التیاما مجله پزشکی و سلامت التیاما
گرگرفتگی و آشفتگی از مهمترین علائم یائسگی در زنان (یائسگی به انگلیسی: Menopause) است. زمانی که یک خانم ۱۲ ماه متوالی پریود نشود و دیگر نتواند به صورت طبیعی باردار شود، یائسگی اتفاق می‌افتد. سن یائسگی معمولا بین سنین ۴۵ و ۵۵ است اما ممکن است قبل یا بعد از این طیف سنی هم اتفاق بیفتد. اکثر بانوان برای یائسگی احتیاج به درمان ندارند. اما اگر شما احساس می‌کنید نیاز به مشورت با پزشک متخصص دارید، از پزشکان متخصص زنان التیاما می‌توانید نوبت بگیرید. در این مقاله از مجله التیاما قصد داریم بدانیم یائسگی چیست و علائم یائسگی را مورد بررسی قرار دهیم.
بیشتر بخوانید:هورمون درمانی در یائسگی
یائسگی از چه زمانی آغاز میشود و تا چه زمانی ادامه دارد؟
اولین علامت یائسگی در زنان معمولا چهار سال قبل از آخرین قاعدگی ظاهر میشود. این علائم اغلب تا چهار سال پس از آخرین قاعدگی ادامه دارد.
تعداد انگشت‌شماری از بانوان تا یک دهه قبل از قاعدگی، علائم یائسگی دارند و از هر ۱۰ خانم یک نفر تا ۱۲ سال بعد از آخرین قاعدگی، علائم یائسگی را تجربه می‌کند.
متوسط سن یائسگی ۵۱ است اما به طور میانگین در بین زنان آفریقایی، آمریکایی و لاتین ۲ سال زودتر اتفاق بیفتد. تحقیقات بیشتری لازم است تا شروع یائسگی در زنان غیر سفید پوست به طور دقیق مشخص شود.
عوامل مختلفی مانند ژنتیک و سلامت تخمدان به تشخیص زمان شروع یائسگی کمک می‌کند. پیش یائسگی (Premenopause) قبل از یائسگی اتفاق می‌افتد. در این زمان هورمون‌ها دستخوش تغییر خواهند شد تا زمینه برای یائسگی مهیا شود.
این مدت می‌تواند از چند ماه تا چند سال طول بکشد. بسیاری از زنان بعد از چهل سالگی دچار علائم پیش از یائسگی می‌شوند. برخی دیگر بدون پشت سر گذاشتن این مرحله به طور ناگهانی وارد یائسگی خواهند شد.
تقریبا ۵ درصد از بانوان بین سنین ۴۰ تا ۴۵ سال و حدود یک درصد از زنان قبل از ۴۰ سالگی یائسه می‌شوند. پزشکان اصطلاحا به آن یائسگی زودرس (premature menopause) یا نارسایی زودرس تخمدان می‌گویند.
بیشتر بدانید: پولیپ رحم چیست و چگونه درمان میشود؟
پیش از یائسگی، یائسگی و پس از یائسگی
در مرحله پیش از یائسگی، چرخه قاعدگی به هم می‌ریزد. قاعدگی به تاخیر می‌افتد و ممکن است یک یا چند بار پریود نشوید. همچنین احتمال دارد خونریزی شدید یا ضعیف را تجربه کنید. زمانی که فرد یک سال کامل پریود نشود، یائسگی اتفاق می‌افتد. به سال‌های بعد از شروع یائسگی، پس از یائسگی گفته میشود.
بیشتر بدانید:درمان سرطان رحم
علائم یائسگی چیست؟
تجربه هر خانم از یائسگی خاص است. زمانی که یائسگی به صورت ناگهانی یا طی مدت زمان کوتاه‌تری اتفاق بیفتد، معمولا علائم شدیدتر است.
شرایطی مانند سرطان، هیسترکتومی (hysterectomy) و مصرف سیگار روی سلامت تخمدان‌ها تاثیر می‌گذارند و می‌توانند شدت و مدت زمان علائم یائسگی در زنان را تشدید کنند.
جدا از تغییرات قاعدگی، علائم پیش از یائسگی، یائسگی و پس از آن عموما یکسان است. از جمله شایع‌ترین علائم زودهنگام قبل از یائسگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمتر شدن تناوب قاعدگی
- شدید یا ضعیف‌تر شدن قاعدگی نسبت به تجربه نرمال
- علائم مربوط به منبسط و منقبض شدن رگ‌ها، مانند گر گرفتگی، عرق شبانه و سرخ شدن
- حدود ۷۵ درصد از بانوان گرگرفتگی را تجربه می‌کنند.
