منجر میشوند و احتمال کمبود مواد مغذی را افزایش میدهند. به همین دلیل اگر تغییر رنگ مدفوع تداوم داشت، باید به دکتر گوارش مراجعه کنید. درمان مدفوع زرد رنگ به علت بروز آن بستگی دارد.
در سایت التیاما این امکان برای شما فراهم شده است که از پزشک مورد نظر خود برای ویزیت حضوری وقت بگیرید یا با او به صورت آنلاین مشورت کنید.
منابع: healthline, medicalnewstoday
دکتر علی اصغر اعتمادی فرد |
دکتر علیرضا رضایی