هنگام نزدیک شدن به یائسگی، تغییرات فیزیکی و روانی مختلفی رخ می‌دهد که منجر به بروز علائم میشود. برخی از این علائم قبل از یائسگی شروع می‌شوند و برخی تا بعد از آن ادامه می‌یابند.
تغییرات قبل از یائسگی و در دوره یائسگی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
پایین آمدن قدرت باروری
با نزدیک شدن به انتهای مرحله باروری و قبل از شروع یائسگی، میزان استروژن کاهش پیدا می‌کند. بدین ترتیب احتمال بارداری پایین می‌آید.
بیشتر بخوانید: بارداری بعد از یائسگی؛ عجیب اما امکان‌پذیر!
به هم خوردن نظم قاعدگی
اولین نشانه نزدیک شدن یائسگی این است که نظم قاعدگی به هم می‌ریزد. ممکن است زودتر یا دیرتر از موعد اتفاق بیفتد و شدت آن کمتر یا بیشتر شود. اگر نسبت به تغییرات قاعدگی نگران هستید، بهتر است به متخصص زنان مراجعه کنید، چون ممکن است این تغییرات نشان‌دهنده حاملگی یا بیماری باشد. همچنین شما می‌توانید با مشاوره آنلاین دکتر زنان در سایت التیاما مشورت کنید.
احساس خشکی و ناراحتی در واژن
ممکن است قبل از یائسگی و در طول آن، در واژن احساس خشکی، ناراحتی یا خارش داشته باشید. در صورت وجود این علائم، فرد هنگام رابطه واژنی احساس ناراحتی و ساییدگی می‌کند. به‌علاوه، اگر پوست ترک بردارد، احتمال عفونت بالا می‌رود. گاهی هنگام یائسگی با آتروفی واژن (Vaginal atrophy) روبه‌رو می شوید. منظور از آن خشکی، نازک شدن و التهاب دیواره واژن است. استفاده از مرطوب‌کننده، روغن و داروهای مختلف می‌تواند در تسکین خشکی واژن و مسائل مربوط به آن تاثیرگذار باشد.
بیشتر بخوانید: تخمک گذاری چیست؟
گُر گرفتگی
این حالت هنگام نزدیک شدن به یائسگی طبیعی است. به طوری که فرد در قسمت بالای بدن به طور ناگهانی احساس گرما می‌کند. این حس از صورت، گردن یا قفسه سینه شروع میشود و به سمت بالا یا پایین پیش می‌رود.
گرگرفتگی باعث عوارض زیر نیز میشود:
- تعریق
- گل افتادن پوست
برخی علاوه بر گر گرفتگی دچار تعریق شبانه یا لرز نیز می‌شوند.
معمولا یک سال بعد از اتمام قاعدگی افراد دچار گرگرفتگی خواهند شد، اما ممکن است این حالت تا ۱۴ سال بعد از یائسگی ادامه داشته باشد.
بیشتر بدانید: کولپوسکوپی چیست؟
اختلال در خواب
حین یائسگی مشکلاتی در خواب فرد ایجاد میشود که متاثر از عوامل زیر است:
- اضطراب
- تعریق شبانه
- تکرر ادرار
ورزش زیاد و پرهیز از غذاهای چرب قبل از خواب به کنترل این وضعیت کمک می‌کند، اما درصورت تداوم این شرایط بهتر است با دکتر متخصص زنان و زایمان صحبت کنید.
تغییرات احساسی
افسردگی، اضطراب و انرژی پایین طی یائسگی شایع و طبیعی است. زودرنج شدن و کج خلقی در این دوران غیرعادی نیست. تغییرات هورمونی و اختلال در خواب می‌توانند در این امر دخیل باشند. به‌علاوه، احساس فرد به یائسه شدن نیز در تغییر احساسات بی‌تاثیر نیست. مثلا، اضطراب نسبت به میل جنسی پایین یا پایان دوره باروری می‌تواند باعث افسردگی هنگام یائسگی شود.
در حالی که احساس ناراحتی، زودرنجی و خستگی هنگام یائسگی طبیعی است، اما این عواطف لزوما نشان‌دهنده افسردگی نیست. با این حال، اگر به مدت ۲ هفته یا بیشتر احساس می‌کنید کم‌انرژی هستید باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر نسبت به وضعیت خواب یا تغییرات مربوط به یائسگی احساس نگرانی دارید، بهتر است با پزشک معالج خود تماس بگیرید.
براساس تحقیقاتی که پزشکان انجام داده‌اند، در برخی موارد بین یائسگی و خودکشی ارتباط وجود دارد. اگر کسی در این دوران به فکر خودکشی است، باید از مشاور یا درمانگر درخواست کمک کند.
بیشتر بخوانید: سوزش و خارش واژن
بیشتر بخوانید: آزمایش یائسگی چیست؟
علت یائسگی چیست؟
یائسگی یک فرایند طبیعی است که در اثر کهولت تخمدان‌ها و تولید کمتر هورمون‌های جنسی اتفاق می‌افتد.
بدن در واکنش به پایین آمدن سطح موارد زیر، دستخوش تغییراتی میشود:
- استروژن (Estrogen)
- پروژسترون (Progesterone)
- تستوسترون (Testosterone)
- هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH)
- هورمون لوتئینی (LH)
بیشتر بدانید: سن یائسگی چه موقع است؟
از جمله قابل توجه‌ترین تغییرات، از بین رفتن فولیکول‌های فعال تخمدان است. این ساختار کار تولید و رهاسازی تخمک از جداره تخمدان را برعهده دارد که باعث قاعدگی و باروری میشود.
اکثر بانوان متوجه می‌شوند که با طولانی و شدیدتر شدن خونریزی، دوران قاعدگی نامنظم‌تر میشود. این اتفاق معمولا از اواسط تا اواخر ۴۰ سالگی رخ می‌دهد.
در برخی موارد، در اثر جراحت یا جراحی برداشتن تخمدان و ساختار لگن مربوط به آن، یائسگی اتفاق می‌افتد.
بیشتر بدانید: یائسگی چیست؟ علائم اولیه و درمان یائسگی در زنان
عوامل جلو افتادن یائسگی می‌تواند مربوط به موارد زیر باشد:
- اوفورکتومی ۲ جانبه (Bilateral oophorectomy)، یا برداشتن هر دو تخمدان
- فرسایش تخمدان، یا پایان یافتن عملکرد تخمدان که ممکن است توسط هورمون تراپی، جراحی یا روش های رادیوتراپی در زنانی رخ دهد که مبتلا به تومور گیرنده استروژن هستند.
- پرتو درمانی لگن
- جراحت لگن که باعث آسیب شدید یا از بین رفتن تخمدان‌ها میشود.
بیشتر بخوانید: آندومتریوز چیست؟
علائم یائسگی در زنان در چند خط
یائسگی در زنان به معنای پایان دوران باروری آنهاست. در این زمان آنها به دلیل تغییرات هورمونی از نظر روحی و فیزیکی تغییرات قابل توجهی را تجربه می‌کنند. از رایج‌ترین علائم یائسگی در زنان می‌توان به تغییرات خلقی و احساس گرگرفتگی اشاره کرد. به طور متوسط، عوارض یائسگی در سن ۵۱ سالگی اتفاق می‌افتد.
چند سوال درباره علائم یائسگی در زنان
بله. شاید یکی از علائم یائسگی در زنان کاهش میل جنسی باشد، اما ارگاسم بعد از یائسگی امکان‌پذیر است.
پزشک با توجه به وضعیت سلامتی شما روش درمان یائسگی زودرس را تجویز می‌کند که اغلب شامل هورمون درمانی است.
بی‌نظمی و توقف سیکل ماهانه، تغییرات خلق و خو و احساس گرگرفتگی از عوارض و دردهای یائسگی به‌شمار می‌روند.
بله. در دوران یائسگی، تولید هورمون‌های تخمدان مانند استروژن کاهش می‌یابد. کاهش استروژن می‌تواند تغییراتی در متابولیسم بدن ایجاد کند که منجر به کاهش متابولیسم و افزایش چربی شود.
آخرین پریود قبل از شروع یائسگی ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما اغلب بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی خواهد بود.
مصرف میوه‌ها، سبزیجات، مواد غذایی غنی از آهن، کلسیم و ویتامین D می‌تواند برای شما مفید باشد. همچنین داشتن یک برنامه ورزشی مناسب به کاهش علائم یائسگی در زنان کمک می‌کند.
تالارهای گفت‌وگو مرتبط با این مقاله
- چند روز بعد از تخمک گذاری احتمال بارداری وجود دارد؟
منبع: nhsinform | mayoclinic | my.clevelandclinic
دکتر عطیه بهمن |
دکتر زهره کوهپایی
